Do Turcji? Tylko autostopem!

Na Kryty Bazar idziemy zwiedzone liczbami: na 30 hektarach powierzchni działa 4000 sklepów, warsztatów, są też meczety, spektakularne fontanny, banki i kawiarnie. Do przybytku wchodzi się przez jedną z 18 bram, którą codziennie przekracza, bagatela, ponad pół miliona osób. Stajemy odrobinę bezradne wobec ogromu tej budowli, bezliku alejek i zaborczej postawy sprzedawców, z których każdy chce nam sprzedać coś wyjątkowego. Nasze pierwsze próby negocjowania ceny są zbyt nieśmiałe, żeby mogły zakończyć się sukcesem. Natomiast kiedy rozmowa zostaje okraszona dramatycznymi okrzykami oraz momentem kulminacyjnym, czyli spektakularnym wyjściem ze sklepu, zamiast ceny wyjściowej dostajemy cztery razy niższą, przy czym sprzedawca nie szczędzi pochwał Polakom, określając ich jako dobrych, ale trudnych klientów.

Kilkudniowy przystanek w Stambule miał też inny, ukryty cel: jeszcze w Polsce, w domowym zaciszu, przed ekranem komputera powstał plan spotkania z kolegą poznanym na jednym z podróżniczych forów, który również wyruszał do Turcji i wyraził szczerą chęć dołączenia do naszej skromnej, dwuosobowej grupki. Jak wyłowić z tłumu turystów tłoczących się pod Hagia Sophia osobę nigdy nie widzianą na oczy? To zdecydowanie było jedno z największych wyzwań tego wyjazdu, zakończone sukcesem dopiero po kilku godzinach panicznych poszukiwań.

 

Kapadocja, Goreme

fot. Amelia Boroń

W świeżo zasilonej grupie ruszamy dalej, w kierunku Kapadocji. Jednak znaleźć tę właściwą drogę wśród plątaniny stambulskich autostrad, nieco przerasta nasze zdolności logistyczne. Decydujemy się zatem na podmiejski pociąg do Gebze, bo jak wynika z mapy, tam możemy liczyć na „wylotówkę” w kierunku Goreme – niepisanego centrum Kapadocji. To już 40 minut mija, odkąd wsiedliśmy do pociągu, a tu nic, ten sam industrialny krajobraz za oknem, wydaje się, że stambulskie przedmieścia nigdy się nie skończą. Samo Gebze okazuje się być nie turecką oazą zieleni, jak zakładaliśmy, lecz fabrycznym molochem, gdzie jedynym miejscem na rozbicie namiotu jest pas zieleni oddzielający dwie nitki autostrady, wiec tam rozbijamy nasz prymitywny obóz.

Kolejne dni w trasie okazują się być pasmem nigdy nie kończącej się tureckiej gościny, co ma przełożenie na dystans, jaki pokonujemy w ciągu dnia: 200 kilometrów jest już sporym sukcesem. Skąd ta opieszałość? Przyczyny naszego nadzwyczaj wolnego tempa jazdy należy upatrywać w herbacie. Każdy z kierowców czuł się zobowiązany, by należycie nas ugościć, co jest zresztą rzeczą normalną jak Turcja długa i szeroka. Już po kwadransie tzw. rozmowy zapoznawczej (komunikacja odbywała się po polsku i turecku – skutki bywały różne), pojawiały się pierwsze zaproszenia na czaj. Potem krótko nic, kolejne dziesięć zaproszeń na herbatkę, kilka obiadów i podwieczorków, kawka, potem jeszcze deser. Wobec tej wszechogarniającej gościny staliśmy się zupełnie bezradni i dawaliśmy się prowadzić do tych wszystkich restauracji (lokanty) oraz herbaciarni (cayhany) pokornie i bez słowa sprzeciwu.

Kiedy w końcu udało nam się wyrwać z kręgu tureckiej gościny, dotarliśmy do Goreme i, co tu dużo mówić, stanęliśmy oniemiali, zapominając na dłuższą chwilę o zdjęciu, nielekkich wszak, plecaków – szok estetyczny był tak ogromny. Krajobraz Kapadocji do złudzenia przypomina wytrawne, futurystyczne wizje: setki stożków z kapeluszami na kształt grzybów, smukłych kominów o poszarpanych krawędziach, przedziwnych formacji skalnych, niewielkie kotliny, wijące się wąwozy, które wyglądają szczególnie „kosmicznie” o zachodzie słońca, kiedy są skąpane w różowo-żółtym świetle.

Wizytę w Kapadocji rozpoczynamy od oficjalnej części, czyli zwiedzania muzeum na wolnym powietrzu, w którym skupia się kilkanaście kościołów wykutych w skale i pamiętających pierwsze wieki chrześcijaństwa. Jeszcze kilka wieków temu groty były zamieszkiwane przez całe rodziny, dziś nieco je skomercjalizowano – powstają tam hotele dla bardziej zasobnych turystów, którzy chcą spędzić noc np. w stożku. Co ciekawe, wnętrza grot są urządzone komfortowo, na luksusach tam nie zbywa, goście mogą się cieszyć nawet światłem elektrycznym i kąpielą z bąbelkami.

„Swoją” jaskinię znajdujemy nieopodal miasteczka, po wnikliwych oględzinach okazuje się, że oto jesteśmy w kościele, na co wskazywałyby religijne freski na suficie i żłobienia w skale przypominające ołtarz. Trwa zażarta dyskusja, czy w takim miejscu wypada spać, jednakże szybko daje o sobie znać nasza ogólna niemoc fizyczna i kilkudniowe niedosypianie, więc czym prędzej padamy na karimaty i pod czujnym okiem Chrystusa, fresku pewnie z trzeciego bądź czwartego wieku naszej ery, zasypiamy beztrosko.

 

Wioska niedaleko Mardin i jej towarzyskie mieszkanki

fot. Amelia Boroń

Pamiętając jednocześnie o pobudce już o szóstej rano, bo właśnie wtedy nad Kapadocją unoszą się dziesiątki różnokolorowych balonów, co uchodzi za jedną z największych atrakcji turystycznych regionu. Trudno się dziwić: zobaczyć Kapadocję z przyziemnej perspektywy już jest ekscytującym przeżyciem, a co dopiero z lotu ptaka… Zazdrośnie łypiemy okiem na balony leniwie snujące po niebie. Potem okaże się, że każde z nas, bezgłośnie, postanowiło wrócić tutaj jeszcze i w końcu zadośćuczynić swojemu kaprysowi.

W tym momencie kończy się planowy charakter wycieczki, a zaczyna etap improwizacji i stawiania pytań w rodzaju: Gdzie tutaj można jeszcze jechać? Docieramy do Konyi – miasta słynnego zakonu wirujących derwiszy. Żeby zerknąć na grób jego założyciela – Merlana, trzeba sporo się namęczyć, bo miejsce jest wręcz oblegane przez wiernych. Zresztą Konya to jedno z głównych miejsc pielgrzymkowych, co widać już po opuszczeniu dworca autobusowego: panoramę miasta całkowicie zdominowała turkusowa, ogromna kopuła zwieńczająca Muzeum Mewlewitów, bo tak w Turcji określa się derwiszy. Kopułę tę zobaczymy jeszcze setki razy na niezliczonej ilości pocztówek – władze miasta starają się uczynić z niej symbol wschodniej Anatolii, czemu trudno się dziwić. W pełnym słońcu prezentuje się niezwykle okazale.

Jest w nas nieśmiałe pragnienie, by zagłębić się bardziej na wschód Turcji w tereny zamieszkiwane w większości przez Kurdów. Na szczęście nie zastanawiamy się zbyt długo – parę godzin później szukamy najdogodniejszej drogi do Mardin. Oczywiście trasa zajmuje nam zwyczajowo trzy razy więcej czasu, bo ze szponów tureckiej gościnności nie jest tak łatwo się uwolnić. Poza tym wrześniowe upały zaczęły nam nieco dokuczać, więc dla ochłody i relaksu postanawiamy znaleźć jezioro. Zaufawszy mapie jedziemy nad toń w nadziei, że już wkrótce ogarnie nas rozkoszny chłód wody. Jedziemy już tak cały dzień, tłumacząc kierowcom, że trzeba nam jeziora, chcemy pływać, leżeć na piasku i kompletnie nic nie robić. Po czym wskazujemy ów wymarzony punkt na mapie, na co kierowcy reagują podobnie: przeczący ruch głową, oczy jakby szeroko otwarte ze zdumienia. Mimikę ich twarzy jesteśmy w stanie odczytać już wkrótce.

Nasze wymarzone jezioro… wyparowało! Zamiast niebieskiej tafli wody widzimy, ogromne wręcz, pole soli, a w miejscu tak upragnionych, zielonych pastwisk stoją dźwigi i urządzenie do jej wydobywania. My natomiast nie pływamy, lecz twardo stąpamy po solnej ziemi. Jak tłumaczą nam pracownicy fabryki, jezioro tutaj „bywa”, czyli gdy spadnie deszcz niecka napełnia się wodą, ale pech chciał, że od trzech miesięcy nie padało, temperatury były zawrotne, więc jezioro zniknęło i nic nie zapowiada, by miało się wkrótce pojawić. Jest za to sól, a nawet całe jej góry, więc bierzemy sobie po woreczku, na wieczną pamiątkę i niepocieszeni jedziemy dalej.

Wiele się zmienia po drodze do Mardin: krajobraz staje się półpustynny, jedziemy przez jałowe, przesuszone teraz pola, jedynym urozmaiceniem są wyrastające gdzieniegdzie, bezleśne grzbiety gór i na pół wyschnięte kraterowe jeziora. Trzeba też uważać, by nie popełnić kulturowej gafy i nie pomylić Kurda z Turkiem oraz na odwrót, bo tutaj to niezwykle drażliwy temat. Zresztą słowa, jakimi jedna strona określa drugą już wiele mówią o skonfliktowaniu obydwu grup. Żaden ze spotkanych Turków nie omieszka nas uprzedzić, że jedziemy do przedmurza terroryzmu, gdzie niebezpieczeństwo czai się już na rogatkach miasta, więc najlepiej, żebyśmy wracali nad spokojne Morze Śródziemne.

Samo Mardin jest przepięknym, choć trochę zaniedbanym miastem z mnóstwem herbaciarni, maleńkich targów, ogromnych meczetów – na dziedzińcu jednego z nich rozbijamy namiot za ogólnym przyzwoleniem i ku autentycznej radości dwudziestoosobowej grupy, która asystowała nam przy jego rozkładaniu.

Zbliża się koniec września, a naszych głowach błyska czerwona lampka. Może pora wracać? Liczby mówią wiele: do Stambułu pozostało 1000 kilometrów, ze Stambułu do polskiej granicy: około 2000. Zważywszy na tempo poruszania się po Turcji oraz ryzyko utknięcia w żelaznym uścisku tutejszej gościny, postanawiamy wracać. Jeszcze trzymają się nas żarty, więc piszemy na kartonie „Stambuł”. Kiedy zatrzymuje się ciężarówka przypominająca naszego poczciwego Jelcza, a kierowca daje nam znak ręką, abyśmy szybko wskakiwali, trochę nie dowierzamy. – Jak to? Prosto do Stambułu?! My w cuda nie wierzymy!

Kiedy ten sam kierowca każe nam się rozgościć w kabinie, ciągle nie dowierzamy. Podróżuje razem ze swoim kolegą, nas jest troje, bagaże prezentują się dość okazale…

Kolejne trzydzieści godzin spędzamy w tej nieco klaustrofobicznej kabinie, kurczowo łapiąc się plecaków, gdy pojazd wpada w ostry zakręt. Kierowca na pytanie, kiedy dojedziemy do Stambułu (czy w ogóle dojedziemy), odpowiada niezmiennie:
– Inshallach! Jak Allah pozwoli!

Pozwolił.