Podróże ku górze...

Około piątej nad ranem, zwarta i gotowa, czekałam na pseudodworcu autobusowym. Ulice Nairobi w niczym nie przypominały tych, które widziałam do tej pory za dnia – ciemne, słabo oświetlone, ubogie. Na każdym rogu spali ludzie – starsze kobiety, mężczyźni, a nawet dzieci. Oblepieni przez muchy, wychudzeni, zziębnięci. Jednak smutek nie znalazł czasu, by zagnieździć się w mojej głowie, gdyż nadszedł czas na – dosłownie – załadowanie ludzi do autobusu. Znajomy z poprzedniego dnia zapakował mój plecak głęboko do luku, mrugając do mnie znacząco. Znalazłam sobie wygodne miejsce przy oknie i zdziwiłam się nieco, że jestem jedynym <i>mzungu</i> wśród wszystkich podróżników.

Kilka minut przed odjazdem, ujrzałam kolejnego białego – dość sporego mężczyznę w średnim wieku z piękną Kenijką i spokojnym Kenijczykiem u boku. Ten, usadowił współtowarzyszy podróży wygodnie i od razu przysiadł się do mnie, opowiadając o swoim życiu. Pastor Ray, bo o nim mowa, pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Już od wielu lat rokrocznie przyjeżdża do Nairobi, aby pomóc lokalnym mieszkańcom w potrzebie. Swoich współtowarzyszy nazywał córką i synem, byłam więc przekonana, że to jego dzieci. Wytłumaczył mi jednak, że Anna i Shadrack to jego dzieci Boże, którym pomógł wiele lat temu. Poprosił ich, by przysiedli się do mnie i sami opowiedzieli o swoim życiu.

Pastror, Shadrack, Anna i jej bracia. Fot. Joanna Oleradzka

Anna: pochodzi z maleńkiej wsi oddalonej od Nairobi jakieś 400 km. Szanując lokalne zwyczaje wyszła za mąż w wieku szesnastu lat i przeprowadziła się z mężem do stolicy. Na początku małżeństwa wszystko układało się dobrze. Kiedy na świat przyszła dwójka dzieci, relacje z mężem drastycznie się zmieniły. Z powodu braku środków do życia przeprowadzili się do niebezpiecznych slumsów. Anna pracowała w ubogim barze, ciągle napastowana przez pijanych klientów, szczerze nie znosiła tej pracy. Mąż z dnia na dzień stawał się coraz bardziej agresywny – znęcał się fizycznie nad dziewczyną i dziećmi, spacerował po mieszkaniu z bronią w ręku, zadawał ciosy, po których blizny widoczne są do dzisiaj.

Pewnego dnia do baru zawitał pastor Ray. Po długich rozmowach postanowił jej pomóc. Doprowadził do rozwodu, znalazł pracę oraz skromne mieszkanie. Dziś Anna mówi, że jest szczęśliwa. Mieszkając w rodzinnej wiosce, nie zdawała sobie sprawy, że istnieje słowo „nie”, że mogła odmówić małżeństwa i żyć na własną rękę. Bała się hańby, którą cała rodzina zostałaby okryta. Teraz, wraz z pastorem podróżuje po kraju, by głosić słowo Boże, ale również, by uświadamiać młode dziewczyny, że nie muszą się godzić na wszystkie tzw. rodzinne zwyczaje. Na co dzień Anna zajmuje się marketingiem bezpośrednim, czyli sprzedawaniem wszelakich towarów w domach klientów. Jak mówi o sobie – teraz jest prawdziwą bizneswoman.

Shadrack: jego historia jest bardziej tajemnicza – chłopak nie był skory do opowieści o swojej przeszłości, a i ja nie naciskałam. Wiem tylko, że Ray spotkał młodego chłopca pod mostem, bez ubrań, jedzenia i nadziei. Znalazł mu pracę w portierni w najlepszym, lokalnym hotelu. Od tego czasu, za każdym razem kiedy pastor odwiedza swe „dzieci”, te pomagają mu w nawracaniu i propagowaniu wiary podczas licznych podróży.

Po sześciu godzinach w drodze, zatrzymaliśmy się w niewielkim miasteczku na lunch. Okazało się, że leży ono nieopodal rodzinnej wioski Anny, która poprosiła swoich braci, by przyjechali na postój autobusowy i poznali białą dziewczynę z Polski. I tak się też stało. Bracia, przywitali mnie serdecznie, prosząc o zrobienie zdjęć, dopytywali się także o wieści z Europy. W pewnym momencie podczas rozmowy wywiązała się bójka między lokalnymi złodziejami, a pracownikami firmy przewozowej. Mężczyzna, który obiecał opiekę nad moim plecakiem został dość mocno poturbowany, ale żaden bagaż nie zginął. Próbowałam wyrazić skruchę, ale w odpowiedzi usłyszałam, że to normalne i zdarza się podczas prawie każdej podróży. Zszokowani pożegnaliśmy się z rodziną Anny i wróciliśmy do autobusu. Podróż trójki nowych przyjaciół dobiegała końca, gdyż wysiadali przed granicą ugandyjską. Pastor miał dla mnie jednak propozycję. Zadzwonił do swojej kolejnej „córki”, mieszkającej w Kampali i poprosił ją, by zaopiekowała się mną podczas pobytu. Ta, ponoć zgodziła się chętnie i obiecała, że odbierze mnie z dworca.

Anna z braćmi. Fot. Joanna Oleradzka

Resztę drogi przegadałam z uroczym dziewiętnastolatkiem pochodzącym z Mombasy. Jechał do Ugandy odebrać swoje wyniki maturalne i dowiedzieć się, czy będzie miał możliwość studiowania geografii w Nairobi. Rozmowa z nim była niesamowita, każde słowo, które padało z jego ust przepełniała wiarą, nadzieja, szacunek i mądrość. Kiedy opowiadałam o swoich dotychczasowych frustracjach związanych z Afryką, usłyszałam ważne słowa „nie oceniaj pochopnie, spróbuj poznać i wtedy wygłaszaj opinie”. Może to brzmieć banalnie, w końcu to takie oczywiste, jednak dobrze od czasu do czasu usłyszeć to z ust innych osób.

Derek opiekował się mną przez resztę drogi – częstował mnie jedzeniem, pomógł w załatwieniu formalności na granicy, a gdy już dotarliśmy do celu, a mojej opiekunki nie było na miejscu, czekał ze mną, tak na wszelki wypadek. Na koniec dał mi numer swojego telefonu i kokosa.

Bezinteresowna pomoc lokalnych mieszkańców jest nieoceniona. Jednak gdy obcy ludzie wyręczają cię z niektórych rzeczy, ty automatycznie tracisz swój instynkt przetrwania. Godzisz się na tę pomoc, jest ci nawet całkiem wygodnie i najzwyczajniej w świecie uzależniasz się od niej. Tak było również w moim przypadku. „Córka” pastora Ray’a w końcu odebrała mnie z dworca. Zamówiła taksówkę i powiedziała, że pojedzie ze mną do hostelu. A ja nawet nie spojrzałam do przewodnika, by sprawdzić, które miejsce jest najbardziej polecane, nie wykonałam nawet telefonu, by dowiedzieć się, czy są wolne miejsca.

Okazało się, że moja opiekunka przyjechała najdroższą taksówką w mieście, zabrała mnie do hostelu oddalonego o kilka kilometrów od Kampali, w którym i tak nie było wolnych miejsc. Nie miałyśmy innego wyjścia, jak tylko złapać następne taxi, a w międzyczasie podzwonić w inne miejsca i zapytać o wolne łóżka. Do drugiej nad ranem szukałyśmy noclegu, zapłaciłam majątek za transport, narzekając w duchu na przydzieloną mi, afrykańską opiekunkę. Dziś wiem, że tamte wydarzenia nie miały żadnego znaczenia, że drobne, niemiłe incydenty pojawiające się na drodze mogą ukształtować postrzeganie Afryki. Tylko od nas samych zależy, czy się na to zgodzimy, czy nie.