Mali – pustynne tajemnice

Dżenne i Timbuktu

Te miasta są ze sobą silnie powiązane historycznie. Oba stanowiły wielkie ośrodki handlu i religii i oba największy rozkwit osiągnęły w XIV w.

Dżenne znane jest jako miasto z gliny, bowiem z niej właśnie wzniesiono większość budynków. Jego główną atrakcję stanowi Wielki Meczet. Jest to podobno największa gliniana budowla świata. Corocznie podczas pory deszczowej jej mury obmywają ulewy. Pora deszczowa to także okres powodziowy, który rozpoczyna się w lipcu, a apogeum osiąga w październiku. Wtedy wylewają wody rzek Bani i Nigru, całkowicie odcinając miasto od reszty lądu. W tym czasie Dżenne staje się rodzajem wyspy. Kiedy pora deszczowa dobiega końca, do miasta ściągają ochotnicy, by uzupełnić ubytki gliny w murach Wielkiego Meczetu, które powstały w wyniku deszczy. Nie tylko meczet trzeba naprawiać. Glina jest jednym z najmniej trwałych budulców, jednak dzięki zapałowi wiernych zarówno Wielki Meczet, jak i reszta miasta, przetrwały całe wieki.

Timbuktu to miasto kojarzące się z dawnymi tajemnicami i dawną wiedzą. Niegdyś stanowiło alegorię bogactwa oraz miejsca odległego. Bogactwo Timbuktu to przede wszystkim tysiące prastarych ksiąg i rękopisów, wśród których znajdują się teksty religijne, naukowe, prawne, astronomiczne i poetyckie. Księgi te były przechowywane przez stulecia na strychach i pod ziemią, a suchy klimat dobrze wpłynął na ich konserwację. Obecnie większość z nich znajduje się w prywatnych bibliotekach. Świadczą one o dawnej chwale, mądrości i kulturze tego kraju, przez co tym bardziej jego obecna sytuacja wzbudza żal.

W Mali można zobaczyć również wiele wspaniałości przyrodniczych. Kraj obfituje w piękne formacje i masywy skalne, które można oglądać na pustyni. Jeden z tych masywów zamieszkują fascynujący Dogoni.

Dogoni

Miłośnikom zagadek historycznych Mali kojarzy się przede wszystkim z tajemniczym plemieniem Dogonów, zamieszkującym okolice ponad stukilometrowego klifu Falaise de Bandiagara. Korzenie tego plemienia nie są do końca zbadane. Uważa się, że mogli przybyć z okolic Egiptu. Ich rysy dobitnie świadczą o tym, że nie są plemieniem rdzennie zachodnioafrykańskim. Mieszkają w kilkusetosobowych glinianych wioskach i zajmują się głównie rolnictwem, zaś dogońskie dzieci lubią grać w piłkę nożną (narodowy sport Mali). Tym, co fascynuje, jest ich olbrzymia wiedza astronomiczna, sięgająca korzeniami przynajmniej 1800 lat wstecz, a nawet jeszcze dalej.

Dogoni wierzą, że są potomkami istot przybyłych z odległych gwiazd. Czczą Syriusza B, białego karła należącego do układu Syriusza (najjaśniejsza gwiazda na niebie), którego nie można dostrzec gołym okiem i którego istnienie zachodnia nauka potwierdziła dopiero w 1862 r. Dogoni nazwali go Po i ukazali na swych starożytnych rysunkach naskalnych dokładny przebieg jego orbity wokół większego Syriusza A. Utrzymują także, że ten układ posiada jeszcze trzeciego partnera – Syriusza C, którego istnienia nauka jeszcze jednak nie potwierdziła. Dogoni znali ponadto cztery największe księżyce Jowisza setki lat przed ich oficjalnym odkryciem przez Galileusza. Wiedzą też o pierścieniach Saturna oraz o tym, że Droga Mleczna jest galaktyką spiralną.

Skąd posiedli tę wiedzę? Ponieważ nauka w odpowiedzi na to pytanie bezradnie rozkłada ręce, może powinniśmy uwierzyć samym Dogonom? Już Sir Arthur Conan Doyle wygłosił ustami swego bohatera Sherlocka Holmesa słynną maksymę, że jeśli odrzucić wszystkie nieprawdopodobne przypuszczenia, to, co zostaje, choćby najdziwniejsze, musi być prawdą.

Bamako

Bamako, stolica Mali, leży nad rzeką Niger i stanowi największy ośrodek przemysłowo-gospodarczy państwa. Niestety, zabytków tu nie ma zbyt dużo, ponieważ miasto jest stosunkowo młode i rozwinęło się dopiero w epoce kolonialnej. Niemniej można w nim znaleźć kilka placów z pomnikami, które zostały wzniesione w XX w. z zamiarem budowania jedności narodowej. Nawiązują więc do przeszłości nie tyle samego Bamako, co raczej całego kraju. Jest tu więc Plac Sogolona, na którym stoi pomnik przedstawiający bawoła. Sogolon był królem panującym w XII w., założycielem Imperium Mali. Jego matka była podobno niesamowicie brzydka i garbata, więc przezwano ją „kobietą bawołem”, stąd zwierzę widoczne na pomniku. Inna wersja mówi, że przedstawia ono księżniczkę Do, która według starych opowieści zamieniła się w bawoła i terroryzowała ludność. Bawół ten został upolowany przez trzech braci Traroe, którym król w dowód uznania pozwolił wybrać jedną ze swych cór. Wybrali najbrzydszą, którą zawieźli do króla ludu Mande. Ten uczynił ją swą żoną i spłodził z nią założyciela przyszłego imperium.

Placów poświęconych różnym aspektom historycznym Mali jest jeszcze kilka. Warto wspomnieć o Obelisku Ideogramów, który ukazuje wielonarodowość i wielojęzyczność rdzennych ludów zamieszkujących Mali, Plac Eksploratorów poświęcony francuskim odkrywcom dziewiczych ziem (pomnik z epoki kolonialnej) i inne.

Do Bamako warto zajrzeć podczas odbywającego się corocznie Międzynarodowego Festiwalu Bębniarzy (Festip), który ściąga bębniarzy i perkusistów z różnych krajów Afryki.

Mopti

Mopti to miasto portowe położone na trzech wyspach na rzece Niger. Z tego powodu nazywane jest Wenecją Mali, ale ta nazwa jest mocno przesadzona. W Mopti można obejrzeć Wielki Meczet, który jest jego najokazalszą budowlą. Oprócz niej warto zajrzeć do portu i na targ. Stanowi to okazję do przyjrzenia się miejscowej ludności i jej wyrobom. Tłum jest bardzo różnorodny, podobnie jak i towary. Podróżni mówią także, że Mopti daje okazję zobaczenia „prawdziwego Mali”, w którym życie nie jest łatwe, a ludzie utrzymują się z ciężkiej pracy. Bardziej atrakcyjna od samego miasta jest możliwość odbywania rejsów po Nigrze na tradycyjnych łodziach. Można nimi dotrzeć do wioski Bozo. Jest to plemię rybackie, jego członkowie większą część roku spędzaja na rzece i żyją głównie z połowu ryb, które sprzedają potem w Mopti.

Komu w drogę, temu poradnik!

• Waluta

  Walutą Mali jest frank CFA (XOF), używany we Wspólnocie Gospodarczo-Monetarnej Afryki Zachodniej (do której zaliczają się także Benin, Burkina Faso, Togo, Gwinea Bissau, Wybrzeże Kości Słoniowej, Niger i Senegal). Wywóz tej waluty poza granice państwa jest zakazany.
  1 USD = ok. 490 XOF
  1 EURO = ok. 655 XOF
  1 PLN = ok. 60 gr

• Wiza

  Aby poruszać się po Mali, potrzebna jest wiza, której nie dostaniemy w Polsce. Wizę można otrzymać także w Berlinie, w Mauretanii oraz bezpośrednio na lotnisku w Bamako, gdzie wydawana jest 5-dniowa wiza. W tym czasie należy postarać się o wizę „właściwą”, którą można uzyskać w urzędzie imigracyjnym, czekając około jednego dnia. Aby ją dostać, paszport musi być ważny przez przynajmniej sześć miesięcy.
  Mali i Polska nie posiadają wzajemnych placówek dyplomatycznych Z tego powodu honorowany jest polski ambasador w Dakarze (Senegal). Ambasada w Dakarze jest najbliższą polską placówką.

• Na co uważać

  Poruszanie się po Mali jest bezpieczne. Należy jednak uważać na choroby. Największą plagą są tu malaria, cholera, żółta gorączka (szczepienie obowiązkowe), zapalenie opon mózgowych i AIDS. Należy się przed nimi zabezpieczyć w miarę możliwości przed wyjazdem (jeśli chodzi o AIDS – wiadomo, że tu w grę wchodzi jedynie zdrowy rozsądek), ponieważ miejscowe apteki są raczej ubogo wyposażone. Tak samo uboga jest baza hotelowa. Jedynie w Bamako można znaleźć kilka hoteli o europejskich standardach. W wielu miejscach nie ma bieżącej wody i prądu, nawet w ośrodkach turystycznych. (Dostęp do wody w ogóle stanowi tu spory kłopot, choćby ze względu na położenie państwa w obszarze pustynnym. Należy brać to pod uwagę i odpowiednio się zabezpieczyć).

  W samym Bamako, podczas pory suchej, woda tłoczona przez miejskie pompy nie wystarcza dla całej ludności, a wyżej położone tereny mają problem spowodowany przerwami w jej dostawie.

  Mali jest jednym z najuboższych państw świata, więc należy się przygotować na niezbyt przyjemne widoki (nędza, brud itd.). Nie powinno się specjalnie obnosić z własnym bogactwem. Poruszanie się po kraju jest bezpieczne, lecz kradzieże się zdarzają.

• Język

  Językiem urzędowym w Mali jest francuski. Stosunki z Francją są utrzymywane. Wielu Malijczyków emigruje właśnie do Francji. Wśród nich jest kilka gwiazd piłki nożnej.