Boskie szczury

Nie mogę oderwać wzroku od zakurzonej szyby: Radżastan jest piękny! Półpustynny, jałowy krajobraz, urozmaicony czasem rachitycznym drzewkiem, z niskimi domami budowanymi z białego kamienia, a wszystko to na tle zawsze intensywnie niebieskiego nieba… Pośród tej półpustyni wyrastają gdzieniegdzie kamienne forty – świadectwa dawnej chwały, kiedyś własność maharadżów, którzy sprawowali tutaj rząd dusz. Do dziś można jeszcze spotkać na terenie Radżastanu radżputów (członkowie indyjskich rodów rycerskich, którzy wywodzą się – jak sami twierdzą – od aryjskich wojowników) przechadzających się dumnie po swoich włościach (znaki rozpoznawcze to fantazyjnie wywinięte czubki butów i kolorowy turban na głowie).

Radżastan zajmuje powierzchnię większą niż terytorium Polski, żyje tam około 60 milionów ludzi, przy czym większość w dużych skupiskach miejskich: Jodhpur, Udaipur, Puszkar, bo reszta stanu nie sprzyja osadniczym planom – to w większości pustynie i półpustynie.

Świątynia Karni Mata jest jednocześnie centrum niewielkiego Desznoku. Ciąg straganów z dewocjonaliami i pamiątkami wskazuje, że miejsce jest raczej niezwykłe, o czym przekonuję się dość szybko. Przed wejściem do przybytku kłębi się tłum pielgrzymów, którzy w pośpiechu kupują kokosy i słodycze. Nikt z Hindusów nie odważy się wejść do środka bez darów. Nie przybywają tutaj przecież dla doznań estetycznych czy ze względów poznawczych. To pielgrzymka – zawsze w jakiejś intencji, zawsze w określonym celu.

Dziedziniec świątyni szczurów. Fot. Ewa Pluta

Zanim przekroczę próg świątyni, muszę ściągnąć buty, co robię nadzwyczaj niechętnie, myśląc o tych tysiącach szczurów biegających po, zapewne brudnej, posadzce. Długo zastanawiam się, czy wejść do środka – jestem w licznej grupie osób, które odczuwają paniczny strach przed tymi gryzoniami. Z premedytacją odwlekam tę chwilę: najpierw sok z trzciny cukrowej, potem thali, znowu sok, mija już godzina, a mnie trapi brak własnej decyzyjności. W końcu przełamuję się, zostawiam buty i wraz z grupką odświętnie ubranych Hindusów wchodzę do środka. Jeszcze rzucam okiem na misternie wykonane drzwi, ponoć srebrne, ufundowane przez maharadżę Gangę Singha, który w ten sposób podziękował za otrzymane łaski. Sądząc po ilości zużytego kruszcu, maharadża albo był niezwykle hojny, albo miał bardzo dużo na sumieniu.

 

Główny ołtarz w świątyni szczurów

fot. Ewa Pluta

Hindusi, dzierżąc w ręku dary, powoli przesuwają się w kierunku głównego dziedzińca świątyni. Panuje nastrój podniosły, o dziwo nie słychać żadnych hałasów, nie ma zamieszania, każdy wydaje się być bardzo skoncentrowany na modlitwie, tylko bransolety na przegubach kobiet wydają monotonne dźwięki. Trochę mnie zdumiewa ta karność pielgrzymów, tak inna od dotychczas obserwowanych obrazków życia codziennego w Indiach.

Stało się – stoję pośrodku dziedzińca, a wokół biegają szczury, całkowicie oswojone, co więcej: syte i zupełnie obojętne. W narożach dziedzińca stoją metalowe misy z mlekiem, czasem jakiś szczur podbiega, zanurza pyszczek, chłepce od niechcenia, po czym znika w którymś z półokrągłych otworów. Cała świątynia została zaprojektowana z myślą o jej przyszłych mieszkańcach. Po bokach dziedzińca umieszczono specjalny stopień, w którym wykuto dziesiątki niewielkich otworów, w sam raz, by niewielki, szczurzy korpus mógł się przez nie przecisnąć. Boskie szczury to pojawiają się, to znikają w sieci wydrążonych kanałów. Ciężko dociec, jak długie są, gdzie się rozwidlają, czy tworzą labirynt, czy może kończą się ślepo gdzieś dalej. Hindusi z namaszczeniem kładą słodkie kuleczki przed otworami, ale szczury nie zawsze wykazują zainteresowanie darami. Czasem tylko od niechcenia potrącają je pyszczkiem, po czym znowu znikają.

Najważniejsze i najświętsze miejsce w świątyni to główny ołtarz, przed którym ustawia się długa kolejka. By dotrzeć właśnie do tego miejsca, Hindusi pielgrzymują nieraz z drugiego krańca Indii, co jest nie lada wyczynem, biorąc pod uwagę wielkość subkontynentu. Nieśmiało zaglądam do środka, by zobaczyć „najświętsze ze świętych” szczurów. Leniwie krążą wokół posągu bogini, czasem któryś z nich podbiega do miseczki z jedzeniem i kosztuje odrobinę, co Hindusów wprawia w nastrój prawie euforyczny. Jeśli boski szczur poślini jedzenie, pielgrzymi natychmiast wkładają go do ust i z nabożeństwem przełykają – to święty pokarm, a szczurza ślina jest wielką łaską dla wiernego. Nie każdy tej łaski doznaje, bo szczury są zazwyczaj przejedzone już w okolicach południa i gardzą podsuwanymi im pod sam pyszczek frykasami. Turyści, którzy chcieliby tej świętości troszkę uszczknąć, mogą liczyć na opiekę lekarską w pobliskim Bikanerze. Białego cudzoziemca kontakt z sacrum może kosztować serię zastrzyków z tetracykliny.

Kapłan opiekujący się świątynią Karni Mata. Fot. Ewa Pluta

Uważnie stąpam po rozgrzanej posadzce, trochę ze strachu, bo sytuacja jest dla mnie daleka od komfortowej, a trochę z przezorności. Przepisy panujące w świątyni są dość restrykcyjne: kto świętego szczura nadepnie i przez przypadek zabije, musi ofiarować tyle złota lub srebra, ile ważył „nieboszczyk”. Patrząc na niektóre okazy, szacuję, że na taki wypadek zwyczajnie mnie nie stać.

Kiedy zbieram się już do wyjścia, słyszę podniecone głosy, widzę gromadzący się tłum, po chwili ktoś ciągnie mnie w kierunku niewielkiego otworu. A tuż przed nim pięknie umaszczony i dobrze odżywiony paraduje... biały szczur. Ostentacyjnie ignoruje dziesiątki wlepionych w niego spojrzeń, czasem tylko liźnie podsuwane mu słodycze. Już po chwili dowiaduję się, jak wielkie szczęście mnie spotkało. W całej świątyni żyje zaledwie kilka (szacuje się, że cztery bądź pięć) białych okazów, które są inkarnacją (wcieleniem) samej Karni Maty. Spotkać je, to jednocześnie zapewnić sobie pomyślność do końca życia, zaskarbić przychylność bóstw i polepszyć karmę.

Tak twierdzą Hindusi. I ja im wierzę.