Dziś jest 28.03.2024

Imieniny obchodzą Aniela, Renata, Kastor, Antoni

Portal podróżniczy etraveler.pl

gwarancja udanych wakacji
Accredited Agent

Jak to było kiedyś, czyli autostopem po Polsce Ludowej

Autor: Jakub Matuszewski

Data publikacji: 17.03.2014 02:40

Liczba odwiedzin: 13634

Tagi: europa, polska, autostop, autostop artykuły, jakub matuszewski, artykuły

O Polsce w czasach PRL-u niektórzy mówią jako o „najweselszym baraku w socjalistycznym obozie”, kraju z teoretycznie największymi swobodami spośród wszystkich z bloku wschodniego. Nie mnie, nie tu i nie teraz rozstrzygać o poprawności tego stwierdzenia, ale jedno mogę powiedzieć z całą pewnością: w żadnych innym państwie z radziecką kontrolą autostopowicze nie mieli tak dobrze jak w ówczesnej Polsce.

Poldek i Duduś na autostopie, czyli kadr z filmu „Podróż za jeden uśmiech”

Poldek i Duduś na autostopie, czyli kadr z filmu „Podróż za jeden uśmiech”.

Autostop w Polsce pojawił się wraz z amerykańskimi filmami drogi oraz m.in. kultową książką bitnika – Jacka Kerouaca pt. „W drodze”. Podróż za jeden uśmiech była w państwach bloku komunistycznego prawnie zakazana, dlatego pierwsi autostopowicze musieli liczyć się z kłopotami ze strony milicji. Popularność autostopowi przyniosła wyprawa dwóch żądnych wrażeń studentów: Bogusława Laitla i Tadeusza Sowy. Redakcja młodzieżowego pisma „Dookoła Świata” dostawała wiele listów od studentów-autostopowiczów, przez co zdecydowała się na działania mające na celu zalegalizowanie autostopu.

W roku 1958 powstał Społeczny Komitet Autostopu, a przy wsparciu „Dookoła Świata” zorganizowano pierwszy legalny konkurs autostopowy. Każdy podróżnik musiał kupić imienną książeczkę autostopowicza. Dzięki temu mogli oni podróżować całkowicie legalnie, a komunistyczne władze miały kontrolę nad podróżującymi w ten sposób. Korzyści z podwożenia czerpali także kierowcy – każdy zabrany pasażer dawał im znajdujący się w książeczce kupon z zaznaczoną na nim odpowiednią liczbą kilometrów. Kierowca, który zebrał odpowiednią ich ilość, mógł wziąć udział w losowaniu nagród, w tym nawet syrenki.

Początkowo, aby dostać książeczkę, wystarczyło wysłać zgłoszenie do redakcji „Dookoła Świata”, bądź kupić ją w kiosku „Ruchu”. Książeczki były też rejestrowane w PTTK. W późniejszych latach autostopowiczów dosięgały kolejne macki komunistycznego reżimu. Przy kupnie książeczki autostopowicza trzeba była pokazać dowód tożsamości i książeczkę oszczędnościową z odpowiednim wkładem pieniężnym.

Przepustka do autostopu w PRL – książeczka autostopowicza
 
Przepustka do autostopu w PRL – książeczka autostopowicza
fot. Źródło: inprl.pl

Oprócz pełnej kontroli nad autostopowiczami, PRL-owskie władze książeczki autostopowiczów wykorzystały w inny sposób. Patent polegał na tym, że oprócz kuponów czy regulaminu konkursu, na kartkach znalazły się zalecane przez władze trasy. I tak między innymi, zgodnie ze wskazówkami, autostopowicze mogli podróżować szlakiem Ludowego Wojska Polskiego, zdobywców Wału Pomorskiego czy Armii Ludowej.
Ideę zinstytucjonalizowanego, ale legalnego autostopu próbowano wprowadzić w innych krajach komunistycznych, ale nigdzie nie udało się to w takiej skali jak na terenie Polski Ludowej. Jako główną przyczynę takiego stanu rzeczy wskazywano dużo gorszy, lub po prostu nieistniejący nigdzie indziej system nagród.

W latach 60. prasa coraz gorzej opisywała autostopowiczów, co przekładało się na mniejszą przychylność kierowców, a w efekcie na zmniejszenie popularności tej formy podróżowania. Wśród autostopowiczów zwiększał się odsetek podróżujących bez wcześniejszego rejestrowania się. Młodzież nie chciała mieć nic wspólnego z jakimikolwiek państwowymi organizacjami. W latach 70. i 80. autostop nie odzyskał już wcześniejszego blasku. Społeczny Komitet Autostopu rozwiązano tuż po upadku ZSRR – w 1992 roku, natomiast ostatnią książeczkę sprzedano dwa lata później.

Warto też wiedzieć, że po Polsce autostopem podróżowali nie tylko Polacy. Dość liczną grupę podróżników stanowili Węgrzy. Ákos Engelmayer, Węgier podróżujący w latach 60. po Polsce mówi nawet o węgierskim „pokoleniu autostopowiczów”, które politycznie i światopoglądowo wychowało się w Polsce. Ma to według niego związek z tym, że Węgrzy wielu rzeczy o swoim kraju dowiadywało się właśnie od życzliwie im nastawionych Polaków. Engelmayer opisał między innymi to, jak w szkołach uczono ich, że Węgry w czasie II Wojny Światowej wypełnione były faszystami i hitlerowcami. Dopiero w trakcie podróży autostopowej dowiedział się, że po 17 września 1939 roku jego kraj przyjął 150 000 uchodźców z Polski, zapewniając im schronienie, naukę i godne życie.

Engelmayer wspomina także profesora Istvána Kovácsa, który tak opisuje swoją przygodę z autostopem po Polsce: Największe wrażenie zrobił na nas fakt, że Polacy tak mocno pamiętają węgierski rok ’56. To oni pomagali nam uświadomić sobie, jak ważne były postacie Imre Nagya, generała Pála Malétera i oczywiście prymasa Józsefa Mindszenteya (…). W zasadzie na każdym kroku spotykało się jakieś węgierskie ślady z dawnej lub bliskiej historii. To pomagało nam scalać naszą nadszarpniętą świadomość historyczną. Dlatego też tak wielu moich kolegów jeździło do Polski i tak wielu nauczyło się mówić po polsku.

Teraz, kiedy Polska nie jest już „najweselszym barakiem w obozie”, od kilku lat autostop odzyskuje dawną popularność. Na szczęście tym razem do tej formy podróżowania swoich trzech groszy nie wtrąca władza i w żaden sposób nie próbuje jej instytucjonalizować. Cieszmy się więc wolnością i tym, że w nadchodzącą majówkę czy wakacje możemy pojechać niemal wszędzie tam, dokąd zapragniemy.

Komentarze (7)

  • Wanda (gość)

    Wanda (gość)

    21.06.23, 13:40

    lubiałąm jeździć autostopem. może ciasna kabina ale na pace jest dużo miejsca. któregoś razu nawet zaszłam. ale nie pamiętam konkretnie z którym kierowcą. nie tylko książeczkę miałam podbitą. tamte czasy już nie wrócą

    Zgłoś

  • osiemdziesięciolatek (gość)

    osiemdziesięciolatek (gość)

    14.02.22, 14:18

    Guzik prawda z tymi książeczkami. Ja z moim kumplem podróżowaliśmy auto stopem z Białegostoku do Zielonej Góry przez Gdańsk w wakacje 1957 roku i mieliśmy już wtedy książeczki auto stopu.

    Zgłoś

  • wojak (gość)

    wojak (gość)

    04.03.20, 17:41

    cd wciskalismy kit ze mamy prawo ze to jakis socjalistyczny rajd - cos jak wyscig pokoju -mamy prawo do noclegu i ze opiszemy jak nas ugoscili --- oni znali rosyjski i my tez --- to sie dogadywalismy - milicja - widziala nasze dokumenty zezwalała ale marudziła ze to niemoze tak byc by ludzie tak sobie bez kontroli jezdzili -z tego jakies nieszczescie sie urodzi i wykrakali SOLIDARNOSC W 1980 ROKU /pozniej juz nie jezdzilem stary bylem 22 lata --- pozniej EUROPA I SWIAT - STANOŁ OTWOREM - ale AUTOSTOP - BYŁ SUPER w mundurku harcerskim - dowiedzialem sie o POCIAGO STOPU po roku 1920- zjednoczenie polski i wyzwolenie - kazdy łazik polski chciał zobaczyc nasze morze BAŁTYK - wiec na dach wagonu albo do towarowego - i do GDYNI- PUCKA - na HELL -poznałem stopowiczów co wtedy szaleli najwiekszych wagabudów swiata takich jak ja ale z lat dwudziestych -kartka wysłana z nad morza BAŁTYKU - w Galicji byla uwazana za rowna kartce z AMERYKI -wielka radosc własnie stukneło 100 lat

    Zgłoś

  • wojak (gość)

    wojak (gość)

    04.03.20, 17:22

    cd na dwa tygodnie przed koncem roku urywalem sie ze szkoły /juz była konferencja posumowujaca rok szkolny - kto jest promowany do nastepnej klasy /- ja na atostop- po wakacjach tez sie spozniałem dwa tygodnie - niebylo dzienikow program sie zmienial grafik - wsumie prawie mi sie udawało bez nieobecnosci i tym sposobem mialem 3 miesiace wakacji na autostopie - GIEREK poznie dał nam dowody osobiste dla 16 latkow na ktore mozna było jezdzic po całych DEMOLUDACH /oprucz jugosławii -albani - zsrr/to było czyste szalenstwo - nikomu nie było wolno tylko POLAKOM 16 LETNIM - wszyscy nam zazdroscili- w ksiazece AUTOSTOPU bylo jakies tłumaczenie po rosyjsku ale ona chyba niebyla na demoludy ale milem tam mnostwo pieczeci od milicji od sołtysow od stacji paliw - zdiecie swoje - wygladała niesamowicie profesjonalnie /okłaka plastikowa - mapa europy/ubezpieczenie /tez chyba tylko na polske ale wciskalismy ze na demoludy - i chajda - do bułgaii- rumunii- wegier - czechosłowacji - nrd--- wciskalismy

    Zgłoś

  • wojak (gość)

    wojak (gość)

    04.03.20, 17:09

    to było cos niesamowitego ten autostop mialem 12 lat i mundurek harcerski - pojechałem na wybrzeze na oboz harcerski i mnie wciagneło -rodzice byli rozwiedzeni - ojcu mowilem ze jestem u mamy mamie ze u ojca a ja w polske - wszyscy sie mna opiekowali - na kazdej kolonii obozie dawali jedzenie jak wyladowalem na wsi to soltys przydzielal kwatere - stodole /tylko palic papierosow niwolno/ja harcerze nie pala - byly akcje pomagaj przy zniwach -milicja nawet pomagała złapac stopa /chaltowała auto i prawie kazala brac malego autostopowicza -dorosli autostopowicze /18-20lat /'probowali mnie uczyc pic palic - ale ja nie - opiekowali sie mna - karmili - nikt nigdy mnie nie okradł nie skrzywdzil - nie zgwałcił ---- niedobory socjalizmu niechcacy nam pomagały - po kraju jezdzilo tysiace - nysek i zuczkow po zaopatrzenie by cos załatwic -i to one najczesciej nas brały - nie osobowki-za 200zł potrafilem 3 miesiace jezdzic po POLSCE /MÓJ WYNALAZEK /cały rok grzeczny bez wagarow dobre oceny - cdn

    Zgłoś

  • murzyn bosonogi (gość)

    murzyn bosonogi (gość)

    23.12.17, 18:47

    to było życie : pierwsza trasa -mam 15 lat Poznań ,Gliwice ,Kraków ,Wa-wa ,Gdańsk ,Koszalin, Połczyn Zdrój rok 1974 po 8 klasie - druga trasa 1976 Wa-wa , Zakopane , spanko w stogach siana, dworcach ,klatkach schodowych u kolegi w Gliwicach ul.Żeromskiego .To Już 40lat minęło ale się pamięta.

    Zgłoś

  • Maria (gość)

    Maria (gość)

    25.08.14, 12:09

    Teraz o niebo łatwiej, bo mamy apki w stylu yanosik autostop, telefony, lepsze plecaki nawet :) ale nutka przygody chyba zawsze ta sama jest!!!

    Zgłoś


Zamknij

Twój komentarz

Infolinia(22) 487 55 85

Pn.-Pt. 8-19;So-Nd. 9-19

Wyprawy pod patronatem Etraveler.pl

  • Równoleżnik Zero 2015 – Wrocławski Festiwal Podróżniczy im. Olgierda Budrewicza

    Równoleżnik Zero 2015 – Wrocławski Festiwal Podróżniczy im. Olgierda Budrewicza

    Autor: Źródło: materiały promocyjne

    Data publikacji: 25.03.2015 09:20

    Liczba odwiedzin: 6069

    Festiwal Podróżniczy im. Olgierda Budrewicza Równoleżnik Zero, który odbędzie się w dniach 9-11 kwietnia 2015 r. w Mediatece (Pl. Teatralny 5) i Bibliotece Turystycznej (ul.Szewska 78) to wydarzenie skierowane do osób pragnących poczuć klimat podróżowania oraz wspaniała okazja do spotkania z podróżnikami i autorami książek. Tegoroczna edycja będzie poświęcona krajom Ameryki Północnej i Środkowej. »

    Tagi: spotkania i imprezy podróżnicze, patronat medialny

  • Spotkanie z podróżnikiem: „Chcieć to móc” – Paweł Kilen w pięć lat po świecie

    Spotkanie z podróżnikiem: „Chcieć to móc” – Paweł Kilen w pięć lat po świecie

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 02.03.2015 10:11

    Liczba odwiedzin: 5694

    Pięcioletnia podróż Pawła Kilena w poszukiwaniu przygody i spełnienia marzeń. Z lekkim zarysem planu i z bardzo małym budżetem. Udowadnia wszystkim, a przede wszystkim sobie, że powiedzenie „Chcieć, to móc” nie jest fikcją. »

    Tagi: spotkania i imprezy podróżnicze, patronat medialny

  • WyCHILEoutowana

    WyCHILEoutowana

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 26.09.2014 12:38

    Liczba odwiedzin: 14408

    „Nigdzie indziej na świecie nie ma tylu Niemców, którzy mówią po hiszpańsku i czczą bohatera narodowego o nazwisku O’Higgins”. Właśnie ta, zasłyszana wieki temu opinia na temat Chile pchnęła moje zainteresowania w kierunku owego chudego jak patyk kraju. Choć od tamtego czasu minęło już wiele lat, ciekawość pozostała, ale decyzja o wyjeździe zapadła dopiero niedawno. »

    Tagi: patronat medialny, ameryka południowa, chile, patagonia

  • Czas na debiut – Strefa Darien

    Czas na debiut – Strefa Darien

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 25.09.2014 10:24

    Liczba odwiedzin: 7146

    Książka Michała Zielińskiego to osobisty zapis wrażeń z wyprawy do jednego z najmniej uczęszczanych rejonów świata – południowoamerykańskiej selvy, czyli dżungli. »

    Tagi: patronat medialny

  • Kurs na Indonezję

    Kurs na Indonezję

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 19.09.2014 09:47

    Liczba odwiedzin: 8717

    Karolina i Bartek, para młodych inżynierów z Krakowa i autorów bloga Kurs na Wschód, wkrótce rusza w kolejną podróż. Tym razem zamierzają odwiedzić Indonezję, przyjmując za cel nie tylko relaks pod palmami, ale także zebranie sporej ilości materiału reporterskiego, który ma czytelnikom ich bloga pokazać azjatycki kraj od podszewki. Karolina i Bartek obierają kurs na Indonezję! »

    Tagi: patronat medialny, azja, indonezja

  • 8000 km Across Canada

    8000 km Across Canada

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 01.08.2014 16:09

    Liczba odwiedzin: 7721

    Czy można pokonać pieszo dystans 8000 km w ciągu 8 miesięcy, samotnie, bez większego wsparcia z zewnątrz, mierząc się z różnorodnymi warunkami klimatycznymi oraz terenowymi? Można, trzeba mieć tylko jasno określony cel. A taki z pewnością przyświeca Jakubowi Mudzie, który wraz z początkiem stycznia 2015 roku wybiera się w pieszą wyprawę 8000 km Across Canada, od wybrzeża Pacyfiku aż po Atlantyk. »

    Tagi: patronat medialny, ameryka północna, kanada

  • 850 km, by znaleźć dom

    850 km, by znaleźć dom

    Autor: Anna Kaca

    Data publikacji: 16.07.2014 11:07

    Liczba odwiedzin: 7887

    W tegoroczne wakacje razem z moim czworonogiem pokonam pieszo 800 km, promując adopcje psów aktywnych. Od Karkonoszy po Bieszczady będę prezentować ludziom dwa bardzo aktywne psy, które od wielu lat nie potrafią znaleźć domu. Pokaże również, że wakacje można spędzać ze swoim czworonogiem w fajny dla obu stron sposób. »

    Tagi: patronat medialny

  • Archeolodzy (znowu) w podróży – czyli autostop w Skandynawii tropami wikingów

    Archeolodzy (znowu) w podróży – czyli autostop w Skandynawii tropami wikingów

    Autor: Archeolodzy w podróży

    Data publikacji: 11.07.2014 12:45

    Liczba odwiedzin: 6425

    Minął ponad rok, odkąd grupa archeologów i jeden grafik zdecydowali się na podróż swojego życia, odwiesiła na jakiś czas pracę i studia i wyruszyła do Rosji. Teraz, projekt „Archeolodzy w Podróży” odżywa – w nieco zmienionym składzie (więcej info tutaj: http://archeolodzywpodrozy.blogspot.com/p/o-nas.html) ruszamy tym razem na północ! »

    Tagi: europa, norwegia, skandynawia, patronat medialny

  • Z uśmiechem na (Bliski) Wschód

    Z uśmiechem na (Bliski) Wschód

    Autor: Tomasz Korgol

    Data publikacji: 01.07.2014 11:07

    Liczba odwiedzin: 6901

    Celem mojej najbliższej wyprawy jest Nepal. Trasa wiedzie z Wrocławia przez Węgry, Bułgarię, Rumunię, Turcję, Gruzję, Armenię, Irak (Kurdystan), Iran, Pakistan, Indie, Nepal. Łącznie 15 tysięcy kilometrów, samotnie, autostopem. Wyprawa jest częścią projektu pod nazwą ,,Z uśmiechem na (Bliski) Wschód”. »

    Tagi: patronat medialny, azja, indie, nepal

  • Podróżować to żyć – podsumowanie I Festiwalu Podróżniczego Klubu Szalonego Podróżnika

    Podróżować to żyć – podsumowanie I Festiwalu Podróżniczego Klubu Szalonego Podróżnika

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 30.05.2014 11:39

    Liczba odwiedzin: 5683

    W trakcie minionego I Festiwalu Podróżniczego Klubu Szalonego Podróżnika w Środzie Wielkopolskiej, któremu patronował między innymi portal Etraveler.pl, słuchacze mieli okazję nie tylko przenieść się w odległe i niezwykle różnorodne części świata, ale i dostali spory zastrzyk inspiracji, po którym na pewno niełatwo będzie wysiedzieć w domu. »

    Tagi: europa, polska, patronat medialny

  • Gobi Expedition 2014

    Gobi Expedition 2014

    Autor: Łukasz Kraka-Ćwikliński

    Data publikacji: 26.05.2014 16:34

    Liczba odwiedzin: 6213

    Wyprawa przez drugą co do wielkości pustynię na świecie zbliża się wielkimi krokami. Do jej rozpoczęcia zostały niespełna dwa miesiące, co sprawia, że jest to dobry moment, by przypomnieć zainteresowanym, na czym polega jej wyjątkowość. »

    Tagi: azja, mongolia, gobi, patronat medialny

  • Festiwal Podróżniczy u Przyrodników

    Festiwal Podróżniczy u Przyrodników

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 26.05.2014 15:10

    Liczba odwiedzin: 4999

    Już w najbliższy piątek (30.05.) rusza w Lublinie Festiwal Podróżniczy u Przyrodników. W programie znalazły się slajdowiska z całego świata: Kolumbia, Antarktyda, Portugalia, Niemcy, Słowenia, Chorwacja) oraz z Polski (Opolszczyzna i Białowieski Park Narodowy). Ideą Festiwalu jest ukazanie piękna i bogactwa przyrody w skrajnie różnych rejonach świata. »

    Tagi: spotkania i imprezy podróżnicze, patronat medialny

  • Bałkany Trip 2014

    Bałkany Trip 2014

    Autor: BusTrip into the Wild

    Data publikacji: 12.05.2014 09:20

    Liczba odwiedzin: 34267

    Jak opisać w kilku słowach projekt BusTrip Into The Wild? 26-letni volkswagen T3, siedmioro podróżników i 12 krajów, które chcemy odwiedzić w trzy tygodnie, jak najmniejszym kosztem. »

    Tagi: patronat medialny, europa

  • I Festiwal Podróżniczy Klubu Szalonego Podróżnika w Środzie Wielkopolskiej

    I Festiwal Podróżniczy Klubu Szalonego Podróżnika w Środzie Wielkopolskiej

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 28.04.2014 10:02

    Liczba odwiedzin: 76480

    Już 23 i 24 maja rusza w Środzie Wielkopolskiej pierwszy Festiwal Podróżniczy organizowany przez Klub Szalonego Podróżnika. Dwa dni festiwalowe będą składać się z prezentacji prelegentów o „Statuetkę Klubu Szalonego Podróżnika” za najlepszą prezentację podróżniczą, prezentacji filmów oraz relacji podróżniczych zaproszonych gości specjalnych. Poza tym na każdego z uczestników czekają liczne konkursy i atrakcje festiwalowe. »

    Tagi: spotkania i imprezy podróżnicze, patronat medialny

  • 4 Żywioły – podróż autostopem dookoła Islandii

    4 Żywioły – podróż autostopem dookoła Islandii

    Autor: Joanna Maślankowska i Adam Wnuk

    Data publikacji: 15.04.2014 11:35

    Liczba odwiedzin: 6381

    1 miesiąc, 2 autostopowiczów i 4 żywioły do pokonania. Podczas miesięcznej wyprawy zasmakujemy dań gotowanych w rozgrzanej ziemi, wykąpiemy się w najwspanialszych wodospadach Europy, staniemy na skraju dwóch ogromnych płyt tektonicznych jednocześnie i (mam nadzieję) nie zostaniemy porwani razem z namiotem przez niezwykle silne wiatry. Wszystko to z dobytkiem na plecach i wyciągniętym w górę kciukiem. »

    Tagi: patronat medialny, europa, islandia

  • I Festiwal Podróżniczy w Środzie Wielkopolskiej

    I Festiwal Podróżniczy w Środzie Wielkopolskiej

    Autor: Etraveler.pl

    Data publikacji: 21.03.2014 14:44

    Liczba odwiedzin: 115011

    24 maja 2014 r. w Ośrodku Kultury w Środzie Wielkopolskiej w ramach Średzkich Sejmików Kultury 2014 odbędzie się I Festiwal Podróżniczy zorganizowany przez poznański Klub Szalonego Podróżnika. W ramach Festiwalu przewidziane są przede wszystkim prelekcje podróżnicze, slajdowiska, dyskusje i spotkania z podróżnikami. Prelegenci przedstawią swoje dotychczasowe podróże po różnych regionach świata i opowiedzą związane z nimi historie, przygody i wrażenia. »

    Tagi: spotkania i imprezy podróżnicze, patronat medialny

  • « Poprzednia
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • Następna »

Spotkania i imprezy podróżnicze