Krótko mówiąc: Albania

Miasta

W Tiranie na placu Skanderbega znajduje się meczet Etehem Bey wraz z charakterystyczną wieżą zegarową, Muzeum Historyczne z mozaiką „Albania”, na której dziarscy przedstawiciele narodu wiodą lud ku świetlanej, marksistowsko – leninowskiej przyszłości oraz pomnik patrona miejsca. Niedaleko znajduje się zaskakujący budynek w kształcie piramidy. Początkowo było to muzeum poświęcone Szanownemu Przywódcy, później Międzynarodowe Centrum Kultury, następnie dyskoteka, a dzisiaj jest po prostu architektonicznym liszajem.

Przyjemnym miejscem piknikowym jest Liqeni I Tiranes, sztuczne jeziorko położone 700 metrów od placu głównego. W usytuowanym w centrum miasta kościele katolickim (prowadzonym przez Włochów) można spróbować zorganizować nocleg. Zazwyczaj jest to kwestia uśmiechu i dobrego uzasadnienia potrzeby, choć okolice jeziorka wyśmienicie nadają się na wypoczynek.

Jezioro Liqeni I Tiranes. Fot. Adam Lukas

Durrës. Dawna stolica, najważniejszy port oddalony o godzinę drogi jazdy pociągiem od Tirany. Podróż albańską koleją można traktować w kategorii powrotu do przeszłości. Ślimacze tempo, powybijane szyby, pocięte i zapadnięte siedzenia, jednakże atmosfera miejsca blokuje w człowieku receptory odpowiedzialne za pośpiech i pretensje do komfortu. Swego czasu bydlęcy wagon, w którym zza prowizorycznego kontuaru serwowano ciepły bimber zakąszany kawałkami pomidora i cebuli, w sąsiedztwie zaciekawionych tubylców, ich kur i kóz stał się sceną zawarcia albańsko-polskiego przymierza. Kolejny raz hasła „Bonek” i „Waleza” szybko zjednywały zaciekawionych towarzyszy podróży.

Gjirokaster. Kamienne domy pokryte łupkami czynią krajobraz szarym, ale bardzo intrygującym. Miejsce urodzin Hodży. W Butrinti oraz Fieri (Apolonia) znajdują się rzymskie i greckie, dosyć dobrze utrzymane, ruiny. Saranda to popularny kurort, stolica albańskiej riwiery, którą odwiedzają turyści wypoczywający na Korfu, którą to – poprzez morze Jońskie ” widać gołym okiem. Elbasan jest wielkim ośrodkiem przemysłowym położonym na równinie między charakterystycznymi ostrymi wzgórzami. Widok z gór na miasto jest nader ciekawy. Kruja wraz z pałacem Skanderbega to obowiązkowy punkt turystyczny na mapie Albanii, podobnie jak malownicze Berati, miejsce – muzeum położone na ufortyfikowanym wzgórzu, nazywane „miastem okienek”. Shkodër jest znakomitym punktem wypadowym do Podgoricy lub na czarnogórskie wybrzeże.

Komunikacja

Za komuny funkcjonował zakaz posiadania samochodów prywatnych. Współcześnie ruch drogowy, niezwykle chaotyczny, w którym kakofonia dźwięków klaksonów jest konglomeratem tonów oznaczających: cześć; jak się masz; uwaga, jadę!; na razie; uważaj; śpiesz się. Często zastępują one kierunkowskazy albo po prostu służą przełamaniu jednostajności jazdy (zazwyczaj mercedesem – ich olbrzymia ilość jest zabawna).

Jazda stromymi serpentynami po wąskich i dziurawych drogach dostarcza niemałych wrażeń, zwłaszcza gdy widok przepaści upstrzonych zardzewiałymi wrakami pojazdów znajdujących się kilkadziesiąt metrów poniżej nie należy do rzadkich. Widok kierowcy palącego papierosa podczas jazdy zapewne na nikim nie robi wrażenia, lecz trochę inaczej to wygląda, kiedy wraz z papierosem dla ochłody popija piwo Stela (którego parasolki są obecne w najdziwniejszych miejscach). Rozkładom jazdy nie zawsze należy wierzyć, a już koniecznie trzeba się porozumieć (co przy skomplikowaniu języka albańskiego nie jest zadaniem najłatwiejszym), czy autobus odjeżdża o 6 wieczorem, czy rano. W przeciwieństwie do autobusów czas odjazdu furgonów (busików) wyznacza komplet pasażerów bądź uznanie przez kierowcę liczby pasażerów za wystarczającą do skalkulowania trasy. Pojazdy licencjonowane charakteryzują żółto-czerwone rejestracje. Podczas jazdy zwraca uwagę niebywałe zagęszczenie tablic upamiętniających ofiary wypadków.

 

Pociągi są raczej przestronne...

fot. Adam Lukas

Linie kolejowe mają długość nieco ponad 500 km i zaczynają się w miejscowości Vlorë, drugim co do wielkości porcie. Tirana, Durrës, Pogradec, Shkodër Elbasan są połączone trakcją, więc nie ma problemów z komunikacją (jeśli oczywiście mierzyć to standardami albańskimi, do których zresztą można się szybko przyzwyczaić).

Życie

W miastach niespecjalnie dziwią agregaty prądotwórcze wystawione przed restauracjami i sklepami. Przemierzając kraj, rzuca się w oczy budowlana (do)wolność. Porozrzucane betonowe i ceglane potwory stwarzają mętlik architektoniczny. Najbardziej widoczne jest to na przedmieściach Tirany.

W miastach znajduje się sporo fikuśnie kolorowych budynków ożywiających, siermiężny czasem, krajobraz. Często widuje się nieukończone piętrowe domy, na których prętach zbrojenia powiewa (prawie zawsze) państwowa flaga.

Nierzadko można napotkać małe rodzinne pensjonaciki połączone z restauracją albo barem. Nocleg waha się w granicach 15 €. W Tiranie hotelików na kieszeń podróżnika praktycznie nie ma, a ceny w hotelach o standardzie „normalnym” są groteskowo wysokie. Opcji transportu jest wiele (bezpłatny autostop prawie nie istnieje więc nie należy się nastawiać na podróżowanie tym sposobem), więc w celu uniknięcia przykrych niespodzianek należy wcześniej ustalić cenę za przejazd. W lokalach rzadko są wypisane kwoty, więc nim zamówimy piwo dobrze jest zapytać o cenę i upewnić się, czy jest to objętość 0,33 czy 0,5 l. Koniecznie trzeba uzbroić się w kartkę i długopis. Mając napisane ceny bądź nazwy miejsc po albańsku, łatwiej się porozumieć, tym bardziej, że czasami trzeba dobrze poszukać właściwego miejsca odjazdu furgonów (nie zawsze jest to oczywiste).

Do posmakowania klasyczna kuchnia bałkańska wzbogacona wpływami tureckimi. Jedzenie jest pyszne i czyste. Głównie z tego powodu, iż rolnicy są tak biedni, że nie stać ich na pestycydy czy też inne smakowite chemikalia.

Nad jeziorami można doświadczyć szerokiego wachlarza gatunków ryb. Półmisek składający się z kilku ich smażonych przedstawicieli, podawany z ciepłym jeszcze chlebem i spłukany zimnym piwem Tirana naprawdę może smakować. Warto wziąć pod uwagę trwającą od 13 do 17 sjestę.

 

Agnesë Gonxhe Bojaxhiu, czyli Matka Teresa z Kalkuty

fot. Adam Lukas

Gdzieniegdzie można spotkać pomniki Matki Teresy, najsłynniejszej z Albanek. Miejscami znajdziemy zasypane plastikowymi odpadami plaże. Zaręczam, że widok wylegujących się pomiędzy śmieciami i na śmieciach mieszkańców wzbudza zainteresowanie tylko wśród nielicznych turystów. Wiodące ku miastom przedmieścia ogólnie należy zaliczyć do kategorii śmietnisk. Albo mamy do czynienia z pamiętającymi jeszcze czasy Stalina osiedlami, albo jak najbardziej współczesnymi kartonowo – blaszanymi cygańskimi siedliskami. Szaleńcza jazda mercedesem między grupami dzieci i psów pałętającymi się między samochodami należy do codzienności.

Perspektywy

Spore migracje ludzi dostarczają Albanii przede wszystkim kapitału. Niebagatelne są korzyści płynące z zaszczepionego za granicą entuzjazmu do pracy i znajomości języka angielskiego. Wieloletnie odcięcie od świata wzmacnia pragnienie dogonienia „wielkiego świata”. Wydaje się, że Albania jest ostatnim niezagospodarowanym kawałkiem wybrzeża nad Morzem Śródziemnym. Prawdopodobnie za 30 lat będzie bardzo podobna do Chorwacji. Czarnogóra już mieni się w oczach, a różnice pomiędzy wschodnią a zachodnią stroną wybrzeża są coraz bardziej zauważalne.

Zawsze to przyjemnie spędzić czas w kraju życzliwych ludzi, niezdemoralizowanych (jeszcze) przemysłem turystycznym. Niepodważalnym walorem Albanii są góry i wybrzeże. A jest to kraj w trzech czwartych górzysty i posiadający 360-kilometrową linię brzegową, więc na brak oszałamiających pejzaży, nawet przy skrajnie złej woli, nie da się uskarżać.