Kerala – niestereotypowe Indie

Rejs po rozlewiskach

Z Varkali wybrałam się do Allepey – bramy do tzw. backwaters, czyli rozlewisk. Składa się na nie dziewięćsetkilometrowa sieć rzek, kanałów i jezior ułożonych równolegle do morza, lecz z nim niepołączonych. Samo Allepey nie zachęca do tego, aby zostać w nim na dłużej. Ja zdecydowałam się na nocleg w hotelu położonym na wyspie odległej od Allepey o 40 minut jazdy autobusem. Dotrzeć tam można było tylko specjalną łódką kursującą między wyspą, a ostatnią wioską, do której dojeżdża autobus. Taki wybór noclegu wiąże się oczywiście ze znacznie wyższymi kosztami, ale różnica pomiędzy ciszą i spokojem ukrytej w sercu rozlewisk wysepki, a zgiełkiem chaotycznego Allepey jest ogromna.

W dodatku, korzystając z rady pracowników hotelu (którzy zapewnili mnie, że w wodzie nie ma ani krokodyli, ani żadnych jadowitych stworzeń), odważyłam się popływać tuż przy hotelowej przystani, manewrując między wszechobecnymi liliami wodnymi.

 

House boat, czyli luksusowy hotel na wodzie

fot. Weronika Chaberko

Najdroższym wariantem noclegu są w tej okolicy tzw. houseboats – „domy-łodzie”. To tak naprawdę luksusowe hotele na wodzie, z tą tylko różnicą, że jedna ma przeważnie od jednego do trzech – czterech pokoi. Na tych budowanych w tradycyjny sposób olbrzymich łodziach znajduje się otwarty pokład, na którym można spędzić większość dnia, gdy te przemieszczają się wzdłuż najczęściej uczęszczanych szlaków wodnych. We wnętrzu znajdują się luksusowe pokoje z łazienką oraz kuchnia, w której nieustannie przebywa kucharz pokładowy. Doba w houseboat (w nocy łódź przycumowana jest do brzegu) kosztuje w przeliczeniu na polską walutę około 300 – 400 złotych.

Największą atrakcją rozlewisk Kerali są właśnie rejsy. Ci, których nie stać na nocleg na wodzie, wynajmują na kilka godzin małe łódki o rozmaitym standardzie. Najdroższe są piękne, tradycyjne sitary, zwłaszcza te z łazienką na pokładzie. Zwyczajne łódki motorowe to najtańsza opcja. Niezliczone łódki, zdolne pomieścić najwyżej 6-8 pasażerów czekają na klientów przycumowane przy głównym kanale w Allepey. Choć właściciele będą oferować 5-6-godzinną wycieczkę, ja radziłabym zdecydować się na znacznie krótszą trasę.

 

W rozlewiskach Kerali życie toczy się na wodzie

fot. Weronika Chaberko

Pierwsza godzina na wodzie po prostu mnie zachwyciła: rozparta w wygodnym fotelu, mijałam wielkie hotele na wodzie i małe łódki z lokalną ludnością. Wzdłuż brzegów rosły niekończące się rzędy palm kokosowych. Każda kolejna godzina nie wnosiła jednak niczego nowego i wycieczka stała się po prostu nudna.

O wiele lepiej przejść się po okolicznych wioskach pieszo. Zobaczyć wtedy można wąskie kanały całkowicie zarośnięte kwitnącymi lotosami i liliami wodnymi, bambusowe kładki przerzucone nad kanałkami i poobserwować codzienne życie mieszkańców, dla których rzeka to łazienka, zlewozmywak i magazyn żywności.

W czasie jednej z przechadzek, natrafiłam na korowód pogrzebowy. Ubrani na biało żałobnicy szli do starego kościółka w rytm melodii wybijanej na bębnach. W Kerali chrześcijanie stanowią jedną piątą mieszkańców. Wszędzie napotkać można stare i nowsze kościoły, a ciężarówki czy motoriksze zamiast wizerunkami bóstw ozdobione są krzyżami i imieniem Chrystusa. Wierzy się, że chrześcijaństwo wprowadził tutaj sam św. Tomasz Apostoł, który zmarł śmiercią męczeńską w okolicach Chennai.

Z Allepey warto wybrać się również na plażę (morze jest tu bardzo niedaleko), gdzie co prawda nie da się pływać ani opalać, ale zamian tego można podziwiać imponujących rozmiarów fale z impetem rozbijające się o brzeg i stadka dużych krabów biegające po mokrym piasku.

Spacer po kolonialnym miasteczku

 

Słynne chińskie sieci w Kochi

fot. Weronika Chaberko

By zobaczyć więcej zabytków pochodzących z ery kolonialnej, warto wybrać się do Kochi. Kochi było kiedyś miastem portugalskim (to tu był pochowany pierwotnie Vasco da Gama, zanim jego ciało zabrano z powrotem do kraju), później przeszło w ręce Holendrów, a wreszcie Brytyjczyków. Europejskie wpływy są więc w tym małym miasteczku bardzo wyraźne. Spacerując ulicami starego Kochi można wręcz ulec wrażeniu, że jest się w Europie, gdyby nie wszechobecne kozy i krowy. Choć połączone z Kochi współczesne miasto Ernakulum oferuje znacznie tańsze noclegi, mimo wszystko warto zatrzymać się w jednym z wielu pokoi gościnnych w historycznym Kochi.

Symbolem Kochi są chińskie sieci rybackie stojące rzędem wzdłuż wybrzeża. Drewniany podest wiedzie z brzegu kilka metrów w głąb morza, gdzie na dźwigni umieszczona jest rozpięta na planie kwadratu sieć. Sieć zanurza się na jakiś czas w morzu, po czym za pomocą dźwigni gwałtownie wyciąga się ją w górę, wraz ze złapanymi rybami. Widok morza i romantycznych chińskich sieci szpeci rozciągające się po drugiej stronie małej zatoczki duże, przemysłowe miasto Ernakulum, niejako zrośnięte z Kochi.

 

Jeden z kościołów w Kochi

fot. Weronika Chaberko

W Kochi znajduje się wiele ciekawych zabytków: stary holenderski cmentarz oraz pałac z pięknymi malowidłami ściennymi i kolekcją lektyk; kościół św. Franciszka z grobowcem Vasco da Gamy, a także dawna dzielnica żydowska. Żydzi przybyli do tej części Indii jeszcze wcześniej niż chrześcijanie i znaleźli tu bezpieczne schronienie pod opieką miejscowych maharadżów, którzy zawsze przyjaźnie witali wyznawców innych religii. Dziś dzielnica żydowska to kilka ulic, wzdłuż których w odnowionych, zabytkowych budynkach znajdują się niezliczone sklepy z pamiątkami, a także wyszukane restauracje i kawiarnie. W samym centrum dzielnicy znajduje się XV-wieczna synagoga, którą można zwiedzać.

Swoją jednodniową wizytę w Kochi zakończyłam wizytą w teatrze, gdzie obejrzałam występ Kathakali, keralskiego teatru tańca, tradycją sięgającego XVI-go wieku. Specjalnie przygotowane dla turystów przedstawienie pozwala przyjrzeć się żmudnemu procesowi zakładania makijażu, wyjaśnia podstawowe gesty i mimikę stosowaną przez aktorów i obejmuje krótką, lecz interesującą scenkę z Mahabharaty – największego indyjskiego eposu. Rozdane przy wejściu libretto pozwala lepiej zrozumieć fabułę.

Przedstawienie teatru Kathakali. Fot. Weronika Chaberko

W krainie herbaty i przypraw

Zmęczona upałem (choć był to dopiero luty, czyli początek wiosny), wybrałam się rozklekotanym autobusem do położonego o pięć godzin drogi z Kochi Munnaru, najważniejszego górskiego kurortu Kerali. Znany głównie z rozległych plantacji herbaty Munnar położony jest w paśmie Ghatów Zachodnich na wysokości 1600 metrów n.p.m. Krajobraz tego pięknego regionu trudno opisać słowami. Szmaragdowa zieleń posadzonych w równe rzędy krzewów herbacianych odbija się wyraźnie na tle błękitnego nieba. Rzeźba terenu przypomina wznoszące i opadające fale oceanu. Wszechobecną, intensywną zieleń ożywia gdzieniegdzie kwitnące na niebiesko lub pomarańczowo drzewo.

Ghaty Zachodnie. Fot. Weronika Chaberko

Okolice Munnaru obfitują w atrakcje, ale ze względu na duże odległości do pokonania, najlepiej wynająć motorikszę z przewodnikiem, by móc je zobaczyć. Mój przewodnik zabrał mnie w pierwszy dzień na krótki spacer po górach, skąd miałam doskonały widok na całą okolicę: po jednej stronie gór na zielone plantacje herbaty, po drugiej – na chaotyczne plantacje przypraw.

 

Zbiory herbaty

fot. Weronika Chaberko

Oczywiście musieliśmy się zatrzymać przy jednej z plantacji herbaty, gdzie mogłam przyjrzeć się z bliska ciężkiej pracy zatrudnionych tam kobiet, a nawet sama zerwać parę listków z samego czubka krzewu (bo tylko takie nadają się do obróbki). Wycieczkę zakończyłam wizytą na plantacji przypraw, gdzie pokazano mi drzewa cynamonowe, muszkatołowe i goździkowe, strąki wanilii, chilli i pieprzu oraz krzewy kardamonu i kawy. To naprawdę fascynujące dowiedzieć się, skąd biorą się używane na co dzień w kuchni przyprawy.

Następnego dnia ten sam przewodnik zabrał mnie na punkt widokowy ukazujący rozległą panoramę na Ghaty Zachodnie wraz z Anamudi – najwyższym szczytem południowych Indii (2695 m n.p.m.). Odwiedziłam też muzeum herbaty w Munnarze, gdzie można przyjrzeć się procesowi jej produkcji. Munnar jest znakomitą bazą wypadową i świetnym targowiskiem (gdzie można kupić herbatę i przyprawy wprost od producenta oraz czekoladę domowej roboty), ale nie należy do najpiękniejszych miejscowości. Dlatego też znalazłam sobie oddalony o kilkanaście kilometrów hotel, zbudowany jeszcze w czasach rządów brytyjskich.

Pola herbaciane. Fot. Weronika Chaberko

Indyjskie safari

Decydując się na kolejne kilka godzin w autobusie, można dotrzeć z Munnaru do Kumily, małego miasteczka leżącego u wrót Periyar Wildlife Sanctuary, jednego z najważniejszych rezerwatów przyrody w Indiach. Kumily obfituje w tanie, lecz czyste i dobrze utrzymane kwatery prywatne. Ja zamieszkałam w domku na samej granicy lasu, po dachu którego nieustannie skakały małpy.

 

Waran

fot. Weronika Chaberko

Jeszcze przed świtem wyruszyłam na całodniowe safari. Początkową trasę przebyliśmy jeepami, których kierowcy zatrzymywali się co chwila, by pokazać nam stado jeleni sambarów, dzikiego bawoła, warana czy wreszcie wielką malabarską wiewiórkę. W drodze powrotnej napotykaliśmy się też na stadka czarnych langurów (gatunek małp).

Niestety, nie udało mi się zobaczyć słoni, ale ślady ich obecności w parku znajdowaliśmy na każdym kroku. Safari obejmowało także dwa obfite posiłki w pensjonacie w sercu parku, dwugodzinny spacer z przewodnikiem po lesie (niestety w samym środku dnia, kiedy szanse na zobaczenie zwierząt są bardzo nikłe) oraz krótką wycieczkę łodzią do małych wodospadów.

Wielka malabarska wiewiórka. Fot. Weronika Chaberko

Z Kumily autobus zabrał mnie do Kottayam, skąd złapałam pociąg do Banglore. Z żalem opuszczałam nasyconą zielenią, skąpaną w słońcu Keralę.

Rozkosze podniebienia

Jedną z większych przyjemności podróży po Indiach jest smakowanie egzotycznych potraw. Kuchnia południowoindyjska znacząco różni się od dań, jakie kojarzą nam się z tym krajem. Jest o wiele lżejsza niż na północy i w większej mierze opiera się na kokosie (np. do smażenia używa się oleju kokosowego).

Typowe śniadanie na Południu to idli (białe, ryżowe placki na parze) z sambarem (rzadkim warzywnym sosem) i świeżym kokosowym chutneyem. Legendą kuchni południowo-indyjskiej jest zaś masala dosa: wielki, cienki i chrupki naleśnik z ziemniaczanym nadzieniem. Specyfiką kuchni keralskiej jest zaś nieco podobny do idli appam oraz iddiappam (cienki, biały makaron) – obydwa serwowane z pikantnym sosem z ciecierzycą. Warto spróbować do tego lokalnej maślanki, podawanej ze… świeżym zielonym chilli.

Na lunch zazwyczaj podaje się thali (dosłownie: talerz): ryż, kilka rodzajów sambaru, pappadom (kruche, cienkie placki) i pikle. Wiele restauracji na południu jest wegetariańskich, więc zawsze lepiej jest się upewnić, czy w danym lokalu serwowane jest mięso. W miejscowościach nadmorskich restauracje specjalizują się w świeżych rybach i owocach morza.

Witamin dostarczą za to przepyszne sezonowe owoce, od guawy, przez podobne do gruszki chiku i pyszną passiflorę, aż po bardziej swojskie arbuzy i mango. W górskim Munnarze hoduje się nawet truskawki.

Ludzie

 

Magazyn imbiru, Kochi

fot. Weronika Chaberko

Pisząc o Kerali nie sposób wspomnieć o jej mieszkańcach – niezwykle serdecznych i pomocnych. Większość z nich umie porozumiewać się po angielsku, a już na pewno, jeśli pracuje w sektorze turystycznym. Choć zdarzyć się może, że kierowcy riksz będą oszukiwać, to jednak większość mieszkańców Kerali jest uczciwa. W czasie podróży wielokrotnie zdarzyło mi się, że lokalna ludność podchodziła do mnie – nie, żeby coś sprzedać, tylko po prostu porozmawiać i dowiedzieć się czegoś o moim kraju. Na południu Indii nie zdarza się też fizyczne ani też werbalne molestowanie turystek, o które nie tak trudno w niektórych północnych stanach. Wszak jak głosi hasło reklamowe stanu, Kerala jest krajem Boga…