Izrael – koszerna krucjata

Fot. sxc/hu

Nie ma drugiego kraju, który odgrywałby tak ważną rolę w życiu religijnym milionów ludzi na całym świecie. Izrael jest kolebką największych religii monoteistycznych. Dla Żydów to Ziemia Obiecana – cel wędrówki Mojżesza i Izraelitów wyprowadzonych z Egiptu, dla chrześcijan – Ziemia Święta, która wydała na świat Jezusa, dla muzułmanów ziemia, z której Mahomet wyruszył na skrzydlatym koniu w stronę nieba, gdzie zostały mu wyjawione wszystkie prawa islamu. Wielkością przypomina województwo podlaskie, jednak swoim bogactwem kulturowym mógłby obdzielić obszar równy Europie. Wynika to z wielkiej różnorodności żyjącej w nim populacji. Izrael jest bowiem krajem imigrantów, którzy przywieźli ze sobą tradycje i kultury różnych narodów, tworząc tym samym tygiel żydowskich zwyczajów i wierzeń obchodzonych według jedynego na świecie kalendarza hebrajskiego, w którym lata liczone są od 3761 r. p.n.e.

Jerozolima się modli

Podobno sułtan Aladyn, który w XII wieku pokonał krzyżowców i zdobył Jerozolimę, zapytany, ile jest ona warta, odpowiedział: ”Wszystko!”. Jest miejscem granicznym, w którym się przenikają kultury Zachodu i Wschodu. Rzeczywiście wszystko, co najważniejsze dla trzech największych monoteistycznych religii świata znajduje się tutaj, a dokładnie w obrębie jej Starego Miasta. Do jego wnętrza prowadzą zabytkowe wejścia pochodzące w większości z czasów sułtana Sulejmana Wielkiego. Bramy łącznie mają długość 4,5 km, jednak tylko siedem (na osiem) z nich jest otwartych. Jego serce stanowi Bazylika Grobu Świętego – miejsce, gdzie znajduje się grób Jezusa Chrystusa oraz Golgota – skała, na której postawiono krzyż w czasie jego męki. Przedstawiciele kościoła prawosławnego wierzą, iż we wnętrzu Bazyliki co roku można zobaczyć Cud Świętego Ognia (w kościele prawosławnym to jedna z najważniejszych ceremonii roku liturgicznego, w trakcie której z niewyjaśnionych przyczyn pojawia się ogień).

Dzielnica Muzułmańska stanowi labirynt ciasnych uliczek z typowymi dla Bliskiego Wschodu straganami i targowiskami. Przez jej środek przebiega Via Dolorosa – droga cierpienia, którą, jak wierzą chrześcijanie, szedł Jezus dźwigający krzyż. Dla jej mieszkańców największe znaczenie ma jednak Kopuła na Skale (jeden z najbardziej charakterystycznych punktów miasta) i meczet Al-Aksa. Razem stanowią one trzecie, po Mekce i Medynie, najświętsze miejsce islamu. Na skale Mahomet miał doznać wniebowstąpienia, a Jakub zobaczyć drabinę wiodącą do nieba. Według tradycji muzułmańskiej w jej wnętrzu znajduje się studnia dusz, w której duchy gromadzą się dwa razy na tydzień, by się modlić.

Najbardziej zadbaną i najspokojniejszą częścią miasta jest Dzielnica Żydowska, w której mieszczą się liczne synagogi oraz Ściana Płaczu – jedyna pozostałość po Świątyni Jerozolimskiej. Zgodnie z tradycyjnym przekazem wybudował ją Salomon, a jej wnętrze miało mieścić Arkę Przymierza, w której przechowywano tablice z Dziesięciorgiem Przykazań. Także tutaj położone było Miasto Dawida. Jest to najświętsze miejsce judaizmu, do którego udają się miliony Żydów, ściśle przestrzegających prawa halachy (prawo dotyczące przepisów kultowych, liturgicznych, pokarmowych, wielu aspektów życia rodzinnego) oraz praktykujących szabat.

Fundamentaliści trzech wielkich religii wierzą, że to właśnie w Salem (skrótowa nazwa miasta) dojdzie do ostatecznych rozwiązań. Żydzi i chrześcijanie widzą w nim miejsce, w którym rozegra się walka przed drugim nadejściem Mesjasza, a muzułmanie sądzą, że to właśnie tu Jezus i Mesjasz (Mahdi) doprowadzą do zniszczenia szatana i nawrócenia na islam Żydów i chrześcijan.

Znana przede wszystkim ze względu na swoje religijne znaczenie, Jerozolima jest też siedzibą licznych instytucji kulturalnych, z których najsłynniejsze to: Muzeum Izraela, Instytut Sztuki Islamskiej oraz Instytut Yad Vashem. Ten ostatni przyznaje tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawane nie-Żydom, przyznane m.in. upamiętnionemu w filmie Spielberga Oscarowi Schindlerowi.

Hajfa pracuje

W Hajfie położonej na zboczach góry Karmel mieści się największy port przeładunkowy i pasażerski w kraju. Docierało tutaj wielu żydowskich emigrantów z całego świata. Jej nazwa oznacza „piękne wybrzeże” – rzeczywiście rozciągają się z niej widoki na całą Zatokę Hajfy, Zachodnią Galileę, aż po granicę z Libanem. U podnóża góry, dziś uznawanej za świętą przez żydów, chrześcijan i muzułmanów, kiedyś także przez starożytnych Greków, znajdują się najbiedniejsze dzielnice miasta, zaś jej szczyt zamieszkują najbogatsi. Wznosi się na nim klasztor Karmelitów wybudowany nad jaskinią, którą miał zamieszkiwać Eliasz oraz kampus akademicki zaprojektowany przez Oscara Niemayera (tego samego, który stworzył projekty budynków brazylijskiej stolicy – w zamierzeniu miasta idealnego).

Jedną z największych atrakcji turystycznych miasta, którego mieszkańcy słyną z wyjątkowej pracowitości, jest przykryta złota kopułą Świątynia Bába – święte miejsce bahaitów, położone pośród starannie pielęgnowanych, tarasowych ogrodów. Świątynia stanowi połączenie architektury europejskiej i sztuki Orientu. Znajduje się tu jedyny na świecie silos zbożowy, w którym urządzono muzeum prezentujące historię upraw i użytkowania zbóż.

Tel Awiw się bawi

Miasto założone na peryferiach starożytnego portu morskiego jest klasyfikowane jako globalna metropolia. Wchodzi w skład ogromnej aglomeracji Gusz Dan – największego obszaru wielkomiejskiego w Izraelu z populacją sięgającą 3 milionów mieszkańców. Choć stolicą proklamowaną przez Izrael jest Jerozolima, to właśnie tutaj znajduje się większość ambasad. Jest to największe na świecie skupisko budynków modernistycznych. Jego część zwana Białym Miastem Tel-Awiwu, obejmująca 5 tysięcy budowli wzniesionych w stylu Bauhaus i międzynarodowym, została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Miasto nazywane jest śródziemnomorskim Nowym Jorkiem, który nigdy nie zasypia. Stanowi główny ośrodek izraelskiej kultury, a ciągnące się na długości 14 kilometrów białe plaże, tętniące życiem przez całą dobę bary, kawiarnie, nowoczesne kluby i restauracje, ekskluzywne sklepy i kosmopolityczny styl życia czynią z niego cel turystycznych wycieczek oraz miejsce warte grzechu. By ułatwić zwiedzanie miasta, wyznaczono w nim Pomarańczowe Trasy (Tapuzy), które prowadzą obok najciekawszych obiektów.

Tradycja podaje, że Wzgórze Wiosny (bo właśnie to oznacza nazwa Tel Awiw) zostało założone przez Jafeta, syna Noego. W rzeczywistości stworzyli je Żydzi, którzy uciekając od ciasnoty i warunków panujących w arabskiej Jafie, zbudowali pośród wydm nieduże osiedla, które z czasem rozrosły się, tworząc bogatą, bliskowschodnią metropolię. Historyczna Jafa, powiązana niegdyś z Ryszardem Lwie Serce, który rozbudował jej fortyfikacje obronne oraz z Napoleonem Bonaparte, który wymordował jej mieszkańców, jest dziś zamieszkiwana głównie przez muzułmanów i chrześcijan. Mieści się tu jeden z najstarszych portów na świecie, którego zabytkowe doki zamieniono w nastrojowe targowisko. W przeciwieństwie do bardzo uduchowionej Jerozolimy jest miastem świeckim. W tym wielonarodowym ośrodku znajduje się ponad sto synagog (najstarszą Wielką Synagogę założono w 1926 roku) oraz wiele meczetów (m.in. pochodzący w 1812 roku Meczet Mahamoudia, przy budowie którego wykorzystano skradzione z Cezarei kolumny oraz wybudowany w 1926 roku na nabrzeżu Hassan Bek). Potrzeby religijne dyplomatów i zagranicznych robotników zaspokajają wznoszone coraz liczniej kościoły.

Jeden z magazynów nazwał Tel Awiw gejowską stolicą Bliskiego Wschodu. Jak na drugą pod względem wielkości metropolię w kraju, w którym religią państwową jest judaizm (a ten, jak wiadomo, surowo zabrania praktyk homoseksualnych) jest rzeczywiście miejscem wyjątkowo liberalnym i otwartym dla osób o orientacji LGBT (lesbijek, gejów, biseksualistów, osób transgenderycznych). Odbywająca się w nim Parada Równości przyciąga co roku ponad 80 tysięcy ludzi, którzy mogą zatrzymać się w jednym z 44 tutejszych hoteli.

Morze nie całkiem martwe

Morze, które nie jest morzem. Woda, w której się nie tonie. Martwe, choć żyje w nim kilka rodzajów organizmów. Wyjątkowo słone jezioro bezodpływowe, leżące na pograniczu Izraela, Autonomii Palestyńskiej i Jordanu, jest, po izraelskich obiektach kultu, najbardziej obleganym przez turystów miejscem. Choć niechlubnie nazywa się je Morzem Martwym, jest skarbnicą cennych minerałów, które sprawią, że każdy, kto skorzysta ze słonej kąpieli wyjedzie z tego kraju młodszy, piękniejszy, spokojniejszy i naprawdę wypoczęty. Ma tak wysokie zasolenie, że można w nim czytać gazetę, leżąc (i to bez materaca!). W pobliżu tego największego na świecie SPA na otwartym powietrzu znajduje się także wiele obiektów archeologicznych: Masada (żydowska twierdza na Pustyni Judzkiej), Qumran (ruiny starożytnej osady, w której znaleziono spisane po hebrajsku, grecku i aramejsku zwoje zawierające ustępy Starego Testamentu) oraz beduińskie oazy.

Jeżeli w szkole nie uważaliśmy na lekcjach historii, zamiast religii wybieraliśmy wagary, a Biblia stanowi dla nas temat wyjątkowo odległy, podróż do Izraela jest doskonałą okazją, by przypomnieć sobie, co znaczy Sodoma i Gomora, kim jest miłosierny Samarytanin, płaczka żydowska i dokąd prowadzi drabina Jakubowa. Wizyta w kraju tak bardzo natchnionym religią, do którego pielgrzymują ludzie z całego świata, z pewnością będzie przeżyciem niezwykłym, a oprócz doznań duchowych dostarczy także niepowtarzalnej rozrywki na światowym poziomie i wyjątkowo błogiego relaksu.