Skrawek Orientu na końcu świata, czyli opowieść o podlaskich Tatarach

Uczta dla ducha, czyli wizyta w świątyni

 

Wnętrze meczetu w Kruszynianach

fot. Ewelina Szłapa

Na pierwszy rzut oka, Kruszyniany wyglądają jak najzwyklejsza, podlaska wioska, z ulicówką, sklepem, przystankiem… Jednakże, drogowskazy prowadzące do dwóch tatarskich jadłodajni – „Na końcu świata” oraz „Tatarskiej Jurty”, a także informacje o atrakcjach turystycznych w wiosce sprawiają, że uświadamiamy sobie, że dotarliśmy do celu. Niedaleko przystanku znajduje się charakterystyczny, zielony meczet, znany z telewizyjnych programów o mniejszościach narodowych. Przypomina on najzwyklejszy drewniany dom – budujący go robotnicy nie wiedzieli, jak powinna wyglądać muzułmańska świątynia.

Wnętrze wyróżnia się bogactwem ozdób – dywanów, złota, ksiąg. Zostało ono podzielone na część dla mężczyzn oraz część dla kobiet. Z kulturą tatarską oraz islamską zapoznaje nas Dżemil Gembicki, rodowity Tatar, będący przewodnikiem po meczecie. Opowiada nam on o witaniu Nowego Roku na Podlasiu. Świętowanie rozpoczynają tam Tatarzy; dzieje się tak już w połowie grudnia. Potem następuje katolicki Sylwester, a trzynastego stycznia – prawosławny Szczodry Wieczór. Jest to typowy przykład wielokulturowości na Podlasiu. Mułła, mieszkający w Białymstoku i… pracujący w banku, przybywa do Kruszynian głównie z okazji świąt religijnych, jak Ramadan Bajram (zakończenie postu) czy Kurban Bajram.

Przed świątynią znajduje się niewielki parking. Za wstęp do meczetu zapłacimy dziesięć złotych, bilety ulgowe są o połowę tańsze. Warto jeszcze wstąpić na pobliski cmentarz, gdzie tworzyła się historia tego narodu. Zobaczymy tutaj napisy w języku arabskim, rosyjskim oraz w polskim. Imiona Tatarów mogą być pochodzenia hebrajskiego (np. „Jan”, „Ewa”), tureckiego (np. „Mustafa”, czyli Stefan) lub arabskiego. Wielu z nich przyjmowało nazwiska polskich szlachcianek, z którymi się żenili, np. „Popławski”. Można to zauważyć na tatarskich nagrobkach.

Uczta dla ciała, czyli kuchnia tatarska

 

Meczet w Kruszynianach

fot. Ewelina Szłapa

Aby uświetnić nasze spotkanie z kulturą tatarską, warto wybrać którąś z restauracji serwujących lokalne potrawy. Jest to ogromna atrakcja dla turystów, ponieważ nigdzie indziej nie znajdą tak autentycznych, tatarskich dań. Kuchnia tego narodu obfituje w słodycze – z miodem, makiem, serem i cukrem. Zaliczają się do nich: ciasteczka czak czak, drożdżówki, dżajma, czyli smażone ciasto nasączone miodem, chałwa z masłem i orzechami oraz wiele innych przysmaków.

Nie brakuje tam również pikantnych i treściwych dań głównych. Właściciele gospód z pewnością będą polecali kołduny tatarskie, pilaw z mięsem baranim i warzywami oraz pierekaczewnik, czyli przekładaniec. Ten ostatni stanowi wizytówkę kuchni tatarskiej. Chociaż jedna, solidna porcja kosztuje dwadzieścia siedem złotych, jest on chętnie zamawiany przez turystów. Składa się on z ciasta zbliżonego do ciasta francuskiego, a także farszu z podsmażaną cebulą i mięsem indyczym. Warto również wybrać kawę po tatarsku, z cynamonem i kardamonem, za pięć złotych.

Wielbiciele Tatarów rzucą też łaskawym okiem na tatarskie pamiątki sprzedawane w „Tatarskiej Jurcie”. Można tam nabyć łuki, pasy, torby i inne wyroby skórzane. Handlują nimi mieszkanki Krynek, które przez ludność miejscową zostały nazwane „dredziarami”. Tym, co zostanie w pamięci po takiej wycieczce, będzie spokój i gościnność, jakie cechują całe Podlasie, a także uświadomienie sobie fenomenu tego regionu, gdzie, w pokoju, obok siebie, od wieków żyją przedstawiciele różnych narodów i wyznań. Dlatego też warto dać się ponieść i wczuć się w klimat tatarskich wiosek.