Świat mongolskich wierzeń

Na stepie możemy natrafić na ovoo, kamienne kopce, przy których kiedyś składało się ofiary. Dziś na słupach obok ovoo powiewają kawałki materiału – głównie niebieskiego. Niebieski ma symbolizować niebo i powietrze (teren zamieszkany przez duchy) i jednocześnie przynosić szczęście.

Religijność w codziennym życiu

Goszcząc w jurcie, spotkamy się z pewnością z zachowaniami, które choć mogą wydawać się dla nas dziwne, to jednak powinniśmy ich przestrzegać, są bowiem ściśle związane z tradycją i obrządkami religijnymi.

Ognisko domowe, jak i sam ogień, jest święty, nie należy wrzucać do niego nieczystości, ani wyciągać w stronę ognia nóg. Ogień również służy celom rytualnego oczyszczenia i odgania złe duchy, ale spokojna głowa, wystarczy usiąść obok ognia albo zapalić w ręku zapałkę, by przejść oczyszczenie.

Ciekawe obrzędy związane są również z jedzeniem i piciem. Kiedyś do ognia wrzucano w ramach ofiary pokarmowej dla duchów najsmaczniejsze kąski. Dziś często Mongołowie przed wypiciem wódki maczają w kieliszku palec serdeczny prawej ręki, dotykają nim czoła i rozbryzgują w powietrze. Czasem gospodarz może tak pokropić mlekiem bądź wódką cztery strony świata w jurcie. Część alkoholu w ten sposób ofiarowywana jest duchom, a gospodarzowi ma to przynieść szczęście i dostatek. Zwyczaj skrapiania alkoholem lub mlekiem do dziś pojawia się, gdy ktoś wyrusza w daleką podróż. Bryzga się napój na strzemię konia podróżnika, tak by sprowadzić szczęście i życzyć dobrej drogi.

Obrządki cmentarne

Obrządki związane ze śmiercią są istotnym elementem w każdej religii. Przedstawiają wyobrażenia świata pozagrobowego oraz stosunek danej społeczności do zmarłych. W Mongolii obrządek pogrzebowy łączy w sobie elementy szamanizmu i buddyzmu. Ciało zmarłego wynosi się na cmentarz, układa głową na północ, po zdjęciu ubrania, naciera się zmarłego tłuszczem, który ma przyciągnąć dzikie zwierzęta. Można przypuszczać, że im szybciej ciało zostanie zjedzone, tym lepszym człowiekiem zmarły był za życia. Mongołowie wierzą w reinkarnację. Uznaję się też tzw. okres przejściowy – zanim dusza znów się odrodzi, błąka się, nie odróżnia dobra od zła i czasem szkodzi ludziom.

Mongołowie udają się na cmentarz, kiedy odbywa się pogrzeb i po 49 dniach od momentu śmierci bliskiej osoby. Opuszczając groby bliskich, należy się oczyścić – np. zapalając zapałkę, ogień ma właściwości oczyszczające lub obmyć ręce.

Wierzenia zachodnie powoli docierają do Mongolii. Często razem z misjonarzami, którzy przybywają na step, głównie z Ameryki. Mongołowie utożsamiają często chrześcijaństwo z zachodnim stylem życia i dobrobytem, dlatego może wydawać się im tak atrakcyjne. Mówi się, że obecnie jest już ok. 2 proc. społeczeństwa wyznaje chrześcijaństwo (głównie protestantyzm). Znaleźć można także cmentarze, gdzie zmarłych chowa się na sposób europejski jak w Altan Olgii na wschód od Ułan Bator.

Co warto zobaczyć?

Już samo pobyt na stepie i przebywanie wśród Mongołów może nam dostarczyć niecodziennych duchowych wrażeń. Są jednak miejsca, które szczególnie warto odwiedzić, by lepiej poznać kulturę, a co za tym idzie, religię Mongołów.

Klasztor Gandan – powstał w pierwszej połowie XIX w. Klasztor buddyjski w Ułan Bator jest określany mianem jednego z najważniejszych ośrodków religijnych w kraju. Jest także największym kompleksem świątynnym w Mongolii. W okresie komunizmu był jedynym działającym w tym kraju klasztorem (za zgodą władz ZSRR). Przechowuje się w nim cenne rękopisy i manuskrypty, ikony oraz posągi. Centralnym punktem kompleksu jest świątynia Megjid Janraiseg. Zaś największą turystyczną atrakcją – 26-metrowy posąg Avalokitesvary.

Klasztor Erdene Dzuu – znajduje się w Karakorum, z 62 świątyń i ponad 500 klasztornych zabudowań przetrwały 3 duże świątynie, nieliczne budynki oraz zabytkowy mur wraz ze 108 stupami (mong. suburganami). W głównej świątyni Ławran odbywają się rano nabożeństwa. Można tu zobaczyć cenne zbiory sztuki sakralnej, w tym 16 posągów Buddy ze złota, po 2 kg każdy (6 z nich jest udostępnionych do oglądania). Kompleks jest stale odbudowywany.

Oprócz tych dwóch najważniejszych kompleksów klasztornych całkiem dobrze zachowane albo zrekonstruowane są: Klasztor Amarbajasgałant z XVIII w. (Mongolia Północna), Klasztor w Czojbałsanie z XVI w. (Mongolia Wchodnia), Klasztor w Cecerleg (Zajin Churee) z XVII w., Klasztor w Nomgon k. Dalandzadgadu z XVIII w.