Mauretania – czego nie warto. Antyprzewodnik dla początkujących

Plaża w Nouadhibbou, miejsce tuż przy cmentarzysku wraków statków. Fot. Ewa Pluta

Wyobraź sobie taki sen: patrzysz na mapę Mauretanii i widzisz prawie 700 km wybrzeża. Niemal bezwiednie przed oczami przewija ci się kolorowy film, w którym na poszczególnych klatkach widać złocisty piasek, pustą, czystą i szeroką plażę. Nie chcesz się wybudzać, bo na skórze czujesz chłodną bryzę wiejącą znad Atlantyku, w uszach szumią fale… Możesz być pewien, że to stan ducha i ciała, którego nie doświadczysz na żadnej z plaż znajdujących się w obrębie mauretańskich miast. Bo miejskie plaże w tym kraju to miejsca postapokaliptyczne i Nouadhibbou, druga pod względem liczby mieszkańców (ok. 80 000) aglomeracja w Mauretanii, nie jest tutaj wyjątkiem. Na plaży, na której mieści się też słynne cmentarzysko wraków statków, rybi trup się ściele gęsto, oj bardzo gęsto. I choćbyśmy byli na wyniszczającym „słonecznym głodzie”, to pewnie nie rozłożymy plażowego ręczniczka na piaskach Nouadhibbou...

***

Omlet omletowi nierówny, jak się okazuje. Fot. Ewa Pluta

Tak łatwo dać się zwieść swojsko brzmiącej nazwie „omlet”, na afrykańskiej ziemi zejść na manowce dobrze znanej potrawy z jajek… Dobrze znanej? Zamawiając to tradycyjne danie kuchni światowej w jednej z mauretańskich przydrożnych knajp, możemy się mocno zdziwić. W tym osobliwym omlecie jajo jest tylko wdzięcznym dodatkiem do właściwej części „dania”, którym są frytki. Frytki, ciepło przyjęty na całym świecie wynalazek Belgów, święcą tryumfy także w Mauretanii, gdzie podaje się je w każdej garkuchni. Nie dziwi więc kuskus z frytkami, ryż z frytkami, bułka z frytkami etc. Być może ten ciekawie przygotowany omlet to po prostu oryginalna próba urozmaicenia nieco monotonnej mauretańskiej kuchni, w której szukać kulinarnych uniesień to jak walczyć z wiatrakami?

***

W przypadku drogi do Nouamghar ciężko mówić o jej nadmiernej eksploatacji przez ruch samochodowy.
Fot. Ewa Pluta

Są tacy, którzy buńczucznie twierdzą, że nie ma na świecie kraju, w którym nie dałoby się złapać stopa. Samochody, czy inne pojazdy nienapędzane siłą mięśni są wszędzie i stojąc przy pustej drodze, prędzej (rzadziej) czy później (częściej) coś złapiemy. Jak łatwo zweryfikować to twierdzenie na mauretańskich drogach! Zwłaszcza tych pomniejszych, prowadzących do niewielkich miejscowości, do których nie dociera transport publiczny i gdzie trzeba liczyć na lokalny, bardzo kapryśny ruch. Dajmy na to, Nouamghar – niewielka wioska na obrzeżach Parku Narodowego Banc d’Arguin. Teoretycznie wszystko powinno się udać – na mapie widnieje solidne oznaczenie, które wskazywałoby, że nie jest to jakaś piaszczysta pisté – jak na przykład trakt z Choum do Ataru. To kawał solidnej drogi. Co z tego jednak, jeśli nic po niej nie jeździ… Co autostopowiczowi po drodze, przy której stoi dwa dni. Dwa bolesne dni pełne bezcelowych prób dotarcia do Nouamghar. Cóż, lepiej nie rozdrapywać ran, a uczciwie przyznać, że nie warto upierać się, że zawsze da się złapać stopa. Zwłaszcza jeśli o mowa o Mauretanii.

***

Obrzeża Chinguetti, czyli jak wyjść wieczorową porą na spacer w celu kontemplacji piękna wydm i srogo się rozczarować. Fot. Ewa Pluta

Nie porównywać. Zawiesić osąd. Na tyle, na ile to możliwe, nie dziwić się. Przyjąć rzeczy takimi, jakimi są. Jakimi są standardy czystości w Mauretanii? Napisać, że inne niż w Europie, to nic nie napisać. Każda próba porównywania tych dwóch zupełnie nieprzystających do siebie światów nieuchronnie prowadzi do frustracji i poczucia, że oto wylądowaliśmy na najbrudniejszym z możliwych światów. Chinguetti, miasto ze średniowiecznym rodowodem i starówką wpisaną na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jedno z nielicznych miejsc w Mauretanii, które można określić mianem „turystycznego”. Jeśli kiedykolwiek kraj Maurów pojawi się w folderach biur podróży (pieśń przyszłości), to w wycyzelowanych opisach Chinguettii znajdą się pewnie patetyczne frazy typu: „Brama do Sahary”, „Wrota Maghrebu”, „Róża Pustyni” oraz wiele innych cudacznych określeń. Póki co na wydmach okalających miasto walają się śmieci, wokół nich krążą zgłodniałe kozy i osły, które wypatrują lichych resztek. I co, zżymać się na brak tzw. standardów higieny? Wymyślać Maurom, że tacy i owacy?

***

Transport publiczny w Mauretanii niejedno ma oblicze. „Oblicze” widoczne na zdjęciu to tzw. brush taxi, bardzo kolektywny i emocjonujący sposób przemieszczania się. Fot. Julita Błaszczak

Wyobraźmy sobie Maura, który jakimś cudem ma tzw. zachodnioeuropejską mentalność. Chcemy go zdenerwować, bo dajmy na to, nie spodobał nam się kolor i krój jego bubu (tradycyjny mauretański strój). Prawdopodobnie wysoką skuteczność osiągniemy, pytając o infrastrukturę, na przykład o łączną długość dróg (ok. 9000 km, przy czym Mauretania jest krajem powierzchniowo trzy razy większym od Polski). A gdyby i tego było nam mało, niby przypadkiem napomknijmy coś o rozkładzie jazdy autobusów (w Mauretanii lukę autobusową wypełniają busy, tzw. brush taxi i kolej). System jest prosty i warto konformistycznie się do niego przystosować – czekać w spokoju aż pojazd się zapełni, nie pytać, kiedy dokładnie odjedzie, bo to zależy od wspomnianego zapełnienia, nie ufać zapewnieniom, że za chwilę, za kwadrans, za godzinę, tuż tuż. Będzie jak będzie, i nad czym tu dywagować?

***

W węglarce pociągu jadącego z Nouadhibbou do Zuwirat.
Fot. Ewa Pluta

Nie warto udawać, że nie istnieją. Wszelkie próby ich zignorowania są śmieszne i z góry skazane na porażkę. Lepiej od razu się z nimi polubić i do nich przyzwyczaić. Piasek i pustynny pył będą nam towarzyszyć w trakcie całego pobytu w Mauretanii, dlatego zamiast w kolejny „absolutnie niezbędny sprzęt wyprawowy” lepiej zainwestować w kawał solidnej chusty, która ochroni nas przed pyłem, kiedy wskoczymy do węglarki najdłuższego pociągu na świecie, kiedy umościmy sobie miejsce na pace brush taxi (bo to taniej niż w szoferce i przygoda, że ho ho) i kiedy będziemy dreptać za wielbłądem przez pustynię. Może, ale wcale nie musi zdarzyć się, że będziemy mieli dosyć piasku, pustynnych krajobrazów, suchego zwrotnikowego klimatu. Wtedy są szanse, że z Sahary uda nam się uciec… na Saharę. Pustynia zajmuje ponad 90 procent kraju, stąd kiedy w „Wikipediach” oraz innych encyklopediach pisze się o klimacie Mauretanii, to nigdy nie pada tam cudowne słowo „umiarkowany”. Co innego „jeden najsuchszych klimatów na świecie” czy „klimat gorący i suchy” – tymi określeniami rzuca się na prawo i lewo, podczas gdy turysta udaje, że wyśmienicie się bawi i wypoczywa.