Jak to mnie NIE zastrzelili w Serbii

Jacy są Serbowie? Jaki jest ich kraj? Gdybym była dowódcą wojsk jakieś 500 lat temu, kiedy wynik wojny zależał od siły i hardości żołnierzy, a nie od bomb i broni atomowej- jednego jestem pewna- nie zaczęłabym wojny z Serbią. To współczesna Sparta, miejsce gdzie ideały greckich wojowników znalazły nisze do przetrwania. Wystarczy przyjrzeć się serbskim mężczyznom. Wysocy, silni, dobrze zbudowani, umięśnieni, męscy. Wszelkie przejawy zniewieścienia są od razu tępione. To nie jest kraj dla homoseksualistów. Po tym względem tolerancja nie istnieje. Kult siły fizycznej i sprzęty do ćwiczeń rozsiane po skwerach, parkach i podwórkach. Sprzęty, których o dziwo ktoś używa. Jakie są efekty? W czasie I wojny światowej kraj stracił 58% populacji mężczyzn. Po II wojnie światowej i wojnie bałkańskiej nie wyglądają lepiej. Jeden z mieszkańców Belgradu wytłumaczył mi to tak: jesteśmy dumnym narodem, kiedy ktoś przyjdzie i powie: podpisz te papiery albo zbombardujemy cały kraj, to my mówimy- bombardujcie.

Człowiek nosi konie

Serbską siłę widać nie tylko w zachowaniu mieszkańców, cechy narodowościowe można zauważyć w sztuce jak i w sklepowych manekinach. Te ostatnie są potężniej zbudowane, to nie zachodnioeuropejski hipster, to prawdziwy mężczyzna- Serb z krwi i kości. Czy manekiny są ważne? Na pewno nie tak jak opowieść o Pipi Lamstrung zaadaptowane na bałkańską modłę. Przed wejściem do Parlamentu w Belgradzie można zobaczyć dwie wyjątkowe rzeźby. „Bawiące się czarne konie” z 1935r to przedstawienie unikalne. Wszędzie na świecie spotykamy dumnych przywódców, jeźdźców i władców. Nie wiem czy Toma Rosandic miał taki zamiar, ale w swoich rzeźbach idealnie oddał serbskiego ducha. Mężczyźni o mocno zarysowanych mięśniach podtrzymują równie potężne konie.

 

siła serbskiego narodu okiem rzeźbiarza

fot. Beata Buc

Co to za naród, który na plecach nosi pociągowe zwierzęta? W mojej opinii najprzystojniejszy na świecie. W czasach, gdy świat staje się coraz bardziej metroseksualny, Serbia zdaje się być ostoją typowo męskich cech. Przesiąknięta testosteronem powinna stać się mekką dla wszystkich kobiet śpiewających po kryjomu „Holding Out For A Hero” Bonnie Tayler.

Życzliwość

Po przyjeździe do Belgradu, próbując dostać się do autobusu linii podmiejskiej najpierw zetknęłam się z wybuchowym panem metr dziewięćdziesiąt osiem, dopiero potem odkryłam co to znaczy bałkańska gościnność. Wojownicze cechy to jedno, ale życzliwość, uprzejmość i chęć pomocy wśród ludzi z tego kraju to temat na książkę obszerna jak wszystkie tomy encyklopedii PWN. Wielokrotnie spotkałam się z altruistycznymi gestami od ludzi, których nawet nie zdążyłam o nic poprosić. Starsza kobieta nie mówiąca ani słowa po angielsku wciska mi do ręki siatkę i na migi tłumaczy, żebym schowała swoje rzeczy. Ktoś inny pomaga odnaleźć się w mieście. Kiedy poprosimy o pomoc- nikt nie odmawia. Ciekawym miejscem do zastanawiania się nad prawdziwą naturą tych ludzi są parki i skwery w niedzielne popołudnia. Wielcy mężczyźni bawią się ze swoimi dziećmi. Pary spacerują za rękę (ich liczebność w Belgradzie obniża pozycję Paryża jako miasta zakochanych). Całe rodziny na ławkach dyskutują zażarcie. Agresja i wybuchowość zdaje się wtedy zupełnie nie istnieć.

Karnawał w Nowym Sadzie

Sama obserwacja zachowań ludzi na Bałkanach może zająć długie godziny. Jednak Serbia to nie tylko ludzie. To także spora część europejskiej kultury. Moją podróż po Serbii zaczęłam od zwiedzania Nowego Sadu. Tu nie ma mowy o żadnych „po wojennych śladach”. To o tyle dziwniejsze, że w 1999r, czyli jedynie trzynaście lat temu miasto zostało zbombardowane przez siły NATO. Podobno Serbowie mówią, że to takie ich Ateny. Przed wyjazdem w pewnej znanej gazecie o podróżach znalazłam wzmiankę, że to taki wschodnioeuropejskie Rio de Janeiro. W tym samym magazynie napisano, że wiza do Serbii kosztuje 100 euro (w rzeczywistości obywatelom UE wystarczy tylko dowód) więc chyba nie powinnam im wierzyć. Nowy Sad to nie Rio do Janeiro ani nie Ateny, to taki bardziej Kazimierz Dolny. Spokojne miasteczko malowniczo położone nad Dunajem z twierdzą górującą nad budynkami.

 

widok na twierdze w Nowym Sadzie

fot. Beata Buc

Twierdza Petrovaradin to temat na osobny rozdział. Jest wizytówką i symbolem, a także letnią stolicą muzyki.

Od 2000r organizowany jest tam festiwal EXIT przyciągający ludzi z całej Europy. W czasie jego trwania to „spokojne” miasto odwiedza ok 200 tys. młodych ludzi. Może o to chodziło twórcą teorii o Rio do Janeiro? EXIT dopiero przede mną, więc nie mogę potwierdzić tych informacji, ale dla wszystkich tych, którzy pomyśleli, że w Nowym Sadzie jest tylko cisza, spokój i staw z żółwiami (my mamy kaczki, Serbowie mają żółwie) mam niespodziankę.

 

w stawie zamiast kaczek, żółwie

fot. Beata Buc

Wystarczy zboczyć odrobinę od Rynku by znaleźć się tam gdzie noc nie oznacza spokojnego snu. Knajpki i kluby stykające się ścianami, tłumy ludzi przemieszczające się z jednego do drugiego. Krzyki i niekończące się karaoke zakrapiane rakiją. Można potańczyć, pośpiewać i bawić się do białego rana.

Kawa i chleb

Na rozbudzenie po nocnym szaleństwie najlepsza jest mocna kawa. W całym kraju liczne knajpki i kawiarnie od rana są pełne ludzi. Tak jak Irlandczycy po pracy idą do pubów, tak Serbowie przed i po pracy odwiedzają miejsca gdzie można napić się kawy czy zjeść kawałek pizzy. Włoski przysmak, jak wszędzie na świecie, robi prawdziwą furorę. Pojedyncze kawałki można kupić na każdym rogu. Podobnie jest z pieczywem. Zamiłowanie do wypieków doprowadziło do powstania całodobowych piekarni. O każdej porze dnia i nocy można zaopatrzyć się w burek- ciasto francuskie z nadzieniem ze szpinaku, białego sera lub mięsa. Typowy bałkański smak, którego nie da się nie spróbować. Kawiarniana kultura jest tak mocno zakorzeniona, że nawet w czasie kryzysu gospodarczego knajpki nie pustoszeją. Tutaj po raz kolejny uzewnętrznia się serbska duma. Wizyta w kawiarni to swoistego rodzaju obowiązek. Wiele osób wydaje ostatnie pieniądze, żeby „pokazać” się w takim miejscu. To bez znaczenia jeśli na drugi dzień nie będą mieli z czego przygotować obiadu.

Zepter wita

Obiadu nie da się ugotować nie tylko bez pieniędzy, ale także, bez odpowiednich garnków. Reklama sprzętu do gotowania wrosła w symbol Belgradu już chyba nie odwracalnie. Wjeżdżając do miasta mijamy Zachodnią Bramę Belgradu oddaną do użytku w 1980r. To dwa 115m wieżowce połączone łącznikiem. Na jednym z nich znajduje się reklama Zeptera. Genex Tower, bo taka była pierwotna nazwa tej budowli zachwyciła mnie od razu.

 

ulice takie jak wszędzie

fot. Beata Buc

To tylko jeden z przykładów architektury brutalistycznej znajdującej się w Belgradzie. Pomiędzy nowoczesnymi wieżowcami wyraźnie wyróżniają się budowle z przed kilku dekad. Oczywiście nie wszystkim się one podobają. Krytykę Zachodniej Bramy można przyrównać do tego jak paryżanie traktują wieżę Eiffla albo warszawiacy- Pałac Kultury. Jak dla mnie architektura Belgradu dodaje smaku temu miejscu. Nowoczesne, zakupowe dzielnice niczym nie różnią się od tych w zachodniej Europie. Te same sklepy, koncern, podobny styl w budownictwie. Architektoniczne pozostałości po rządach Tito nadają miastu charakteru.

Twierdza i taneczne noce

 

górująca nad miastem Zachodnia Brama

fot. Beata Buc

Zwiedzanie Belgradu bez Twierdzy Kalemegda byłoby nie pełne. Jednak nie jest to specjalnie zachwycający fragment miasta. Można by nawet powiedzieć, że to taka twierdza jak twierdza. Nic nadzwyczajnego. Jedynie widok z jej terenów, panorama miasta szczególnie nocą jest zachwycającą. W dzień, obserwowanie fal Dunaju to dobry sposób na relaks i przygotowanie się na nocne życie.

Belgrad został 2009r przez Lonely Planet okrzyknięty najbardziej imprezowym miastem świata. Nie wiem czy to pobudzenie poranną kawą czy temperament narodowościowy ale centrum miasta nie zasypia wraz ze zmrokiem. Kluby, dyskoteki oraz eventy organizowane na świeżym powietrzu dają możliwość zabawy przez długie godziny. Można potańczyć na barkach przy nadbrzeżu albo dać się porwać tłumowi na ulicach. Najlepsze imprezy są wszak tam gdzie idzie najwięcej ludzi.

Po imprezie

 

nie tylko ja widzę powiązania między Paryżem a Belgradem

fot. Beata Buc

Kiedy skończyłam podróż po Serbii przyszła pora na rozmyślania na temat tego kraju. Z każdej podróży wynosi się coś innego. Indywidualne preferencje pozwalają nam dostrzec coś odmiennego niż ci, którzy byli tam przed nami. Dla mnie Serbia to cudowni, otwarci ludzie, pisane fonetycznie zagraniczne nazwiska (ul. Džordža Vašingtona), piękne krajobrazy, drogi w kondycji zdecydowanie lepszej niż to co spotykamy w Polsce, mięso dodawane praktycznie do każdej potrawy i niebanalne budowle. Najważniejsze jest jednak, że mnie nie zastrzelili. Dzięki temu mogę tam jeszcze wrócić.