Agra – cud świata w królestwie brudu

Szybko się zorientowałem, że pasy ruchu w tym kraju nie mają żadnego znaczenia. Na dwóch pasach ścigały się i ciągle przetasowywały trzy rzędy pojazdów, z których przynajmniej jeden od czasu do czasu jechał pod prąd. W tym chaosie musiałem jednak dostrzec jedną rzecz. Nie było ani jednej stłuczki, a gładka jezdnia (Polsko, pozazdrość Indiom autostrad) była czysta. Nie widziałem ani jednego przejechanego zwierzęcia. Zauważyłem od razu, że miejscowi ludzie mają niesamowity szacunek dla nich. Wystarczyło, że na ulicy pojawił się nawet mały ptak, a pojazdy już zwalniały i trąbiły. Jechały dalej dopiero, gdy ptak odleciał.

Po drodze kierowca musiał się kilka razy zatrzymać, by opłacić cło. Ja zostawałem wtedy w samochodzie. Pojazd natychmiast obskakiwali ze wszystkich stron sprzedawcy badziewia, którzy w niesamowicie natrętny sposób próbowali mi je wcisnąć. Szczególnie mocno dawali się we znaki na granicy stanów, bo tam było ich najwięcej. Ozdobna brama, przez którą przejechaliśmy, udekorowana była napisem informującym, że opuszczamy stan Haryana, w którym znajduje się New Delhi, a wjeżdżamy do Uttar Pradeś, gdzie mieści się Agra.

Agra

Gdy już dotarliśmy do Agry, doszedłem do wniosku, że wynajęcie tej taksówki wcale nie było złym pomysłem. Bałagan, brud i syf, jakie ujrzałem, ustępowały miejsca jedynie dworcowi w New Delhi. Gdybym samodzielnie chciał odnaleźć hotel, w którym mieliśmy się spotkać z moimi znajomymi, byłoby to strasznie czasochłonne. Kierowca przez pół godziny próbował tego dokonać, podążając za telefonicznymi wskazówkami Pawana.

Wreszcie mu się udało. Stanąłem w bramie hotelu i spotkałem tam mojego przyjaciela. Po powitaniach przyszedł czas na zameldowanie się.
– Wiesz, że cię oszukano? – spytał Pawan.
– Wiem.
– To dobrze. Najważniejsze to mieć tego świadomość.
– To dlatego, że jesteś obcokrajowcem – dodał zarządca hotelu, wręczając mi swoją wizytówkę. – Gdybyś następnym razem miał w Indiach jakieś kłopoty, zadzwoń.
Kierowca taksówki, który cały czas stał przy nas, odezwał się w hindi.
– On pyta, czy nie dałbyś mu napiwku – przetłumaczył zarządca. – Jeśli jesteś zadowolony z jego usług, ma się rozumieć.
Kierowca uśmiechnął się do mnie i wyciągnął rękę.
Trochę mnie to wnerwiło.
– Powiedz mu, że zapłaciłem za tę przejażdżkę równowartość kilku jego pensji. Co miał zarobić, to zarobił.
– Oczywiście, jeśli nie jesteś zadowolony z jego usług, możesz mu nic nie dawać.
Prychnąłem z irytacją i wyjąłem z portfela 2 rupie – równowartość kilku groszy. Podałem je kierowcy, który uśmiechnął się i wyszedł.

Potem dopiero mogłem się odpowiednio przywitać z Pawanem i jego żoną Christine. Dowiedziałem się, że oni w Tadź Mahalu byli już rano i teraz, po południu, wybierają się gdzieś indziej. Dlatego też zwiedzanie cudu świata postanowiłem odbyć samodzielnie. Wcześniej jednak musiałem się wprowadzić do pokoju. Potem chcieliśmy wyjść na miasto i coś zjeść.

Pokój był urządzony po spartańsku, ale posiadał łazienkę i łóżko, a to były rzeczy, których mi właśnie było trzeba. W łazience nie było papieru. Ze ściany obok muszli wystawał kran, pod którym stał mały kubełek z dzióbkiem. Hindusi stosują „zasadę lewej ręki”. Do wszystkich pozostałych czynności używają prawej. Chyba, że ktoś jest mańkutem. Na szczęście miałem własny papier. Woda w prysznicu była zimna. Dopiero po wyjściu z łazienki zobaczyłem przyklejoną do drzwi kartkę z informacją, że po ciepłą wodę należy się zgłosić do recepcji. Do pokoju zostanie dostarczone całe jej wiadro.

Jedną z praktycznych porad, których mogę tutaj udzielić, jest zabranie ze sobą tabletek do oczyszczania wody bądź manganianu potasu. Wody z kranu lepiej nie używać w stanie surowym nawet do płukania zębów. Jeśli odkaża się ją manganianem, należy wsypać do kubka jedynie małą jego szczyptę, ponieważ jest bardzo słony.

Po obiedzie składającym się z miejscowych potraw poszliśmy na spacer. Ulice Agry były pełne zwierząt, odchodów, ludzi, śmieci, ale również barwnych riksz i innych pojazdów. Hindusi bardzo lubią jaskrawe, radosne barwy oraz piękno w znaczeniu ogólnym. Wielu z nich żyje ubogo, ale umilają sobie egzystencję, szukając radości w rzeczach drobnych. Ubogi rikszarz ozdobi swój pojazd pięknymi malowidłami, uboga kobieta ubierze się w barwne sari. Z kolei bogate kasty wznoszą pełne przepychu pałace, z których luksus wręcz spływa.

Cud świata

 

Brama prowadząca do Tadź Mahal

fot. Krzysztof Wasilonek

Tadź Mahal otaczają silne mury obronne z czerwonej cegły. Nasz hotel mieścił się tuż obok nich. Przejście do bramy wejściowej, mimo że wynosiło niecałe 100 m, było straszliwą mordęgą, ze względu na wyjątkowo nachalnych handlarzy. Szybko się zorientowałem, że w tym mieście, a zwłaszcza w tej okolicy, należy patrzeć przed siebie albo na wyższe kondygnacje budynków. Na parterach znajdują się przeważnie sklepy.

Wystarczy, że wzrok białego człowieka spocznie chociaż na kawałku jednego z nich, a już właściciel będzie za nim szedł przez przynajmniej kilkadziesiąt metrów, często ciągnąc go za rękaw i nalegając, by zechciał zajrzeć do jego sklepu. Jedynym skutecznym wyjściem z tej sytuacji (podobnie zresztą, jak w przypadku żebraków) jest ignorowanie gościa. Należy po prostu udawać, że nie istnieje. Dodatkowo zalecam trzymać ręce w okolicach portfela i dokumentów – choć w Indiach kradzieże zdarzają się niezwykle rzadko, ostrożności nigdy za wiele. Natręt po jakimś czasie odpuści. Nie należy opędzać się od niego krzykiem i wyzwiskami, ponieważ można się narazić na nieprzyjemności ze strony innych handlarzy, którzy są ze sobą zrzeszeni.

Wejście w obręb murów obronnych jest dla cudzoziemców 10-krotnie droższe, niż dla Hindusów. Hindus płaci 75 rupii, a cudzoziemiec – 750 (czyli około 50 zł). W cenę jest jednak wliczona butelka wody i toaleta, a także szmaciane ochraniacze na buty. Tadż Mahal jest miejscem świętym, więc nie wolno do niego wchodzić w obuwiu. Szmaciane ochraniacze, podobne do szpitalnych, wprowadzono ze względu na kradzieże zagranicznego obuwia w okolicach mauzoleum. Turysta zostawiał buty i szedł robić zdjęcia, a złodziej je kradł, a następnie sprzedawał gdzieś na straganie.

Kiedy kupiłem bilet i odebrałem wymienione powyżej drobiazgi, podszedł do mnie mężczyzna machający plakietką.
– Dzień dobry! Wie pan, że zapłacił pan za ten bilet majątek?
– Wiem.
– No właśnie. A teraz szkoda by było, gdyby po zapłaceniu takiej sumy nie wiedział pan, co oglądać. Ja tu jestem przewodnikiem i za jedyne 400 rupii opowiem panu o wszystkim i pokażę dobre miejsca do robienia zdjęć.
– Nie, dziękuję. Dobrze wiem, co chcę oglądać.
– Ależ niech pan nie marnuje szansy! Dla pana tylko 200 rupii. Tyle biorę od Hindusów.
Rozejrzałem się. Nie widziałem ani jednego Hindusa w towarzystwie przewodnika.
– Nie, dziękuję.
Natręt szedł za mną do samej bramy, zanim się odczepił.

Kiedy znalazłem się w obrębie wewnętrznych murów, poczułem się, jakbym trafił do innego świata. Szedłem schludnym szerokim deptakiem, obok przystrzyżonego trawnika, a moje oczy po raz pierwszy od kilkunastu godzin ujrzały czystość i porządek. Nie dziwiło mnie, że wielu ludzi mówi, iż to miejsce kojarzy się ze spokojem, chociaż roi się w nim od turystów. W porównaniu z brudną, chaotyczną, śmierdzącą, roztrąbioną i rozwrzeszczaną Agrą, naprawdę sprawia wrażenie oazy spokoju.

Siódmy nowy cud świata w pełnej krasie. Fot. Krzysztof Wasilonek

Tadź Mahal, białe marmurowe mauzoleum przyozdobione kamieniami szlachetnymi i otoczone czterema minaretami o osiach skierowanych na zewnątrz, by w razie trzęsienia ziemi nie spaść na budynek, stanowi symbol Indii. Prowadzi do niego ogród, pośrodku którego mieści się długa sadzawka z wodotryskami. Tadź Mahal jest jednym z trzech wielkich dzieł architektonicznych mongolskiego cesarza Shaha Jahana, który wzniósł go w 1628 r. Słynął on z upodobania do widowiskowych budowli. W swym życiu miał 3 żony, a dla każdej z nich wzniósł jedną taką budowlę. Jedną z nich, fort Fatepur Sikri, pojechali oglądać moi towarzysze. Tadź Mahal jest mauzoleum, które cesarz stworzył dla swej najukochańszej żony, Mumtaz Mahal, zmarłej w kilka miesięcy po ich ślubie. Miał stanowić wieczny i nieśmiertelny pomnik jego uczucia. Po śmierci on sam również został w nim pochowany, by po wsze czasy trwać u boku małżonki.

I taką romantyczną wersję tej historii zna większość ludzi. Jest jednak pewien szczegół burzący ten piękny obraz. Na polecenie cesarza każdy, kto pracował przy budowie pałacu, został pozbawiony oczu i rąk. Chodziło o to, by już nigdy żaden z tych nieszczęśników nie był w stanie stworzyć czegoś równie pięknego. Byłem tego świadomy, kiedy oglądałem mieniące się w promieniach zachodzącego słońca klejnoty w marmurze. Dlatego za karę nie sfotografowałem tego widoku. W mojej opinii Shah Jahan nie zasłużył na to. Blask klejnotów jego grobowca nie był godny obiektywu mojego aparatu. Zrobiłem za to zdjęcia z innych perspektyw.

Kiedy zwiedzałem Tadź Mahal, w pewnej chwili przyłączył się do mnie drobny dziadek w mycce na głowie i w dziurawych skarpetach. Powiedział, że pracuje tu od 40 lat i może mnie oprowadzić. Odparłem, że nie mam pieniędzy, ale on stwierdził, że nie ma sprawy. Może mnie oprowadzić nawet za darmo. Kiedy nasz obchód dobiegł końca, stwierdziłem, że może jednak dam mu jakieś drobne.
– No, jeśli pan chce – wzruszył ramionami, ale jego mina świadczyła dobitnie, że chciał coś dostać.
Dałem mu więc 10 rupii, czyli ok. 55 groszy.
– A nie ma pan 5 dolarów?
Oniemiałem. Dałem mu łącznie 20 rupii (1,10 zł) i powiedziałem, że więcej nie mam. Przyjął datek i poszedł się modlić. Już za chwilę z meczetów miało się rozlec zawodzenie kapłanów.

Agra nocą

To zawodzenie obudziło mnie następnego dnia przed świtem. Agra jest miastem przeważająco muzułmańskim, a meczetów jest w nim całe mnóstwo. Tego ranka usłyszałem jedyny swego rodzaju koncert. Z każdego meczetu dobiegały śpiewy kapłanów, potęgowane megafonami. Każdy z nich śpiewał własnym głosem, własnym rytmem i we własnym tempie. Wrażenie piorunujące.

Poprzedniej nocy zrobiliśmy sobie spacer po Agrze. Zewsząd śmierdziało, a ciemność wcale nie zakryła brudu i śmieci. Bezpańskie uliczne psy oraz żebracy, a także pojawiające się gdzieniegdzie krowy, stanowiły jedyne żywe istoty na zaśmieconych ulicach, a to tylko potęgowało atmosferę nędzy i rozkładu. A gdzieś tam blisko, tuż za murami, stał sobie jeden z cudów świata. Byłem pewien, że większości miejscowych niewiele on obchodzi, chyba że pod względem zysków, jakie przynosi.

Inną rzeczą, którą zauważyłem był fakt, że w Indiach nie istnieje coś takiego jak życie nocne. Po zmroku wszyscy grzecznie idą spać. Niektórzy do domów, inni na ulice. Na poboczu jednej z tych ulic zobaczyłem śpiącą krowę, do której przytuliły się dwa psy. To był luty, więc noce były dosyć chłodne. Za dnia natomiast było około 20 stopni.

Słońce jeszcze nie wzeszło, kiedy opuszczaliśmy Agrę.