Jak przeżyć w Rosji i nie zwariować

 

To, co w Moskwie wszyscy rozpoznają

fot. Archeolodzy w podróży

Nasza przygoda z Rosją zaczęła się w Rostowie nad Donem, na konferencji naukowej (och, jak bardzo naukowej), gdzie mieliśmy okazję wygłosić własne referaty i poznać kadrę katedry archeologii na miejscowym Uniwersytecie. Nie będę pisać o samej konferencji, bo mało kto dotrwałby do końca tekstu; oprócz rzeczy bardziej naukowych poznawaliśmy też Rosję taką, jaka jest dzisiaj; najpierw w Rostowie, a potem także w Woroneżu, Tule i samej Moskwie. Jest o czym opowiadać.

Po pierwsze, w Rosji paszport jest potrzebny do wszystkiego. I nie chodzi tylko o rutynową kontrolę, której możemy zostać poddani na ulicy przez panów w mundurach. Paszport jest niezbędny, żeby załatwić cokolwiek. Myli się ten, kto uważa go za odpowiednik polskiego dowodu osobistego. W Rosji potrzebujesz paszportu wszędzie: w urzędzie, ale także podczas kupowania biletu na jakikolwiek pociąg oraz (to nas zaskoczyło najbardziej) gdy próbujesz nabyć kartę SIM do telefonu w jakiejkolwiek rosyjskiej sieci. Człowiek od razu czuje się nadzorowany i może poczuć smak dawnych czasów, które w takiej sytuacji wcale nie wydają się minione. Wygląda na to, że paszportu nie trzeba pokazywać tylko przy wejściu do publicznej toalety…

 

Jedna z największych cerkwi prawosławnych w Moskwie

fot. Archeolodzy w podróży

Równie ważną kwestią w Rosji jest rejestracja; państwo nakłada wysokie mandaty na osoby uchylające się od obowiązku rejestracji w wyznaczonym terminie. Termin ten jest kolejnym rosyjskim smaczkiem i rzeczą, z której pozostaje tylko się śmiać, bo ogarnąć ją rozumem niepodobna: jak się zarejestrować w Rosji? Gdzie? Ile mamy na to czasu? Odpowiedz jest jedna: NIKT TEGO NIE WIE. Po rozmowie z polskim konsulem wcale nie byliśmy pewni, czy w ogóle istnieją jednoznaczne przepisy co do meldunku inostrańcow. Spędziliśmy 3 godziny na poczcie w Woroneżu razem z Saszą, u którego mieszkaliśmy (świetny człowiek), chcąc żyć zgodnie z rosyjskim prawem, ale okazało się, że skoro jest to nasza druga rejestracja w tym kraju (pierwsza była w Rostowie), nie możemy tego zrobić na poczcie. W Tule natomiast okazało się (jak to radośnie wykrzyczała pani ze służby migracyjnej do telefonu), że nie potrzebujemy rejestracji, jeśli nie przebywamy w mieście nie dłużej niż 3 dni. W Moskwie natomiast, gdzie spędzamy tydzień, najbardziej aktualna wersja jest ta, według której od momentu wygaśnięcia poprzedniej rejestracji mamy 7 dni na zrobienie nowej, ale można to także zrobić ósmego dnia.

 

Zakamarki Moskwy

fot. Archeolodzy w podróży

Dziś, kiedy to piszę, kończy się dla nas dzień ósmy. Jesteśmy po gigantycznej burzy mózgów, ponieważ mieszkamy w... polskim teatrze. Siłą rzeczy do rejestracji potrzebowaliśmy jakiegoś bardziej formalnego adresu. Dzień upłynął nam na szukaniu znajomych znajomych, którzy mogą mieć obywatelstwo rosyjskie oraz bieganiu po hostelach i sprawdzaniu, czy może w taki sposób uda się to załatwić. Rozmowy z innymi obcokrajowcami niewiele dały, ponieważ okazało się, że... mało kto ma tutaj aktualną rejestrację.

Nam ostatecznie się udało, choć wymagało to wiele kombinowania i obchodzenia przepisów, które nie wiadomo czy istnieją, a jeśli już, to w jakim kształcie. Jednakowoż udało się i żaden urzędnik nie doznał uszczerbku na zdrowiu; w jaki sposób to zrobiliśmy – nie napiszę publicznie, bo wróg nie śpi, a tajemnicy państwowej trzeba pilnie strzec!

Inną ciekawostką w Rosji jest mityczny już ruch drogowy. To, że Rosjanie jeżdżą szybko i brawurowo, wiedzą wszyscy. Często ostrzegano nas przed kierowcami w Moskwie. Tymczasem tu okazało się, że pomijając gigantyczne (a nawet GIGANTYCZNE) korki, wcale nie jest tak źle. Ludzie zatrzymują się na czerwonym i nie pałają żądzą rozjechania pieszego. O wiele gorzej było w Rostowie nad Donem, gdzie przechodzenie przez ulicę stanowi sport ekstremalny; przez cały tydzień podziwiałam Rosjan przechodzących byle jak i byle gdzie i lawirujących między trąbiącymi samochodami. Ja bym kilka razy zeszła na zawał, oni praktykują to codziennie całymi rodzinami. Do tej pory nie mogę wyjść z zachwytu, że nie widzieliśmy żadnego wypadku.

Po Rosji przemieszczamy się autostopem, mimo zapewnień, że „tu nie biorą” i „nigdzie nie dojedziemy”. Ten środek transportu działa nie gorzej niż w Polsce, a kierowcy są bardzo mili i pomocni; jadąc do Woroneża zabrał nas pan, który nie dość, że ze względu na nas zboczył z drogi, to jeszcze jeździł z nami po mieście szukając odpowiedniej ulicy! Złoty człowiek. Na szczęście wielu tu takich. Raz zdarzyło się nawet, że przejechaliśmy w szoferce tira prawie 300 km w 5 (!) osób.

 

Tulski Kreml

fot. Archeolodzy w podróży

Kolejną osobliwością Rosji jest wszechobecne „komuno, wróć!”, które wręcz krzyczy na przechodniów z pomników, socrealistycznej architektury czy rządowych budynków. Nie ma miasta, gdzie w centrum nie stałby pomnik Lenina. No, z wyjątkiem Moskwy, ale tam w centrum zamiast pomnika znajduje się „oryginał” wodza w formalinie. W każdym mieście natomiast można znaleźć ulice takie jak „Rewolucji”, „Październikowa” czy też te nazwane na cześć ideologicznych przywódców minionej epoki; jadąc do Woroneża mieliśmy zanotowany adres – ulicę Marksa. Kompletnie nie znaliśmy miasta, lecz byliśmy pewni, że to będzie ścisłe centrum – i nie myliliśmy się.

 

Moskiewskie metro

fot. Archeolodzy w podróży

Za pomnikiem Lenina zwykle jest budynek miejscowych władz; osobliwie prawie zawsze w pobliżu znajduje się McDonald’s. Osobliwe jest też moskiewskie metro; będąc tu warto przejechać się linia dookolną (kolco), ponieważ znajdują się na niej najpiękniejsze stacje. Istotnie, jest na co popatrzeć – malunki, mozaiki i witraże na peronach można zaliczyć do dzieł sztuki. Tematyka? Jak najbardziej, socrealistyczna! Można podziwiać różne kombinacje sierpa i młota, portrety robotnika i kołchoźnicy, czerwone bolszewickie gwiazdy czy płaskorzeźby zasłużonych żołnierzy i symbole oddziałów Armii Czerwonej. Pełen przekrój! Przepiękna jest też stacja Kijewskaja, opiewająca braterstwo narodów rosyjskiego i ukraińskiego (kilka stacji dalej jest to samo w wersji z Białorusią – ku chwale Białoruskiej SSR!). Przewijają się sceny, które można zauważyć również w przejściach podziemnych w Rostowie – szczęśliwe, komunistyczne rodziny biorące udział w pochodach pierwszomajowych, dzieci w szkołach uczące się o swojej sowieckiej ojczyźnie, dzielni żołnierze Armii Czerwonej, traktorzyści (i traktorzystki), rolnicy i robotnicy z niezłomnym wyrazem twarzy, wyrabiający 300% normy. Wszystko oczywiście okraszone ideami pokoju, przyjaźni, jedności i braterstwa. Po takiej dawce propagandy nic dziwnego, że człowiek stawał się bardziej... sowiecki.

 

Propaganda w metrze

fot. Archeolodzy w podróży

Wjechaliśmy do Rosji kilka dni po 9 maja, czyli Dniu Zwycięstwa, lecz wciąż jeszcze wisiały dekoracje związane z obchodami tego święta. A były dosłownie WSZĘDZIE: na plakatach, na ławkach w parkach, na głównych placach, na reklamach w metrze, na poczcie, na chodnikach, na latarniach...

Jest wiele osobliwości tego kraju, a spędziliśmy tu dopiero nieco ponad 2 tygodnie. Z pewnością materiałów wystarczy na niejeden artykuł, którego nie omieszkamy napisać jak tylko ponownie znajdziemy Internet. Tymczasem, już pojutrze – ruszamy w drogę do Gniezdowa, na średniowieczne kurhany – ku zaspokojeniu naszego archeologicznego zboczenia. Do zobaczenia na trasie!

Wyprawę Archeologów w podróży można śledzić na stronie:

http://archeolodzywpodrozy.blogspot.com/