Jak smakuje Słowacja

Pierogi i smażony ser

Jak już wspomniałam, poza haluszkami są również inne tradycyjne potrawy. Pierogi z bryndzą i ze skwarkami są bardzo podobnym daniem. Tu jednak nie ma wśród składników ziemniaków. Zwykłe ciasto – mąka, jajka, przyprawy – z którego lepi się zwykłe pierogi. Jedynie farsz różni się od polskich, dobrze nam znanych pierogów. Jest to bryndza, której na Słowacji nie brakuje. I tu też pojawia się opcja dla wegetarian bez skwarków, lub normalnie podane pierogi ze skwarkami.

Jednak gdy ktoś chciałby dostać typowo bezmięsne danie polecić mogę výpražaný sýr. Jest to smażony żółty ser w panierce. Ma kształt płaskiego prostopadłościanu i trochę przypomina kotlet schabowy. Oczywiście to panierka daje takie złudzenie. Swoją drogą zazwyczaj jest chrupiąca jak przy schabowym, ale pod nią znajduje się lekko rozpuszczony, ciągnący się smakowicie ser. Przyznam, że nigdzie nie udało mi się jeść tak dobrego smażonego sera jak na Słowacji. Może to wynika ze sposobu przygotowania, a może specyficznego rodzaju sera. Ciężko mi to określić, choć nawet samodzielne próby smażenia nie powiodły się. Chyba tylko Słowacy znają ten sekret.

Ale výpražaný sýr nie jest samodzielną potrawą. Podaje się go zwykle z zestawem surówek, frytkami i sosem tatarskim. Niestety niektóre restauracje mają bardzo rozbudowane menu. A to oznacza, że trzeba jasno określić wszystkie dodatki. W innym przypadku otrzymamy tylko ser. Zazwyczaj jednak kelnerzy dopytują się, czy chcemy również frytki, a może sos tatarski. Więc raczej nigdy nie przegapimy właściwie skomponowanej potrawy.

Gulasz

Innym ciekawym posiłkiem jest gulasz. W Polsce na każdej większej masowej imprezie gotuje się wojskową grochówkę. Podaje się ją w plastikowych talerzykach i dla chętnych dodatkowo jest chleb. Na różnych festynach, festiwalach, pielgrzymkach itp., grochówka jest zawsze. A u naszych południowych sąsiadów mają gulasz. Nie jest to akurat typowo słowacka potrawa, została zapożyczona od bratniego narodu węgierskiego. Jednak Słowacy zaadaptowali ją dla swoich potrzeb i traktują wręcz jak ichniejszą tradycyjną potrawę. Oprócz wspomnianych imprez, gulasz sam w sobie staje się pomysłem na zorganizowanie imprezy.

Nazywa się to „gulaszparty”. Wielu ludzi posiada specjalne kociołki, gdzie nad ogniem, na wolnym powietrzu można gotować to danie. W okresie wiosenno-letnim zaprasza się rodzinę, znajomych, przyjaciół na wspólne gotowanie. Ponieważ trwa to dość długo, w międzyczasie goście mogą częstować się alkoholem, grać w karty, w piłkę nożną, friesby itd. Po kilku godzinach – zależy od siły ognia – gulasz jest gotowy, więc biesiadnicy mogą zasiąść do stołu, aby skonsumować „przyczynę” tego spotkania. Na koniec zazwyczaj można zabrać trochę gulaszu ze sobą do domu. Kociołek ma pojemność co najmniej 3 litrów, więc nigdy goście nie są w stanie zjeść wszystkiego.

Tego typu imprezy organizowane są zarówno w przydomowych ogródkach, jak i w pięknych okolicznościach przyrody, np. nad rzeką, na leśnej polanie. Raz dostałam nawet zaproszenie na taką imprezę od Polaka, mieszkającego na Słowacji. Jak widać łatwo przyswoić sobie ten miły zwyczaj wspólnego gotowania. Dodam jeszcze, że dla mojego francuskiego kolegi Thomasa, który również przetrwał rok na Słowacji, właśnie gulasz był potrawą, którą potraktował jako typowo słowacką.

W potravinach

Oprócz dań obiadowych, warto też przyjrzeć się, co oferują potraviny, czyli sklepy spożywcze. Z rzeczy, które rzucają się w oczy, to mały wybór pieczywa. Można znaleźć oczywiście biały chleb, kajzerki i coś, co Słowacy lubią najbardziej – rogale, szczególnie dobre na śniadanie. Istnieje też czarny chleb, choć nazwa jest bardzo myląca. To bowiem biały chleb, ale z dodatkiem kminku. W niektórych piekarniach dostać można również chleb razowy, ale nie cieszy się on dużą popularnością. Na sklepowych półkach dostrzec można ocet w plastikowej przezroczystej butelce. Poza tym w plastikowych butelkach można kupić też wiele rodzajów win owocowych, ma się rozumieć – tanich win.

Jako Polakom rzucą nam się z pewnością w oczy – większość z nich pochodzi z Polski. Czekolady, ciasteczka, cukierki, do wyboru, do koloru. Oczywiście nie są to słodkości najlepszych polskich firm cukierniczych, gdyż te byłyby zbyt drogie, ale i tak są bardzo dobre. Z ciekawostek, mogę dodać, że gros słodyczy pochodzi też z Turcji. Słowacy też nie stronią od ich produkcji, jest kilka firm czesko-słowackich oraz słowackich. Myślę, że nie mają się czego wstydzić. Wyrabiają smaczne wafelki i czekolady.

Niestety nie potrafią wyprodukować krówek. Te typowo polskie cukierki są nie lada przysmakiem dla Słowaków. Gdy ktoś jedzie do Polski, jest zobligowany do kupna kilku kilogramów dla znajomych. Zresztą jest to dla mnie pewien fenomen, że akurat te cukierki stały się tak popularne i kojarzone z Polską. Krówka – polski produkt eksportowy.

Trdelnik

Na koniec dodam jeszcze kilka słów o ciastach. Osobiście spotkałam się tylko z jednym, które mogę nazwać typowym dla Słowacji. Choć i to nie jest prawdą, bo jest ono charakterystyczne tylko dla jednego regionu w zachodniej Słowacji. Mowa o trdelniku. Można je kupić na każdym festynie lub jarmarku. Mimo że pochodzi z zachodniej części Słowacji, obecnie spotyka się je na terenie całego kraju.

A jak wygląda to cudo? Jest to ciasto drożdżowe w kształcie walca pustego w środku, o średnicy wewnętrznej ok. 3-5 cm, a zewnętrznej ok. 6-10 cm. Tradycyjnie nawija się wyrośnięte ciasto drożdżowe na drewniany wałek, czyli „trdlo”. Ciasto naciera się ubitymi białkami, posypuje się siekanymi orzechami włoskimi, migdałami lub pestkami moreli albo mieszanką tych produktów. A następnie piecze się je na wolnym ogniu do uzyskania złotego koloru. Po upieczeniu można jeszcze je posypać cukrem pudrem zmieszanym z cukrem waniliowym. Tak przygotowane ciasto można jeść jeszcze ciepłe. Zresztą takie jest najlepsze. I coś co tygryski lubią najbardziej. Trdelnik je się rękami, a więc na koniec i tak trzeba paluszki wylizać.

O smakach Słowacji na pewno można o wiele więcej napisać. Wspomniane przeze mnie dania i produkty spożywcze najbardziej zapadły mi w pamięci. Choć i tak niepodważalnym faworytem dla mnie zawsze będzie výpražaný sýr. Gdy przyjeżdżam na Słowację, do Popradu czy Žiliny, pierwszym zamówieniem jest właśnie smażony ser. Więc jak mówią Słowacy „dobrú chuť”, czyli smacznego!