Wyspy Owcze – zaproszenie na kraniec świata

Jedną ze świątyń w stolicy jest luterańska Katedra Thorshavn (Havnar Kirkja) z końca XVIII w. Katedralny dzwon pochodzi ze statku, który niespełna sto lat wcześniej zatonął u wybrzeży Eysturoy, sąsiedniej wyspy. Warto odwiedzić port obronny Skansin wzniesiony w XVI w., aby uniemożliwić piratom grasującym po północnym Atlantyku pustoszenie wyspy. Po całym dniu pobytu w stolicy można odpocząć w Parku Viðarlundin, gdzie wśród nasadzonych drzew stoi pomnik elfki Tariry, bohaterki opowiadań Williama Heinesena.

Przeszłość idzie w komitywie ze współczesnością, czego wyrazem jest np. farerska muzyka łącząca nowoczesne osiągnięcia z dawnymi instrumentami, balladami, sagami i tańcami. Rozśpiewani wyspiarze tworzą kilkadziesiąt zespołów muzycznych, a średnio co dwa tygodnie na „Owcach” wychodzi nowa płyta. Do popularnych gatunków należy folk i viking metal, a do atrakcji koncerty w grotach i uczestnictwo w wieczorkach farerskich.

Spotkania z kulturą i sztuką odbywają się w Domu Nordyckim (Norðurlandahúsið), niezwykłej budowli harmonijnie współgrającej z krajobrazem wyspy (wstęp na znaczną część wydarzeń jest bezpłatny). Projekt autorstwa Farerczyków, Finów, Duńczyków, Szwedów i Norwegów dał imponujący efekt. Z kolei Farerska Narodowa Galeria Sztuki (Listasavn Føroya) zebrała bogatą kolekcję tutejszego malarstwa. Muzeum Historyczne Wysp Owczych (Føroya Farnminnissavn) posiada ekspozycje prezentujące historię archipelagu od czasów Wikingów. Drugą część placówki stanowi skansen Heimi á Garði z farerskimi zabudowaniami datowanymi na pierwszą połowę XIX w.

Jednostka policji ds. owiec

Skubią trawę porastającą dachy domów, wylegują się na pastwiskach, ospałym krokiem spacerują po głównych szosach. Owce są wszędzie. Najprawdopodobniej przybyły tu razem z pierwszymi mnichami. Obecnie na wyspach żyje około 80 tys. owiec. Ani więcej, ani mniej, gdyż ich liczbę reguluje „List owczy” z… 1298 r. Obecność owiec stała się także podstawą dla stworzenia jednostki miary istniejącej wyłącznie na Wyspach Owczych. To mørk. Mørk nie jest jednak stałą fizyczną, lecz obszarem pozwalającym na wykarmienie 32 owiec, jego realna wielkość zależy więc od ukształtowania terenu czy ilości dostępnej trawy.

Z owczej wełny mieszkańcy robią ubrania, a część wyrobów, dzięki dużej zawartości lanoliny, jest nieprzemakalna. To dobry zakup podczas pobytu na archipelagu. Na owieczki nieustannie trzeba uważać. Ogromna liczba owiec tłumaczy fakt, że w kraju funkcjonuje nawet jednostka policji ds. kolizji drogowych z udziałem owiec. Jej pracownicy mają ponoć często ręce pełne roboty.

Maskonury i głuptaki

Jeśli Wyspy Owcze leżą na krańcu świata, to dwie z nich, Mykines i Mykineshólmur, są poza jego granicami. Wysunięte na zachód wysepki to raj dla osób kochających ptaki i dziką przyrodę. Przystanek obowiązkowy podczas podróży po „Owcach”. Choć wcale niełatwo się tu dostać, a czasem jeszcze trudniej wrócić. Wszystko zależy od pogody, która niekiedy uniemożliwia regularne rejsy łodzi i loty helikopterów w kierunku Mykines, odcinając tym samym obie wyspy od świata.

Na Mykines, większej wyspie, żyje kilkanaście osób, są miejsca noclegowe dla turystów, jest bar, choć nie ma ani jednego sklepu. Największą atrakcją są maskonury – ptaki o kolorowych dziobach rezydujące na wyspie. Z przystani Mykines warto udać się na zachód, na niewielką Mykineshólmur. Obie wyspy łączy mostek zawieszony malowniczo nad przesmykiem Hólmgjógv.

Głównymi mieszkańcami Mykineshólmur są głuptaki, a wyspa jest jednym z niewielu miejsc gniazdowania tego gatunku na półkuli północnej. Ptaki polują na mały ryby i w tym celu nurkują w wodę na głębokość 10-20 m. Na skalistym brzegu czasem wylegują się foki. Zgodnie z legendami, gdy zapada zmierzch foki wychodzą na ląd, zrzucają skórę i jako zwykli śmiertelnicy aż do brzasku tańczą na brzegu morza. Na zachodnim krańcu wyspy stoi latarnia morska. To ostatnie światło na lądzie, dalej jest już tylko otchłań oceanu.

Skarby archipelagu

Wyspy Owcze obfitują w urocze, imponujące bądź dawne miejsca rozrzucone po całym archipelagu. Wieś Kirkjubøur to miejsce noszące ślady najstarszego osadnictwa w kraju. Kościół św. Olafa z XII w. i ruiny gotyckiej katedry św. Magnusa z XIII w. to tylko dwa z całego zespołu zabytków, którymi słusznie szczyci się wioska. Drewniany budynek Kirkjubøargarður jest jednym z najstarszych, częściowo wciąż zamieszkanych zabudowań na świecie. Jego najdawniejszą część datuje się na 1100 rok. Z tego okresu pochodzi Roykstova, najstarsze pomieszczenie wypełnione zabytkowym wyposażeniem. Po drugiej stronie wyspy Streymoy znajduje się osada Saksun z kamiennym kościołem z połowy XIX w., skansenem Dúvugarðar, trzema wodospadami i laguną Pollurin o turkusowych wodach.

Na Vágar, sąsiedniej wyspie, niebo odbija się od tafli Sørvágsvatn, największego jeziora na archipelagu. Wypływający z akwenu potok kończy się 50-metrowym wodospadem Bøsdalafossur. Z kolei Eysturoy, druga co do wielkości wyspa „Owiec”, słynie z dwóch wystających z morza 70-metrowych iglic skalnych. To Olbrzym i Wiedźma (Risin og Kellingin), legendarne giganty zamienione w skały. Natomiast na Sandoy, najmniej górzystej wyspie archipelagu, do odpoczynku zapraszają malownicze wydmy oraz piaszczyste plaże zwane „farerską riwierą”. Można się wygrzewać – latem temperatura na „Owcach” osiąga nawet 20°C.

Baranina i bimber z rabarbaru

Na „Owcach” niewiele co rośnie – ziemniaki, brukiew, rabarbar. Czemu rabarbar? Farerczycy przyrządzają z niego tutejsze delicje – rabarbarowe lody, desery i… bimber. W kraju istnieje tylko jeden browar, Föroya Bjór, a państwo ma monopol na sprzedaż alkoholi sprowadzanych z zagranicy. Te można kupić jedynie w… siedmiu sklepach w całym kraju.

W lokalnej kuchni duży udział ma baranina, często suszona na wietrze, ryby – halibuty, łososie, pstrągi, węgorze czy śledzie, a także krewetki. Owoce połowów morskich można zakupić w porcie lub w supermarketach. Nie ma tu targów rybnych, gdyż zgodnie z miejscowym przekonaniem wszystko, co pływa w morzu, należy się mieszkańcom wysp, a łowić ma prawo każdy. Do kraju dociera coraz więcej przepisów z innych stron świata. Jeśli zatem nie gustujemy w suszonych baranich głowach, naleśnikach z dodatkiem krwi, baranich jelitach i żołądkach, zbawienne będą importowane dania instant czy nieśmiertelna pizza.

Przecinając fale, przemierzając przestrzenie

Do atrakcji Wysp Owczych należą wycieczki morskie. Z Thórshavn pływa żaglowiec Zorza Północy (Norðlӯsið). Dźwięk łopoczących żagli towarzyszy aż do nadmorskich jaskiń na Koltur, Hestur i Nólsoy, skąd łodzią wpływa się pomiędzy potężne klify. Z kolei z Vestmanna pływają wycieczki do ptasich klifów Vestmannabjørgini. Część przewoźników oferuje rejsy w dowolnie wybrane miejsce.

Jeśli gdzieś nie da się dopłynąć, można dojść. Wyspy przecina sieć szlaków, wyznaczonych przez stare kamienne kopce (te są szczególnie przydatne we mgle i strzegą wędrowców przed pomyleniem właściwej trasy ze… ścieżkami wydeptanymi przez owce). Przewyższenia bywają męczące – czasem na krótkim odcinku ścieżka wznosi się na wysokość 700-800 m n.p.m. Widoki warte są wysiłku. Rozległa panorama roztacza się z północnych wyspy archipelagu, gdzie ponad wodę wznoszą się jedne z potężniejszych klifów w Europie – wśród nich króluje klif Kunoyarnakkur (819 m n.p.m.), najwyższy na kontynencie. Zdobywcy góry Slættaratindur (882 m n.p.m.), najwyższego szczytu Wysp Owczych zaliczanego do Korony Europy, mówią, że przy dobrej pogodzie widać z niej nawet Vatnajökull, największy islandzki lodowiec.

Dwa polecane szlaki prowadzą przez wyspę Vágar. Pierwszy wiedzie z Bøur do Gásadalur – zamieszkałej, ale odizolowanej miejscowości. Osada położona przy urwistym brzegu nie ma przystani, jedynie miejsca dla łodzi przy skałach, skąd w górę pną się strome schody i wyciąg linowy do transportowania towarów. Nie dochodzi tutaj też żadna droga, a aby dostać się do osady mieszkańcy (ok. 10 osób) i turyści muszą pokonać 2,5 godzinną trasę prowadzącą przez stromą górę. Szlak od lat łączy wieś ze światem – dawniej drogę pokonywały kondukty pogrzebowe (w osadzie długo nie było cmentarza), orszaki weselne, a jeszcze do niedawne regularnie chodził tędy listonosz. Z Gásadalur prowadzi 6-7 godzinny szlak do Slættanes. To najdłuższa trasa na Wyspach Owczych, a jej przejście w obie strony planuje się na dwa dni.

Komu w drogę, temu poradnik!

• Dojazd

  Połączenia lotnicze obsługuje farerska linia Atlantic Airways (www.atlantic.fo). Za najtańszy bilet w dwie strony z Danii, Norwegii czy Wielkiej Brytanii zapłacimy ok. 800 zł. Smyril Line (www.smyril-line.com) obsługuje połączenia promowe z Danią. Koszt najtańszego biletu w dwie strony to ok. 700 zł.

• Przekraczanie granicy

  Wyspy Owcze to terytorium autonomiczne zależne od Danii. Nie są członkiem Unii Europejskiej, a dokumentem uprawniającym do wjazdu jest paszport. Pobyt turystyczny może trwać maksymalnie 3 miesiące. Przy wjeździe należy wykazać się wystarczającymi środkami finansowymi. Obowiązuje zakaz wjazdu ze zwierzętami.

• Transport na miejscu

  Helikopterem (www.atlantic.fo), autobusem i promem (www.ssl.fo), samochodem, autostopem – Farerczycy chętnie podwożą, rowerem (2 wypożyczalnie: 62N Airport Hotel www.62n.fo oraz Súkkluhandilin w miejscowości Klasvik), jednak ze względu na załamania pogody trzeba zachować ostrożność.

• Noclegi

  Na Wyspach Owczych nie można spać „na dziko”, natomiast pola namiotowe funkcjonują w większości przy hotelach bądź kwaterach prywatnych. Za nocleg w hostelu zapłacimy min. 100 zł, ceny noclegów w hotelach są dużo wyższe.

• Ceny (w DKK/FRK)

  Chleb – 18
  Masło – 10
  Mleko – 13
  Piwo 0,33 l – 14

• Waluta

  Korona farerska (FRK) odpowiadająca wartością koronie duńskiej (DKK). W obiegu funkcjonują banknoty duńskie i farerskie, natomiast monety tylko duńskie.

  1 DKK/FRK = 100 øre
  1 DKK/FRK = 0,53 PLN
  1 USD = 5,28 DKK/FRK

• Przydatne strony internetowe

  www.visitfaroeislands.com
  www.faroeislands.com