Irlandia – wyspa deszczu i mgieł

Trinity College, czyli Kolegium Trójcy Świętej to najważniejsza uczelnia Dublina, której progi opuścili tacy znakomici absolwenci jak Oscar Wilde, Jonathan Swift i Bram Stoker. Można znaleźć tam chwilę wytchnienia i odbyć niezwykłą podróż w czasie pośród starych gmachów i ponad 3 milionów tomów w zbiorach Starej Biblioteki. Znajduje się tam między innymi słynny Ewangeliasz z Kells (Book od Kells), przepięknie zdobiona księga, pochodząca prawdopodobnie z około 800 roku n.e.

Koniecznie trzeba odwiedzić National Museum of Ireland, które zostało podzielone na trzy segmenty: archeologia i historia walk o niepodległość, historia naturalna oraz oddział sztuki zdobniczej. Za symbol brytyjskiego panowania na wyspie przez wiele lat uważano Dublin Castle, który dopiero w 1922 roku został przekazany Irlandii. W środku można obejrzeć m.in. Apartamenty Państwa Irlandzkiego, Salę Sprawiedliwości, Salę Tronową, Salę Św. Patryka.

Aby zaznać trochę odpoczynku od zwiedzania, wielu przyjezdnych kieruje się w stronę Temple Bar, który tworzy gąszcz ulic usianych restauracjami, kawiarniami, pubami i teatrami. Można obejrzeć tam budynek Ratusza Miejskiego, w którym wcześniej mieściła się Królewska Giełda, ale przede wszystkim warto dać się porwać niepowtarzalnej atmosferze tego miejsca i zajrzeć do jednego z licznych barów, w których serwowane są lokalne specjały, a zwłaszcza Guinness i whiskey.

Dla miłośników irlandzkiego piwa wielką gratką i obowiązkowym punktem zwiedzania będzie Guinness Storehouse, imperium założone w 1759 roku przez Arthura Guinnessa, które w ciągu 250 lat stało się największym browarem w Europie. To właśnie stąd importowane jest piwo do ponad 120 krajów na całym świecie. Można tu obejrzeć niezwykłą wystawę przedstawiającą wszystkie fazy produkcji, z dokładnymi objaśnieniami i planszami informacyjnymi. Jeżeli perspektywa odkrywania tajemnic browarnictwa nie wydaje się komuś interesująca, warto wiedzieć, że zwiedzanie kończy się degustacją najprawdziwszego Guinnessa prosto z beczki.

Whiskey czy Whisky?

Kiedy do Europy Arabowie przywieźli nieznaną miksturę mogącą uleczyć wiele rozmaitych chorób takich jak ospa i paraliż, a nawet przedłużyć ludzkie życie, szybko została okrzyknięta mianem „aqua vita” – woda życia. Trunek uzyskiwany przez destylację produktów fermentacji owoców, na początku używany był wyłącznie jako remedium na wszelkie dolegliwości. Wiedzę o jego pozyskiwaniu posiadł w Galii (teren dzisiejszej Francji) święty Patryk. Po przybyciu do Irlandii napotkał pewien problem, mianowicie klimat panujący na wyspie nie sprzyjał rozwijaniu się winnic, a więc produkcja „wody życia” była skazana na klęskę. Podobno mnich opracował sposób na pozyskiwanie mikstury z porastających zielone tereny Irlandii zbóż, a uzyskany napój nazwano „uisge betha” – święta woda. Podczas podboju wyspy żołnierze króla Henryka II rozsmakowali się w tym rozgrzewającym trunku, ich wymowa „uisge betha” ewoluowała do „uisce” a później stała się znaną dziś whiskey.

Irlandzka whiskey w latach 30. XIX wieku ustąpiła miejsca szkockiej, za sprawą Irlandczyka Aeneasa Coffeya, który wynalazł patent umożliwiający produkcję whisky mieszanej na przemysłową skalę. Szkockie destylarnie przerzuciły się na nową produkcję, natomiast irlandzkie zostały przy metodzie tradycyjnej, wymagającej wieloletniego leżakowania w dębowych beczkach. W latach 40. Szkoci zaczęli eksportować trunek, ograniczając krajową sprzedaż, a Irlandczycy odwrotnie.

Do większej popularności szkockiej whisky przyczyniło się również embargo handlowe nałożone na Irlandię na początku XX wieku oraz wojna domowa. Jedynym partnerem handlowym pozostały Stany Zjednoczone, gdzie właśnie… wprowadzono prohibicję. Po jej zniesieniu szkocki przemysł alkoholowy był znacznie silniejszy, zaś irlandzkie destylarnie nie mogły z nim konkurować.

W Irlandii największą popularnością cieszy się John Power’s Gold Label, później Jameson, Bushmills, Coleraine, Paddy, Hewitt’s i Dunphy’s, w Europie – Tullamore Dew, a w Stanach – Murphy’s. Do najwyżej cenionych należą Black Bush z najstarszej na świecie destylarni w Bushmills w hrabstwie Antrim i Crested Ten, dojrzewająca przez 10 lat w Jameson.

Kuchnia. Po pierwsze: ziemniak!

Nie ma pewności co do tego, kto spopularyzował ziemniaki w Irlandii, według niektórych hipotez mógł być to sir Walter Raleigh, burmistrz miasta Youghal i posiadacz majątków w hrabstwie Cork. Irlandzkie uprawy w połowie XIX wieku zaatakowała zaraza ziemniaczana, której ognisko znajdowało się na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Klęska głodu była niewyobrażalna, zważywszy na to, że przeciętny chłop zjadał od 3 do 6 kilogramów ziemniaków dziennie. Dlatego też kuchnia irlandzka jest raczej prosta, jej głównymi składnikami są produkty wiejskie: ziemniaki, baranina, wołowina, kapusta, cebula, mleko i masło.

Chleb sodowy – obowiązkowy składnik każdego irlandzkiego śniadania, jadany w restauracjach w wielkich ilościach jako przekąska, ma charakterystyczny wygląd: jest ciemny, ciężki, o bardzo spójnej konsystencji. Najlepiej smakuje ze słonawym irlandzkim masłem.

Colcannon – potrawa ziemniaczana przypominająca purée z dodatkiem masła, śmietany, gotowanej kapusty i cebuli. Bardzo dobry przykład tradycyjnej kuchni irlandzkiej.

Irish stew – sposoby jego przygotowania różnią się: czasami jest podawany jako gęsta zupa, czasami – jako gulasz. Tradycyjny robiony był z baraniną, teraz serwuje się go z mięsem wołowym. Do pokrojonego w kostkę mięsa duszonego, dodaje się ziemniaki, marchew, pietruszkę, cebulę, pora oraz tymianek. Podobno najlepsza jest odgrzana po kilku dniach.

Irlandzkie śniadanie – black i white pudding, smażone kiełbaski, bekon, jajko sadzone, smażony pomidor i w zależności od regionu: fasolka w sosie pomidorowym lub trójkątne tosty smażone w głębokim tłuszczu, z dodatkiem chleba sodowego i herbaty z mlekiem. Wielu przyjezdnym takie śniadanie wystarcza aż do późnej kolacji.

Kawa po irlandzku – do wysokiej szklanki – nigdy do filiżanki! – wlewa się gorąca kawę, dopełnia się whiskey i dodaje brązowy cukier wedle uznania.

Wyspy Aran

Inishmór, Inishmaan, Inisheer – te trzy niewielkie wysepki, zlokalizowane na południowy-zachód od lądu hrabstwa Galway, mimo że są słabo zaludnione, pozbawione plaż i żyznej ziemi, co roku niczym magnes przyciągają coraz więcej odwiedzających. Dlaczego? Przyczyną zainteresowania jest właśnie odizolowanie tych terenów od reszty kraju, które pociąga za sobą przywiązane do tradycji i kultywowanie dawnych obyczajów, gdzie indziej już zarzuconych. Życie mieszkańców toczy się swoim nieprzerwanym rytmem od pokoleń, ich głównym źródłem dochodu jest turystyka oraz połów ryb, do którego nadal używają curraghs – tradycyjnych łódek o lekkiej konstrukcji.

Na wyspy można się dostać statkiem lub samolotem, na każdą z nich latają samoloty Aer Arann z Minny, miejscowości położonej 38 km na zachód od Galway. Promy odpływają z Galway na wszystkie wyspy, a ponadto na Inishmór z Rossaveal oraz na Inisheer z Doolin.

W Aran Centre na wyspie Inishmór można dowiedzieć się wszystkiego o tym pięknym wyspiarskim zakątku i jego mieszkańcach. Zdecydowanie najważniejszym zabytkiem wysp jest fort Dun Aenghus, usytuowany na południowo-zachodnim wybrzeżu Inishmór, stanowiący jeden z istotniejszych prehistorycznych zabytków fortyfikacyjnych w Europie. Trzy potężne półkoliste mury, oraz czwarty, zewnętrzny, niemal całkowicie zniszczony, otaczają powierzchnię o średnicy około 45 m, tuż nad opadającymi pionowo w dół klifami.

Wędrówki po Irlandii

Dundalk – Drogheda

Łatwy, 54-kilometrowy szlak rowerowy prowadzący wzdłuż wybrzeża. Zaczyna się w Dundalk, ciągnie się przez wioskę Castlebellingham i założoną przez wikingów nadmorską osadę Annagassan. Kolejne punkty na trasie to urocza wioska Cologherhead, Baltra, usytuowana nad brzegiem morza osada i wreszcie Drogheda.

Dromore Wood Loop

Szlak pieszy wiodący przez urokliwe tereny Burren w hrabstwie Clare obfituje w niezapomniane widoki pełne lokalnej fauny i flory. Po drodze mijać będziemy rzeki, jeziora, podmokłe łąki, torfowiska, lasy, a także zamek O’Brien pochodzący z XVII wieku, ruiny twierdzy Cahermacrea i kościoła Kijakee oraz dwa forty. Trasa jest łatwa, można samodzielnie przejść ją w około dwie godziny!

Sheep’s Head Loop

Półwysep Sheep’s Head jest pełen nieustannie zmieniających się krajobrazów: wyrastających z ziemi granitowych skał, morskich wybrzeży, zielonych pól. Na koniec półwyspu nie dociera żadna droga, więc aby go poznać, trzeba wyruszyć na wędrówkę. Do wyboru są dwie trasy piesze o różnej długości, krótsza trwa dwie godziny i prowadzi do latarni morskiej na końcu półwyspu, dłuższa to około 6-godzinny trekking, podczas którego można zobaczyć skalne groty, łuki i pozostałości gejzerów.

Killarney

Lord Kenmare już w 1750 roku kazał zadbać o rozwój turystyki, a w XIX wieku miasto stało się obowiązkowym punktem podróży angielskich zwiedzających. W pobliżu wejścia do Killarney National Park znajduje się St Mary’s Cathedral, w której w czasie klęski głodu, chroniło się wielu wiernych. W miejscu masowej mogiły, gdzie pochowano kobiety i dzieci znajduje się dziś ogromne drzewo.

Przy drodze prowadzącej do dworca autobusowego jest National Museum of Irish Transport, w którym można się przyjrzeć nie tylko zabytkowym samochodom, ale również rowerom i motocyklom, a także zwiedzić w pełni wyposażony warsztat samochodowy z lat 30. Oczywiście nie można pominąć pojezierza zwanego Killarney Area, gdzie znajdują się trzy jeziora. Dzięki łagodnemu klimatowi ich brzegi porasta bujny las dębowy. Wędrówka przez przełęcz Dunloe dostarczy niezapomnianych wrażeń, jeśli jednak nie mamy ochoty na piesze wyprawy można wynająć kuca lub dorożkę.

Macgillycudd's Reeks

Najwyższe góry w Irlandii znajdują się na półwyspie Iveagh. Ich najwyższy wierzchołek, który jest też najwyższym szczytem Irlandii to Carrantouhill (1040 m n.p.m.). Dobrym punktem do rozpoczęcia wędrówki w góry są młodzieżowe schroniska znajdujące się na północnym stoku Macgillycuddy’s Reeks. Początek trasy prowadzi przez Hag’s Glen (Wąwóz Czarownic) i jest na tyle łagodny, że nawet niewprawieni podróżnicy sobie z nim poradzą.

Na pokonanie wąwozu i dotarcie do znajdującego się na końcu jeziora Lough Calle potrzeba około 1,5 godziny. Dalej szlak zmienia swój charakter, o czym świadczy nazwa – The Devil’s Ladder (Drabina Diabła”, doświadczeni wspinacze poradzą sobie z nim w około 2 godziny. Alternatywna trasa na szczyt Carrantouhill prowadzi od strony zachodniej, od Lough Acoose, jednak również przeznaczona jest dla osób z doświadczeniem wspinaczkowym.

Komu w drogę, temu poradnik!

• Kiedy jechać

  Jeśli chcemy uniknąć tłumów turystów, to najlepiej wybrać się na wyspę między majem a wrześniem. Powód jest prozaiczny – pod względem pogodowym miesiące te są raczej niepewne (zresztą, kiedy pogoda jest tam stabilna...), a zatem będzie mniej turystów i możemy spodziewać się niższych cen.

• Ceny i zniżki

  Wstęp do niektórych zabytków jest darmowy, jednak by dostać się do większości z nich trzeba słono zapłacić. Dlatego jeżeli mamy w planach intensywne zwiedzanie warto zaopatrzyć się w National Heritage Card, która umożliwia wstęp do ponad 70 zabytków, w tym Dublin Castle. Karta jest ważna cały rok, można ją dostać w punktach turystycznych w całym kraju.

  Orientacyjne ceny: jednodaniowy posiłek do 10 euro, kufel piwa od 4, kawa &38211; ok. 3 euro, jednoosobowy pokój od 30 euro, miejsce w dormitorium w hostelu od 15, kempingi od 7 do 10 euro za osobę razem z namiotem.

• Dobre rady

  Zakaz palenia: obowiązuje w restauracjach i pubach od 2004 roku, za złamanie można otrzymać karę sięgającą 1900 euro!

  Elektryczność: należy pamiętać o zabraniu ze sobą specjalnej przejściówki tzw. plug adapter, w Irlandii płynie prąd zmienny o napięciu 220V i natężeniu 50 Hz.