Montenegro – Czarna Perła Adriatyku

Fiord południa

Pomiędzy Chorwacją na północy a Albanią na południu rozciąga się pas czarnogórskiego wybrzeża. Urzeka niezwykle urozmaicona linia brzegowa. Na północnym-zachodzie leży Boka Kotorska – największa zatoka morza Adriatyckiego, wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Krajobraz zatoki znany jest szczególnie z tego, że stanowi jedyne miejsce na południu Europy przypominające fiordy północy. Skaliste góry, wysokie na ponad 1700 m stromo opadają do ciemnoturkusowego morza. Uwagę przyciąga Park Narodowy Lovćen obejmujący pasmo górskie o tej samej nazwie wznoszące się nad wodami zatoki. Dla Czarnogórców najważniejszym szczytem jest tu Jezerski vrh (1657 m n.p.m.), na którym mieści się mauzoleum Piotra II Petrovića Njegoša, najsławniejszego czarnogórskiego bohatera narodowego.

W głębi zatoki, u podnóża masywu Lovćen, leży Kotor – miasto portowe pamiętające czasy Ilirów (to właśnie tu, w renomowanej szkole morskiej, nakreślono pierwszą mapę Adriatyku). Podobnie do innych miast regionu, Kotor ucierpiał podczas trzęsienia ziemi w 1979 r. Atmosferę kotorskiej starówki (również wpisanej na Listę światowego dziedzictwa UNESCO), tworzą wąskie, kamienne uliczki, małe i nieregularne place, budynki wybudowane w różnych stylach architektonicznych, liczne kościoły, cerkwie, pałace, a także katedra i wieża zegarowa. Całość otaczają potężne mury obronne, które pną się w górę ponad miasto aż do ruin twierdzy św. Jana, skąd rozciąga się panorama na część Boki Kotorskiej.

 

Miasto Perast nad Zatoką Kotorską

fot. iStockphoto

Zdobycie twierdzy nie jest jednak proste – najpierw trzeba bowiem pokonać drogę pod górę składającą się z 1426 schodków. Nad Boką Kotorską leży także Risan – miasto założone w III w. p.n.e., słynące z rzymskich mozaik. Na uwagę zasługuje pobliski Perast. Niewielkie, zabytkowe i senne miasteczko zamieszkuje jedynie około 300 osób, w większości starszych. Paradoksalnie, to właśnie spokojna atmosfera przyciąga zwiedzających w te strony.

Madonna i Wyspa Umarłych

Naprzeciwko miasta Perast leżą dwie wysepki – Wyspa św. Jerzego i Wyspa Matki Boskiej na Skale. Na pierwszej z nich znajduje się klasztor Benedyktynów oraz cmentarz. Wyspa św. Jerzego jest także znana jako Wyspa Umarłych – wszystko za sprawą obrazu „Wyspa umarłych” autorstwa szwajcarskiego malarza Arnolda Böcklina. Wyspa Matki Boskiej na Skale jest natomiast jedyną sztuczną wysepką na Adriatyku, a z jej powstaniem wiąże się miejscowa legenda.

Według przekazów w miejscu obecnej wyspy niegdyś znajdowała się skała, na której znaleziono obraz Madonny. Wizerunek kilkakrotnie przenoszono do kościoła do Perastu, ale ten za każdym razem w niewyjaśniony sposób wracał na skałę. W końcu mieszkańcy rozpoczęli budowę wyspy – zwozili kamienie, zatapiali zdobyte na morzu statki przeciwników. W XV w. wzniesiono na niej pierwszą świątynie, a w XVII w. wybudowano kościół, w którym do dziś znajduje się obraz Madonny. Latem każdego roku, na pamiątkę tamtych wydarzeń, mieszkańcy w tradycyjnych strojach podpływają do wyspy i wrzucają kamienie na dno morza.

Czarnogóra w wersji LUX

Kierując się dalej, w stronę Albanii, krajobraz wybrzeża zmienia się. Mimo iż wzdłuż morza cały czas ciągną się tereny górzyste, to liczne są także piaszczysto-żwirowe plaże (zaliczane do najlepszych w tej części Adriatyku) i niewielkie zatoczki sąsiadujące z malowniczymi klifami. Uroku dodaje roślinność – cyprysy, gaje oliwne, figi, modrzewie, a także palmy, oleandry i drzewa cytrusowe. Z brzegu możemy dostrzec niewielkie wyspy z ruinami twierdz i zamków. Turystów przyciągają w te strony nie tylko widoki, piękne plaże i atrakcje wodne, lecz także trzy miasta – Budva, Bar (w tym Stary Bar) i Ulcinj. Każde z nich ma wyjątkowy i niepowtarzalny charakter.

Budva to miejscowość turystyczno-wypoczynkowa. W sezonie miasto jest hałaśliwe i gwarne, tętni życiem do późnej nocy. Szukający wakacyjnych wrażeń z pewnością nie będą się tu nudzić, jednak dla osób ceniących spokój Budva może okazać się zbyt głośnym kurortem. W mieście spotyka się wielu Serbów i Rosjan, którzy na wakacje przyjeżdżają nad czarnogórskie wybrzeże. Część turystów przypływa tu luksusowymi jachtami, zacumowanymi w jednym z dwóch portów miasta. Godna uwagi jest z pewnością średniowieczna starówka otoczona murami obronnymi (wraz z cytadelą, bramami i wieżami).

Na południe od Budvy leży niewielka wyspa Sveti Stefan – w XV w. wybudowano tu osadę otoczoną murami obronnymi. Dziś cała wyspa to ekskluzywny hotel, w którym wypoczywają m.in. przywódcy państw, członkowie rodów królewskich czy hollywoodzkie gwiazdy. Sveti Stefan powszechnie uważany jest za najbardziej widokowe miejsce w Czarnogórze.

Gaje oliwne i duchy przeszłości

Bar, leżący w połowie drogi między Budvą a Ulcinjem, to przede wszystkim duży węzeł komunikacyjny – znajduje się tu największy port morski Czarnogóry oraz początek linii kolejowej łączącej miasto z Podgoricą oraz Belgradem. Cały czas widać tu zniszczenia powstałe w wyniku trzęsieniu ziemi. Bar dzieli się na nową i starą część, i to przede wszystkim ta druga, niezamieszkała partia miasta, przyciąga odwiedzających.

Mówi się, iż porzuconą, zrujnowaną starówkę zamieszkują już tylko duchy przeszłości. Na skalistym wzgórzu rozciągają się ruiny budynków, kościołów, cerkwi, pałaców – wszystko porasta roślinność, a pomiędzy opustoszałymi, rozpalonymi słońcem ruinami biegają jaszczurki. Obecnie na terenie Starego Miasta trwają prace renowacyjne, odbudowano już m.in. łaźnię turecką, amfiteatr oraz wieżę zegarową. Czarnogórcy chcą, aby w przyszłości Stary Bar stał się ważnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym.

Okolice Baru porastają gaje oliwne – rośnie tu około 130 tys. oliwek, a wiele z nich ma ponad 1000 lat. Tak duża ilość drzew wynika zarówno z tego, że oliwki były źródłem utrzymania mieszkańców, jak i z lokalnej tradycji, zgodnie z którą młody mężczyzna mógł ożenić się dopiero, gdy zasadził co najmniej dziesięć drzewek. Jedna z rosnących tu oliwek, stara maslina, ma ponad dwa tysiące lat i uważana jest za najstarsze drzewo Europy!

Nuta Orientu

Ulcinj należy do najbardziej wysuniętych na południe miast Czarnogóry. Miejscowość może pochwalić się długą historią – już na przełomie V i IV w. p.n.e. osiedlili się tu Ilirowie. Dziś miasto w większości zamieszkują Albańczycy (wielu z nich to uchodźcy z Kosowa, którzy przybyli tu pod koniec lat 90.). W centrum stoją meczety, w architekturze widoczne są wpływy tureckie, malutkie sklepiki zapraszają do środka, kuszą stragany z owocami, a atmosfery dopełnia rozbrzmiewający przed modlitwą głos muezina. Urzeka Stare Miasto – zlokalizowane na wysokim brzegu, otoczone murami, na każdym kroku zaskakuje kolejnymi niespodziankami – np. baranami wypasającymi się pośród dawnych zabudowań. Ulcinj, ostatnie miasto na wybrzeżu przed granicą z Albanią, zachęca do spotkania z odmienną kulturą.

Wodna kraina pelikanów

W południowej części kraju, na granicy z Albanią, leży jezioro Szkoderskie – największe jezioro na Półwyspie Bałkańskim. Znaczną jego część obejmuje Park Narodowy Jeziora Szkoderskiego, a od Adriatyku oddziela je pasmo górskie Rumija. Na licznych wyspach położonych na jeziorze znajdują się pozostałości monastyrów i twierdz. Jezioro Szkoderskie to raj dla miłośników przyrody, a w szczególności dla ornitologów. Na wodach żyje ok. 260 gatunków ptaków, w tym ok. 100 wędrownych, przylatujących z północnych regionów Azji i Europy. Jezioro Szkoderskie jest największym rezerwatem ptaków w Europie, a zarazem ostatnim siedliskiem pelikanów w tej części świata. Działalność człowieka, zanieczyszczenia cywilizacyjne oraz coraz mniej miejsca do zakładania gniazd sprawiły, że żyjąca na tym obszarze, niegdyś imponująca, populacja pelikanów uległa znacznemu zmniejszeniu.

Góry i kaniony

Północną i wschodnią część kraju pokrywają wysokie góry Dynarskie, gdzieniegdzie poprzecinane kanionami, z których najbardziej znane są kaniony trzech rzek: Moračy, Pivy i Tary. W większości są to tereny dziewicze, jedynie od czasu do czasu spotkać tu można niewielkie miejscowości.

Jednym z najwyższych i najchętniej odwiedzanych masywów Czarnogóry jest Durmitor będący częścią Parku Narodowego Durmitor i wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obok potężnych gór spotykamy tu jeziora polodowcowe, jaskinie, zjawiska krasowe, łąki, które tworzą zachwycający krajobraz. Lasy porastają sosny, świerki, jodły, buki. W górach żyją rysie, niedźwiedzie, wilki, dziki, kozice. Występuje tu także wiele gatunków ptaków m.in. orły. W sezonie w dolinach pasą się owce.

Centrum Durmitoru stanowi Žabljak. Nazwa miejscowości pochodzi od żab żyjących w pobliżu – wieczorami kumkają tak głośno, że dźwięk wypełnia całą dolinę. Park obejmuje także kanion rzeki Tary – najgłębszy kanion w Europie i jeden z najgłębszych na świecie (jego głębokość dochodzi miejscami do 1300 m). Nad kanionem Tary przebiega natomiast najwyższy most w Europie osiągający wysokość 172 m. Durmitor oferuje mnóstwo form aktywnego wypoczynku – piesze wędrówki, jazdę konną, wycieczki rowerowe, rafting, a zimą tereny masywu przyciągają miłośników białego szaleństwa.

Komu w drogę, temu poradnik!

• Dojazd

  Samochodem bądź samolotem – do Podgoricy lub Dubrownika (Chorwacja, tuż przy granicy z Czarnogórą). W Dubrowniku można skorzystać z połączeń autokarowych do Czarnogóry.

• Przekraczanie granicy

  Obywatele RP granicę Czarnogóry mogą przekraczać na podstawie dowodu osobistego. Przy pobytach dłużysz niż 30 dni wymagany jest paszport.

• Poruszanie się na miejscu

  Samochodem (samochód można wynająć na miejscu), transportem lokalnym – autobusami lub pociągami. Do wielu miejsc w kraju, stojących na uboczu popularnych szlaków nie dojeżdżają ani autobusy, ani pociągi, w związku z czym najpewniejszy może okazać się własny środek transportu.

• Co warto zobaczyć

  Miasta: Hercegnovi, Risan, Perast, Kotor, Budva, Bar, Ulcinj, Cetinje, Podgorica, Žabljak.
  Monastyry: Morača, Ostrog.
  Kaniony rzek: Moračy, Pivy, Tary.
  Parki Narodowe: Park Narodowy Durmitor, Park Narodowy Lovćen, Park Narodowy Jeziora Szkoderskiego.

• Waluta

  Mimo iż Czarnogóra nie należy do Unii Europejskiej, obowiązującą walutą w kraju jest euro.