Mateus Rosé – różowa słabość Husajna

Przeprowadzka na zachód

W 1963 r. firma zmieniła siedzibę. Przeniosła się do barokowego pałacu w Sogrape. Nie zagrzano tam jednak długo miejsca. Wytwórnia stale się rozrastała, dlatego dopiero w Avintes, na południe od Porto znaleziono odpowiedni lokal. Po przeprowadzce produkcja ruszyła pełną parą. Możliwości zakładu były i nadal są ogromne: magazyn mieszczący 19 milionów litrów wina oraz sześć nowoczesnych linii butelkujących 200 000 butelek dziennie. Dziś do Sogrape należy 1200 hektarów winnic w Portugalii oraz stanowiska w Argentynie, Chile i Nowej Zelandii.

Mateus Rosé znalazł się bliżej Alto Duoro i Minho niż swojej pierwotnej ojczyzny Trás-os-Montes. Wyprawę śladami tego wina warto połączyć z poznawaniem tajemnic legendarnego regionu Duoro – mekki słynnego porto oraz Minho z jego Szlakiem Zielonych Win.

Pałac z etykiety – Casa de Mateus

Bez trudu dostrzeżemy etykietę z barokowym pałacem na pierwszym planie. To Casa de Mateus w Vila Real (alternatywnie określany też Palácio de Mateus albo Solar de Mateus). Rodzina Mourᾶo, odsprzedając wizerunek budynku firmie Sogrape, popełniła duży błąd. Zdecydowali się na jednorazową opłatę, zamiast na procent od sprzedaży. Nikt nie przypuszczał, że nowopowstające wino może okazać się takim sukcesem. Zbiliby fortunę, gdyby wiedzieli, że wizerunek pałacu w latach dziewięćdziesiątych widniał będzie na 40 milionach butelek wysyłanych do 125 krajów.

Mimo że dziś nie można już skosztować wina bezpośrednio u producenta, warto odwiedzić tę miejscowość, będąc w pobliżu Vila Real. Są tacy, którzy uważają, ze Palácio de Mateus to najbardziej fantastyczna budowla w całej Portugalii. Rodzina Mourᾶo zamieszkuje jego wnętrza do dziś, można więc mieć wgląd w życie portugalskiej arystokracji. Szczególnie atrakcyjne są ogrody otaczające rezydencję. Zresztą, element obowiązkowy każdej szanującej się quinty. Te w Vila Real są wyjątkowe i znane w całym kraju. Labirynt ścieżek, mnóstwo posągów, symetrycznych kompozycji z kwiatów, żywopłoty oraz największa atrakcja – tunel cedrowy, długi na 35m.

Pałac jest położony 4 km na wschód od Vila Real, ale i w jej ścisłym centrum jeden rzeczy nie wolno przegapić. Pamiętacie Diogo Cao – odkrywcę źródeł rzeki Kongo? Przyszedł na świat właśnie tutaj. Budynek, w którym mieszkał znajdziemy przy głównej ulicy Avenida Carvalho Araújo.

Trás-os-Montes – urocze piekło za siedmioma górami

Ograniczyć się tylko do Vila Real, to wiele stracić. Jeśli dotarłeś aż tutaj, zapuść się jeszcze dalej. Dopiero Terra Fria (Zimna Ziemia) i wyludniony Park Montesinho pokażą prawdziwe oblicze najdzikszego regionu Portugalii. Tu po prostu trzeba być! Wydaje się, że Pan Bóg, rozdając zdobycze techniki, zapomniał o tym urokliwym miejscu…

Terra Fria to region o klimacie znacznie surowszym, niż pozostałe i nadal w dużym stopniu niedostępny. Na przybyszów czekają, rzeźbione przez prehistorycznych mieszkańców, kamienne świnie, opustoszałe wsie, najhuczniejsze w całym kraju festas oraz ludzie mówiący dziwnie brzmiącą kastylijsko-portugalską mieszanką. Na jej południowych krańcach znajduje się Terra Quente – Gorąca Ziemia – odrobina portugalskiego piekła.

Trás-os-Montes oznacza „Za Górami” i wiele mówi o geograficznych warunkach tego regionu. Jest to biedna, typowo rolnicza kraina, zajmująca prawy górny narożnik Portugalii i oddzielona od reszty świata górzystymi i pagórkowatymi pustkowiami.

Ta izolacja miała jednak jeden plus idealnie nadawała się na schronienie dla uchodźców oraz wszelkich religijnych odszczepieńców. Bo kto zada sobie tyle trudu, aby przez góry i pustkowia przedrzeć się aż na Terra Fria? Dzięki temu utworzyła się w tym regionie specyficzna wielokulturowa mieszanka, przetrwały, budowle, zwyczaje i gwary, których na próżno możemy szukać gdzie indziej.

Gęstość zaludnienia jest rekordowo niska. Dużych miast nie ma, średnie, w przedziale 20 – 30 tys. mieszkańców są zaledwie trzy: Brangça, Chaves, Vila Real. Mogaduoro i Miranda do Duoroto liczą ok. 3 tys., a reszta to wioski, słabo zaludnione. Zresztą region przeżywa kryzys demograficzny. Sporo młodych ludzi emigruje w poszukiwaniu pracy albo do dużych miast, albo za granicę, przeważnie do Francji bądź Luksemburga.

Park Monteshino – dziki zakątek Portugalii

Część Transmontani uznano za najdzikszy i najbardziej izolowany zakątek zachodniej Europy i objęto ochroną. Parque Natural de Montesinho powstał, by chronić relikty dawnej epoki. Nie chodzi tu bynajmniej o relikty przyrodnicze. Co prawda znajdziemy tutaj wrzosowiska, lasy dębowe i nawet rysie iberyjskie, ale najbardziej interesujący są mieszkańcy wiosek rozsianych na terenie Parku. Ciągle kultywują tradycje sprzed kilku wieków, żyjąc w domach z kamienia i łupków. Niedawno zainteresowali się nimi antropolodzy.

Uważnie obserwatorzy z pewnością zarejestruje relikty, takie jak wspólna uprawa pól, czy zbiorowa hodowla była (zwłaszcza wołów). Do dziś wspólnie uprawia się tam rolę, prowadzi zbiorową hodowlę bydła. Jeszcze do niedawna istnienie policji uznawano tu za coś zupełnie zbędnego. Awanturnicy i łotrzy poddawali się sądowi ludowemu. Zgromadzenie mieszkańców decydowało o karze oraz zadośćuczynieniu – przeważnie w postaci przekazania określonej ilości wina na rzecz wspólnoty.

Warto zobaczyć kilka wiosek, poznać ich mieszkańców, może nawet zostać na kilka dni, bo to wyjątkowy teren, gdzie turyzm jeszcze nie zagościł. Najciekawsze z nich to:, leżąca na północ od Brangçy. Przez środek Rio de Onor przebiega granica państwa, pozostawiając jedną część po stronie hiszpańskiej, drugą po portugalskiej, zaś okoliczni mieszkańcy swobodnie poruszają się między obydwoma krajami.

Wino gwiazd estrady i… dyktatorów

Z charakterystyczną, pękatą buteleczką w ręce pokazywało się wiele gwiazd: Amalia Rodrigues, Jimmy Hendrix czy Elton John. Nic dziwnego, że sława Mateusa obiegła cały świat i sięgają po niego konsumenci z ponad stu dwudziestu krajów. Jednym z wiernych konsumentów i zagorzałych fanów różowego wina był Saddam Husajn, w którego pałacowych piwnicach leżakują do dziś dziesiątki butelek Mateus Rosé. Być może upodobanie dyktatora do właśnie tego wina wynika z kształtu butelki, tak podobnej do żołnierskiej piersiówki… W irackich gospodach i zajazdach, czyli głównych atrakcjach na szlaku „Saddama Husajna” różowy trunek to czołowa pozycja w menu.