Camino de Santiago – droga z celem

Powrót do korzeni

XVI – XVII wiek przyniósł jednak zapomnienie pielgrzymim trasom do Santiago, głównie ze względu na wojny religijne, potem rewolucję francuską czy wojny napoleońskie, które były dużym zagrożeniem dla życia pątników. Dopiero nasz rodak Jan Paweł II zainicjował odtworzenie szlaków. W 1982 roku wygłosił w Santiago de Compostela tak zwany „Akt Europejski”, w którym mówił m.in.: „Ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, który zawsze uważał się za naród europejski, syn narodu słowiańskiego wśród Latynów i łacińskiego pośród Słowian, z Santiago kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie!”. I Europa zaczęła powracać do swoich korzeni, odtwarzając dawne szlaki. Rada Europy uznała Drogi św. Jakuba za najważniejszy szlak kulturowy kontynentu. Od tego momentu nie tylko na Płw. Iberyjskim, ale również w wielu innych krajach zaczęto oznakowywać trasy, także w Polsce.

Muszla i w drogę!

 

Muszla wskaże ci drogę

fot. Anna Wiśniewska

W całej zachodniej Europie, praktycznie w każdym większym mieście można natknąć się na znak muszelki, która jest symbolem Camino. Odtwarzane szlaki łączą się w ogromną sieć oplatającą Niemcy, Francję, Włochy, a nawet Wielką Brytanię czy Danię. Wszystkie drogi prowadzą jednak w stronę Hiszpanii, gdzie łączą się z iberyjskimi trasami. Na szlakach europejskich, poza Hiszpanią i Portugalią, wędruje niewielu pielgrzymów. Brak tam infrastruktury typowej dla dróg hiszpańskich, czyli głównie specjalnych schronisk (albergue). Nie oznacza to jednak, że nic się nie dzieje na tych trasach. Często organizuje się lokalne wędrówki jak choćby w regionie Limousin we Francji, gdzie ludzie z kilku miejscowości idą podążają tą samą trasą. Przechodzą około 100 km i wracają potem do domów, świadomi jednak tego, że szli drogą do Santiago. Tak samo jak peregrino (pielgrzymi) w Hiszpanii posiadają credencial (paszport pielgrzyma) oraz muszlę. Podobnie zresztą dzieje się na polskich trasach. Istnieje już 12 dróg i projektowane są jeszcze 4.

Trasy prowadzące do Santiago są różne, co nie znaczy, że nie mają cech wspólnych. Na przykład oznakowanie – każdy kto wybiera się na Camino musi podążać za żółtymi strzałkami. Wskazują one kierunek, choć czasem, szczególnie w miastach trudno je odnaleźć. Z pomocą zawsze jednak przychodzą dobrzy ludzie. Gdy widzą zagubionego peregrino zawsze pomogą wrócić na szlak. Oprócz żółtych strzałek często pojawiają się też muszle. Są to muszle św. Jakuba, czyli muszle małży o nazwie przegrzebka. Ma ona charakterystyczny promienisty kształt. Według niektórych podań ma być to symbolem wszystkich dróg prowadzących do Santiago. Według innych źródeł muszla wskazuje na fakt, że apostoł był rybakiem. To, co wiadomo na pewno – jest symbolem pielgrzymowania i wędrowców.

Na każdym szlaku są także specjalne schroniska dla pielgrzymów (albergue). Nocować w nich mogą tylko osoby legitymizujące się paszportem pielgrzyma (credencial). W nim są wpisane dane osobowe oraz zbiera się w nich pieczątki w każdym albergue, a także w kościołach czy nawet w barach i sklepach. Nocleg w schronisku kosztuje w zależności od prowincji oraz od tego kto jest jego właścicielem. Cena waha się jednak od około 3 do 7 euro. Zdarzają się też miejsca, gdzie zamiast cennika znajduje się puszka na dobrowolne ofiary. Warunki w albergue też bywają różne. Zazwyczaj znajdują się tam duże sale z łóżkami piętrowymi. Łazienka i kuchnia są standardem, choć nie wszędzie są miejsca do gotowania. Czasem można skorzystać z pralki za niewielką opłatą. W większych miastach dostępny jest także internet. Każde schronisko jest jednak świetnym miejscem do poznawania ludzi z całego świata, dlatego poza konkurencyjną ceną warto się tam zatrzymywać ze względu na ludzi.

Na camino znajduje się też wiele wspomnianych wcześniej romańskich kościołów. Osoby wybierające się na tą wędrówkę w celach religijnych mogą jednak mieć problem z uczestnictwem we Mszy św. Wiele z kościołów, które powstawały na potrzeby pielgrzymów, obecnie nie pełnią już żadnej funkcji. Często wręcz są zamknięte na kłódkę i nikt nie ma do nich wstępu. W innych zaś powstały na przykład schroniska, jak w Roncesvalles.

Na Półwyspie Iberyjskim, czyli w Hiszpanii i Portugalii, również znajduje się gęsta sieć szlaków. Najbardziej popularną drogą jest Camino Francés, czyli droga francuska. Wiedzie ona od francuskiego miasteczka Saint Jean Pied de Port przez Pireneje i dalej Navarrę, La Rioja, Kastylię i Galicję. Po drodze przechodzi się przez Pampelunę, gdzie co roku między 6 a 14 lipca odbywają się uroczystości ku czci św. Fermina, czyli słynna fiesta z gonitwami byków i ludzi po wąskich ulicach miasta. Fiesty, choć nie tak spektakularne, odbywają się w tym okresie również w innych miastach.

Camino Frances

Podążając drogą francuską, dotrzeć można do wielu małych miejscowości, z pięknymi romańskimi kościołami oraz do miast, takich jak Burgos czy Leon, z okazałymi gotyckimi katedrami. Oprócz pięknych zabytkowych budowli trasa ta prowadzi przez górskie szlaki Pirenejów i Kastylii. Jest to okazja do znalezienia miejsc ciszy i spokoju z pięknymi widokami i jeszcze piękniejszymi wschodami i zachodami słońca. Na stokach często sadzona jest winorośl, więc oprócz podziwiania krajobrazu można napić się dobrego lokalnego wina. Wszyscy mogą się o tym przekonać w Irache, niedaleko miasta Estella. Znajduje się tam klasztor, który słynie z wina – każdy może go spróbować. Są tam bowiem dwa krany, jeden z wodą, drugi z winem. Duża część trasy wiedzie jednak przez pagórkowate tereny rolnicze, gdzie trudno znaleźć drzewa dające cień. Jest to sporym problemem, głównie na odcinku pomiędzy Burgos a Leon. W lecie upały dochodzą do 40 stopni Celsjusza, więc nawet najmniejszy krzaczek może stać się wybawieniem.

Po co iść?

 

Katedra w Santiago de Compostela – cel pielgrzymów

fot. sxc.hu

A dlaczego warto wybrać się na camino? Motywacje mogą być przeróżne. Podstawową jest oczywiście cel religijny. To on przyczynił się do wytyczania szlaków prowadzących do Santiago de Compostela. Obecnie również wiele osób pielgrzymuje w konkretnych intencjach zmierzając do grobu św. Jakuba. Hiszpanie czują wręcz obowiązek przejścia tego szlaku. Santiago jest tym dla Hiszpanów, czym Mekka dla muzułmanów. Dojście do grobu św. Jakuba, według tradycji, otwiera bramy nieba dla pielgrzyma. Stąd też mimo postępującej laicyzacji tego kraju, chrześcijanie i nie tylko, cały czas zmierzają do tego narodowego sanktuarium. Po przejściu lub przejechaniu rowerem bądź konno co najmniej 100 km można otrzymać specjalny dokument tzw. compostelkę. Jest ona dla niektórych również powodem wybrania się w drogę.

Wielu ludzi wędruje jednak z innych pobudek. Dla niektórych jest to sprawdzian. Camino Frances ma około 900 km, więc jest to okazja do zmierzenia się z samym sobą, sprawdzeniem swojej wytrzymałości. Camino daje też niepowtarzalną okazję do zwiedzania Hiszpanii. Idąc bądź jadąc na rowerze (można również przebyć trasę konno) ma się wystarczająco dużo czasu na zobaczenie wielu zabytków i ciekawych miejsc. Pewien Czech wybrał się na szlak, by uczyć się hiszpańskiego. Miał ze sobą podręcznik i przy każdej okazji próbował swych sił w rozmowach z napotkanymi Hiszpanami.

Piosenka zespołu Akurat mówi, że „droga długa jest, nie wiadomo czy ma kres”, ale to często droga sama w sobie jest celem, więc choćby dlatego warto wybrać się na wędrówkę do Santiago de Compostela.