Jinja – Uganda

Po powrocie, Annika zabrała nas na tradycyjny lunch. Na targu, w budzie z drewna siedziało już kilka osób – byłyśmy jedynymi białymi oczywiście. Poprosiłam o to samo, co wszyscy, ale bez mięsa. Dostałam ryż z makaronem, biały ryż, gnuts, czyli brązowy sos zrobiony z orzeszków ziemnych, matoke – potrawę z ziemniaków i świeżo wyciskany sok z passion fruit. Za wszystko zapłaciłam trzysta szylingów, czyli mniej więcej trzydzieści amerykańskich centów. Jedliśmy oczywiście w tradycyjny sposób – rękoma. Zawsze twierdziłam, że jedzenie spożywane w ten sposób smakuje znacznie lepiej. Wieczorem oglądaliśmy film i rozmawialiśmy z sąsiadami. Dręczona bezsennością wyszłam na dwór, by zaczerpnąć świeżego powietrza. Znalazłam tam Annikę, udręczoną damsko-męskimi problemami. Rozmawiałyśmy długo.

Wioska Jinja. Fot. Joanna Oleradzka

Następnego ranka śniadanie już na mnie czekało. Zack również. Mieliśmy wspiąć się na wzgórze, z którego można było zobaczyć całe miasto, jednak ulewa przeszkodziła naszym planom. Nie mogłam wziąć prysznica, gdyż nie było wody, więc zaczęliśmy sprzątanie. Wyczyściliśmy całe mieszkanie, a następnie brudni i zakurzeni poszliśmy na targ, by zrobić zakupy na kolację i niespodziankę dla mojej gospodyni. Zack zabrał mnie również do lokalnego sklepu z instrumentami muzycznymi, gdzie kupiłam wspaniałe skrzypce z jedną, metalową struną. Brzdękałam później całymi dniami, próbując wykrzesać choć jeden czysty dźwięk. Po tygodniu udało mi się zagrać „Cicha noc, święta noc, pokój niesie” i byłam z siebie bardzo dumna.

Późnym popołudniem przyszedł Izaack – młody sąsiad Anniki. Nie wiem, jak to się stało, ale zaczęliśmy rozmawiać o homoseksualizmie. I to był wielki błąd. Większość ludzi w Ugandzie sprzeciwia się odmienności płciowej i to wcale nie z powodów religijnych.
– Wierzą, że bycie homo wpływa nie tylko na tę osobę, ale także na rodzinę, sąsiadów i całą wioskę.
– Wierzą, że jeśli jedno z rodzeństwa jest gejem lub lesbijką, to pozostałe dzieci też się nimi staną.
– Wierzą, że uprawianie „gejowskiego” seksu niszczy „pewne” mięśnie, które już nigdy nie wrócą do stanu pierwotnego.
Oburzona pytałam i tłumaczyłam:
– W jaki sposób bycie homoseksualistą może wpływać na ciebie lub twoją wioskę? Usłyszałam, że każdy problem mieszkańca wioski dotyka bezpośrednio pozostałych współziomków. Nie mogą spać, jeść, funkcjonować – tak bardzo się martwią.
– Ale z jakim problemem gej/lesbijka mogą do ciebie przyjść? – zapytałam z rosnącym zdziwieniem.
– Z problemem „mięśnia” – usłyszałam.

Próbowałam wytłumaczyć, że bycie homoseksualistą/-tką nie może oddziaływać na rodzeństwo. Tego się nie wybiera. Usłyszałam, że to ma wpływ, i że lokalni wierzą, iż „to” da się wyleczyć lub ewentualnie przetłumaczyć, by zaprzestano owych praktyk. Kiedy powiedziałam, że pierwsze słyszę o mięśniowym problemie, w odpowiedzi dostałam dość dziwną informację: to dlatego, iż w Polsce posiadamy odpowiednie medykamenty, które owe mięśnie leczą, a ludzie w Afryce nie.

Zack, Izaack, Annika. Fot. Joanna Oleradzka

Wspomniałam, że w ogóle pierwszy raz słyszę o takim problemie (który traktowany jest tutaj, jak choroba weneryczna. Informacje o tym można znaleźć nawet w podręcznikach dla dzieci ze szkoły podstawowej). Izaack zdezorientowany powiedział, że tu chodzi o dobro dzieci, że on nie ma nic przeciwko dorosłym homoseksualistom (po prostu nie będzie się z nimi przyjaźnił), że chodzi mu raczej o 12-letnich chłopców, którzy są wykorzystywani przez dorosłych mężczyzn. Ciężko było mu wytłumaczyć, iż nie jest to kwestia homoseksualizmu, ale pedofilii. – Czego? A co to? – reakcja Izaacka dawała sporo do myślenia. Starałam się przedstawić mój punkt widzenia, ale spotkałam się z totalnym niezrozumieniem.

Wiem, że to Afryka, że rozmowy na ten temat przypominają walkę z wiatrakami, ale gdy ktoś mówi coś takiego prosto w twoją europejską, zdziwioną twarz, zaczyna do ciebie docierać kompletna inność świata. Poszłam spać z wieloma przekleństwami na ustach…

Podsumowując mój pobyt w Jinja: wspaniale było odwiedzić Annikę i poznać jej najbliższe otoczenie. Widząc w jakich warunkach mieszka, gdzie pracuje, jak zajmuje się ludźmi nie mając z tego nawet przysłowiowego grosza, zaczęłam szczerze ją podziwiać. Ja w wieku dziewiętnastu lat myślałam raczej o tym, jakie studia wybrać, jakie miasto, z kim mieszkać i gdzie. Nie przeszło mi przez myśl, żeby pomyśleć o kimś innym i zrobić coś w tym kierunku. Wiodłam swoje spokojne studenckie życie, na szczęście teraz trochę nadrabiam. Spotkanie z Niemką dało mi na chwilę poczucie, że jestem w domu z rodziną. Przez kilka dni miałam „swoje” łóżko, mogłam ugotować obiad dla „swojej” nowej rodziny i cieszyć się z nimi każdym dniem. Trudne rozmowy, które odbyliśmy na zawsze zostaną w mojej pamięci. Teraz, już z dystansem, nie przejmuję się tak bardzo, ale wtedy napiętnowały one moją dalszą podróż.

Afryka jest, jaka jest. Mówi się, że można ją kochać lub nienawidzić. Wtedy, nie wiedziałam jeszcze, jakim uczuciem ją darzę i czy w ogóle mogę mówić o jakichkolwiek odczuciach w stosunku do niej. Wydawało mi się, że nie będę jej w stanie pokochać. Później zrozumiałam, jak bardzo się myliłam.