Azja

Ocean Indyjski, Pacyfik i liczne, pomniejsze morza oddzielają Azję od Afryki, Ameryki Północnej i Australii. O ogromie kontynentu niech świadczy chociażby fakt, że są tam miejsca oddalone od morza nawet o 2500 kilometrów! Poza tym to kontynent największego zróżnicowania wysokościowego na ziemi: znajduje się tam 14 najwyższych szczytów górskich, które tworzą tzw. Koronę Ziemi (wśród nich znajduje się również najwyższy wierzchołek ziemi – Mount Everest, 8848 m n.p.m.), jak i największa depresja – Morze Martwe (418 m p.p.m.). Wędrując z północy na południe i na odwrót, doświadczymy także wszystkich stref klimatycznych, począwszy od wiecznych lodów Arktyki za kołem podbiegunowym, przez tundrę i tajgę Dalekiej Północy, pustynie i półpustynie Azji Centralnej, stepy zabajkalsko-uralsko-północnochińskie, po wilgotne lasy równikowe Indonezji.

Jak pisał Ryszard Kapuściński: „Chiny i Azja mają wspólnie ponad 2 mld mieszkańców, co oznacza, że co trzeci człowiek mieszkający na naszej planecie jest albo Chińczykiem albo Hindusem. To określa już rozmiar problemów azjatyckich”. Bo Azja to kontynent rekordów demograficznych. To tutaj żyje 60 proc. światowej populacji, czyli 4,1 miliarda ludzi. A będzie pewnie więcej, ponieważ przyrost naturalny utrzymuje się ciągle na wysokim poziomie i szacuje się nawet, że Indie pod względem liczby ludności około 2030 roku wyprzedzą absolutnego faworyta w tej dziedzinie – Chiny.

Imponująca liczba ludności niejako w sposób naturalny odpowiada zróżnicowaniu kulturowemu i religijnemu. Wystarczy wspomnieć, że żyją tam przedstawiciele wszystkich ras i religii. W Azji powstało i z Azji wywędrowało chrześcijaństwo, z Półwyspu Arabskiego rozprzestrzenił się judaizm i islam, w Indiach powstały zręby buddyzmu i hinduizmu; konfucjanizm i taoizm mają rzesze wyznawców w Chinach, szintoistów spotkamy w Japonii, a lamaizm, pomimo wyniszczającej ideologii komunizmu, jest nadal obecny i ważny w życiu Mongołów, zaś wśród syberyjskich aborygenów (np. Jakutów, Samojedów, Buriatów) ciągle żywy pozostaje animizm i szamanizm.

Natomiast o zróżnicowaniu kulturowym najlepiej świadczą niuanse etykiety. Zatem w Japonii przed wejściem do środków komunikacji należy ustawić się w kolejce; w Indonezji lepiej nie dotykać jedzenia lewą dłonią, gdyż służy do załatwiania potrzeb fizjologicznych, jest więc nieczysta; w Malezji pieniądze przyjmujemy i podajemy oburącz; w Tajlandii nie dotyka się głowy, bo to miejsce najświętsze w ciele człowieka; po mongolskiej jurcie poruszamy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara i pod żadnym pozorem nie wrzucamy śmieci do ognia – dla Mongołów ognisko stanowi świętość; w Chinach lepiej nie afiszować się z kolorem białym, bo jest tam kulturowo postrzegany jako żałobny; w Syrii trzykrotnie odmawiamy, gdy ktoś zaprasza nas w gościnę – tylko tak możemy upewnić się, czy to kurtuazja, czy szczere chęci.

Oprócz różnic kulturowych występują też duże kontrasty gospodarcze. W Azji znajduje się sporo krajów bogatych: Japonia, Chiny, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Brunei, Katar, Singapur – część z nich czerpie dochód z eksploatacji złóż ropy naftowej, natomiast część posiada wszechstronnie rozwinięte i konkurencyjne rynki. Jest też wiele krajów biednych, które jeszcze długo nie będą mogły poszczycić się porównywalnym PKB: Bangladesz, Birma, Nepal czy Kambodża. Jeśli dodać do tego skomplikowaną, kolonialną przeszłość, konflikty wojenne, te wygasłe (m.in. wietnamski, w Zatoce Perskiej, izraelsko-palestyński) oraz niestety ciągle aktualne (Afganistan) mamy obraz świata tak skomplikowanego, iż tylko jego bezpośrednie doświadczenie dałoby namiastkę tego, czym jest Azja. Dlatego warto tam jechać!