Bogini rybaków i święci w jaskini hazardu – wielkie religie małego Makao

Jeśli znudziły nam się już klimaty azjatyckie, czas na powrót do Europy – a mianowicie wizytę w Fortaleza de Guia – fortecy postawionej w najwyższym punkcie półwyspu Makao. Znajduje się tam latarnia morska oraz Kaplica Naszej Pani Guia (Capela de Nossa Senora de Guia). Niedaleko stamtąd leży cmentarz protestancki (Antigo Cemiterio Protestante): powstał w 1821 r., ponieważ katolickie prawo zabraniało grzebania nie-katolików na poświęconej ziemi.

 

calçada portuguesa na Largo do Senado

fot. Aleksandra Woźniak

Centrum Półwyspu Makao przecina ulica Avenida de Elmeida Ribeiro, przy której leży trójkątny wyłożony czarno-białą mozaiką rynek, Largo do Senado. Oczywiście nie jest to zwykła „czarno-biała mozaika”, ale typowy portugalski chodnik zwany calçada. Ta oto calçada prowadzi nas (oczywiście w tłumie przybyszów z kontynentu obwieszonych cyfrowymi lustrzankami marki Canon i Nikon) do Kościoła św. Dominika (Igreja de São Domingos).

 

Figurka Matki Boskiej w kościele św. Dominika

fot. Aleksandra Woźniak

Zbudowany przez mnichów z zakonu dominikanów w XVII w., barokowy kościół na końcu Lardo do Senado poświęcony jest Matce Boskiej Fatimskiej – najważniejszej dla Portugalczyków. 13 maja odbywa się poświęcona jej parada. Co ciekawe, po chińsku kościół nazywa się Meigui Shengmu Tang, co oznacza „Kościół świętego różańca”, chociaż w dosłownym tłumaczeniu na polski – „Kościół świętej matki róż”).

Jedną z największych atrakcji turystycznych Makao, wokół której przybysze z kontynentu (zarówno chińskiego jak i tego naszego, starego) zbierają się tłumnie niezależnie od pogody, jest Kościół św. Pawła, po chińsku zwany „sanba” (podobno pochodzi to od imienia São Paulo lub San Pavlo). A właściwie to, co z niego zostało. Kościół był budowany przez 35 lat, ukończony został w 1637 r. Imponująca fasada góruje nad centrum Makao – zapewne kościół (a właściwie szkoła dla zakonników) na wzgórzu wyglądał bardziej imponująco w całości, niestety jednak w 1835 r. w kuchni wybuchł pożar, który strawił cały budynek poza tą jedną ścianą. Zaprojektowany był przez włoskiego jezuitę, a przy budowie pracowali japońscy chrześcijanie, którzy uciekli z kraju po prześladowaniach w Nagasaki. Nie wszystkim się jednak udało – w podziemiach ruin znajduje się krypta z ciałami japońskich i wietnamskich męczenników. Współcześni mieszkańcy Makao dumnie podtrzymują chrześcijańskie tradycje wśród Azjatów, na przykład rozdając obok ruin fioletowe torby z informacjami o Jezusie. A jeśli bardziej niż Jezus interesują nas armaty, możemy wspiąć się na Monte Fort, czyli Fortaleza do Monte, twierdzy zbudowanej przeciwko atakom Holendrów, zbudowanej na wzgórzu u stóp którego stoi dumnie fasada.

 

Fasada kościoła św. Pawła

fot. Aleksandra Woźniak

Niedaleko za ruinami kościoła – jak to na okolice ośrodka chrześcijańskiego przystało – znajduje się kolejna świątynia. Żeby wszystko mieć w jednym miejscu i nie ryzykować zgubieniem się po raz kolejny (a nie wiem, czy możliwe jest dotarcie do tego punktu bez choćby jednego ataku paniki „Gdzie ja jestem???”), świątynia Na Tcha jest miejscem kultu zarówno dla buddystów, jak i dla taoistów. Cóż, typowy dla Chińczyków eklektyzm, a może po prostu wygoda? Rzucający ognistymi obręczami (czy też stojący na takowej, różne są wersje na ten temat) Na Tcha (chiń. Na Zha), zwany „Trzecim Księciem Lotosu” przysłużył się ludzkości walcząc ze smokami i innymi potworami. Postać ta pojawiła się m.in. w jednej z najsłynniejszych powieści chińskich – „Wędrówce na zachód” Wu Cheng’ena.

A teraz gratka dla większych lub mniejszych miłośników Japonii i anime oraz po prostu dla tych, którzy podobnie jak ja kilkanaście lat temu nie posiadali życia osobistego, lecz z zapałem śledzili w RTL7 przygody Songoku i innych zbawców ludzkości. Miedzy innymi Łowcy Dusz, Taikuna (Taikobou). Otóż Na Zha w Japonii znany jest jako Nataku. Tak, to on był pierwowzorem androida Nazaa z serialu „Łowca Dusz”. Zawsze taki smutny, a tu proszę, okazuje się, że ma chłop własną świątynię! (A skoro już wspomnieliśmy o Songoku i „Wędrówce na zachód”… Jeden z głównych bohaterów tejże, Król Małp, po chińsku zwie się Sun Wukong, a po japońsku… sami już wiecie).

Wyspa Taipa również stanowi ciekawy mix – luksusowe hotele, barokowe kościoły, lotnisko i świątynie. Jak nie Kościół Naszej Pani z Góry Karmel (Igreja de Nossa Senhora de Carmo), to świątynia Pak Tai – co kto woli.

Na południowym krańcu wyspy Coloane (w języku kantońskim Lo Wan lub Luhuan po chińsku), u stóp liczącego całe 176 m szczytu – Alto de Coloane, leży wioska, która nazywa się… Lepiej nie będę się już powtarzać. Jako że do centrum daleko, a zgubić się łatwo – odwiedzających również jest niewielu, co jeszcze bardziej wzmaga tę dziwną atmosferę… Dziwną w tej części świata, bo w Coloane można poczuć się naprawdę jak w Portugalii. Niskie, kolonialne domki zamiast okropnych betonowych bloków, promenada nad brzegiem morza… A przede wszystkim to, czego brakuje chińskim miastom: rynek. Stary rynek. Ruszamy więc z przystanku autobusowego ulicą Avenida de Cinco de Outubro zagryzając pierwszy głód typowym portugalskim ciasteczkiem z Lord Stow’s Cafe i obserwując ciekawe wzory układające się pod naszymi stopami na calçada

 

calçada portuguesa - statek na Avenida de Cinco de Outobro w Coloane

fot. Aleksandra Woźniak

Po krótkim spacerze rozpościera się przed nami może nie za duży, ale urokliwy ryneczek, na środku którego stoi dość ciekawy pomnik – upamiętnia on mianowicie ostateczne wygnanie piratów z tych brzegów w 1910 r. Na końcu placu natomiast wznosi się Kościół św. Franciszka Ksawerego. Kościół katolicki z małymi chińskimi akcentami – a może to w naszych, europejskich miejscach kultu jest za mało koloru? Nic tak nie ożywia smutnego, zimnego wnętrza jak jaskrawe kolorowe wycinanki. Może Franciszek Ksawery by się ucieszył, w końcu pochodził z gorącej Hiszpanii, a większość życia spędził w Indiach i Japonii. Na pewno miał bardziej azjatycki gust niż jego znajomi święci ze starego kontynentu.

Dotrzeć do świątyni Tam Kong można na wiele sposobów – przespacerować się do końca nadmorską promenadą lub gubiąc się w uliczkach w okolicach kościoła. Jako że gubienie w Makao to norma, może lepiej dać się ponieść tej osobliwej skłonności, a przy okazji zobaczyć, jak ciekawie wyglądają małe kapliczki Guan Yin i bóstw taoistycznych na ścianach kolonialnych budynków. A świątynia się przecież znajdzie. Poświęcona jest – no, nic oryginalnego. Taoistycznemu bóstwu marynarzy. Jak nie piraci, to rybacy albo marynarze.

Szczęśliwcy, którzy się nie zgubią (chociaż myślę, że stanowią oni znaczną mniejszość wśród znacznej mniejszości, która w ogóle dociera do wioski) mogą wspiąć się na szczyt Alto de Coloane, na którym góruje 20-metrowy posąg A-Ma. Obok znajduje się kolejna świątynia, Tianhou.

 

W świątyni Tam Kong

fot. Dorota Kuziów

Makao oferuje także szeroki wachlarz świąt i festiwali. Celebrowane przez taoistów, katolików, buddystów… A zapewne przez wszystkich naraz, w końcu Chińczycy nie są zbyt restrykcyjni, jeśli chodzi o religię i synkretyzm jest zawsze mile widziany. Dla Chińczyków – Nowy Rok według kalendarza księżycowego, czyli Święto Wiosny (jak sama nazwa wskazuje, celebrowane w styczniu lub lutym). Niedługo po hucznym fetowaniu tegoż (nie miałam okazji doświadczyć tego ekstremalnego przeżycia w Makao, ale jeśli jest chociaż w połowie tak jak w Chinach, to życie zamiera na co najmniej parę dni) nadchodzi Wielki Post, a więc i Procesja Męki Naszego Pana, podczas której następuje przeniesienie statui Jezusa z kościoła św. Augustyna (Igreja de Sao Agostinho) do katedry.

 

Kapliczka w Coloane

fot. Aleksandra Woźniak

Wiosna niesie ze sobą atrakcje dla wyznawców taoizmu – przede wszystkim święto patronki, bogini A-Ma, patronki rybaków. Bogini urodziny obchodzi zawsze 23 dnia trzeciego miesiąca księżycowego. Rybacy, jak widać, muszą być grupą bardzo religijną lub też bardzo rozrywkową, bo hołd oddany swojej patronce to dla nich mało i niedługo później świętują podczas Uczty Pijanego Smoka – ci oto rybacy oraz wszyscy żyjący z rybołówstwa zamykają swoje sklepy i oddają się świętowaniu. Około maja lub czerwca (daty wszystkich świąt opierają się oczywiście na kalendarzu księżycowym) odbywa się kolejny typowo chiński „event” – Festiwal Smoczych Łodzi, upamiętniający słynnego chińskiego poetę, Qu Yuana.

A jeśli kogoś nie podniecają kolorowe chińskie wycinanki w katolickim kościele, świątynie taoistyczne, krypta azjatyckich chrześcijan ani forty i armaty… Zawsze pozostaje wizyta w kasynie Grand Lisboa.