Słowackie Tatry Wysokie

Tatrzańskie stawy, zaczynając od XIX w., na który przypada początek turystyki tatrzańskiej, przyciągały malarzy, poetów i pisarzy. I tak np. najstarszym znanym obrazem Szczyrbskiego Jeziora jest dzieło autorstwa pejzażysty Jana Jakuba Müllera z 1825 r. (co ciekawe, podczas gdy artyści i podróżni byli pełni podziwu dla stawu, okoliczni mieszkańcy mieli o nim inne mniemanie i w połowie XIX w. usiłowali spuścić wodę z jeziora, aby w miejscu, jak mówili, „bezwartościowej kałuży” stworzyć pastwisko dla zwierząt). Uwagę przyciągają jednak nie tylko duże stawy, lecz także urocze, niewielkie stawiki. Jednym z mniejszych jezior, a mimo to owianych głośną legendą, jest Zielony Staw Kaczy (słow. Zelené Kačacie pleso). Historia głosi, że każdego roku w noc świętojańską na stawie pojawia się złota kaczka i znosi złote jajo.

W dolinach znajduje się również część schronisk, gdzie można odpocząć, przenocować, a także spróbować lokalnego przysmaku – zupy czosnkowej, podawanej niekiedy z dodatkiem żółtego sera. W zaopatrywaniu wyżej położonych i trudniej dostępnych schronisk biorą udział tatrzańscy tragarze, których spotkać można na szlakach. Do górskich chat dostarczają oni wszystko – żywność, wodę, paliwo, drewno, a idąc w dół zabierają ze sobą śmieci. Przeciętnie niosą na plecach od 60 do 80 kg, jednak waga rekordowych ładunków jest o wiele większa. Jak dotychczas z największym obciążeniem szedł tragarz, który do Schroniska Zamkowego wniósł bagaż o wadze 207 kg! Co ciekawe ładunki, choć lżejsze, może wnieść każdy turysta, a w ramach podziękowania w schronisku dostanie np. darmową herbatę. Każdego roku organizowane są też zawody, podczas których uczestnicy i uczestniczki rywalizują w jak najszybszym wnoszeniu bagaży z punktu startu do schroniska.

Każda ze słowackich górskich chat ma unikalny charakter i swoją historię. Przy schronisku nad Popradzkim Stawem (słow. Popradské pleso) stworzono symboliczny cmentarz poświęcony ofiarom gór. Jest to jeden z nielicznych tego typu cmentarzy na świecie. Na jego terenie znajduje się kaplica oraz tablice upamiętniające tragicznie zmarłych. Mottem miejsca są słowa „Zmarłym na pamiątkę, żywym ku przestrodze”. Cmentarz, leżący u podnóża góry Osterwy, tuż przy limbowym zagajniku, otacza aura zadumy i kontemplacji.

Świat ponad chmurami

Wysokie Tatry są skaliste i stosunkowo strome, jednak na szczyty i przełęcze prowadzą szlaki o różnym stopniu trudności. Na część gór pną się łatwe ścieżki, na innych trasach w miejscach szczególnie trudnych zamontowano ułatwienia w postać klamer i łańcuchów. Aby dostać się na najbardziej wymagające szczyty, dokąd nie prowadzą szlaki turystyczne, konieczne jest wynajęcie uprawnionego przewodnika tatrzańskiego.

Jednak niezależnie od trudności szlaku, wysokie partie gór dostarczają niezapomnianych wrażeń. Krajobraz jest kamienisty, roślinność znikoma, gdzieniegdzie można spotkać kozice czy świstaki, a echem odbija się krakanie kruków. Zdarza się, że w dolinach zalegają mgły, a chmury płyną poniżej szczytów. W takich warunkach istnieje szansa na zaobserwowanie widma Brockenu – rzadkiego zjawiska optycznego polegającego na ujrzeniu na chmurze własnego cienia otoczonego tęczową obwódką. Stary górski przesąd mówi, że kto raz zobaczy widmo, ten umrze w górach. Jednak trzykrotne ujrzenie zjawiska odczynia „zły urok” i zabezpiecza człowieka przed górskimi niebezpieczeństwami.

Najwyższym szczytem w Tatrach jest Gerlach (słow. Gerlachovský štít, 2654 m n.p.m.). Na górę można wejść wyłącznie z przewodnikiem. Przed wykonaniem dokładnych pomiarów wysokości powszechnie uznawano, że Gerlach przewyższają trzy góry – Krywań (2495 m n.p.m.), Lodowy Szczyt (2627 m n.p.m.) oraz Łomnica (2634 m n.p.m.). Szczyty te od dawna mają wyjątkowe znaczenie dla Słowaków oraz podróżnych odwiedzających słowackie rejony Tatr.

Krywań (słow. Kriváň) przez wielu uznawany jest za najpiękniejszą górę w Tatrach, zajmuje szczególne miejsce w sercach Słowaków i uznawany jest przez nich za narodową górę. Zachwycali się nią także polscy poeci, a wśród nich Kaziemierz Przerwa-Tetmajer, którego wiersz na cześć Krywania śpiewano podczas nabożeństw pogrzebowych osób związanych z Tatrami. Obecnie każdego roku w połowie sierpnia organizowane jest narodowe wejście na Krywań. Na szczyt prowadzi stosunkowo prosty szlak turystyczny, a z samego wierzchołka rozciąga się rozległa panorama.

Na wyższy od Krywania Lodowy Szczyt (słow. Ľadový štít) nie ma otwartych szlaków turystycznych. Jego nazwa najprawdopodobniej pochodzi od lodu i śniegu, utrzymujących się w tym miejscu wyjątkowo długo. Lodowy Szczyt, osławiony przez legendy i artystów, był miejscem poszukiwań skarbów. Łomnicę (słow. Lomnický štít), drugi co do wysokości wierzchołek Tatr, turyści mogą zdobywać tylko w towarzystwie uprawnionego przewodnika. Na górę można także wjechać koleją linową (w sezonie turystycznym należy kupić bilety z wyprzedzeniem). Dolna stacja kolejki znajduje się nad Łomnickim Stawem, dokąd prowadzą piesze szlaki, a także kolejka z Tatrzańskiej Łomnicy. Znad Łomnickiego Stawu wyciągiem krzesełkowym wjechać można również na Łomnicką Przełęcz (2190 m n.p.m.).

Wędrując po słowackich Tatrach Wysokich istnieje możliwość wejścia na Rysy (2503 m n.p.m.), a szlak słowacki uznawany jest za prostszy, niż wejście na szczyt od strony polskiej. Rysy to także miejsce, w którym można swobodnie przekraczać granicę polsko-słowacką. Pod szczytem znajduje się Chata pod Rysami (słow. Chata pod Rysmi). Budynek wybudowano na wysokości 2250 m n.p.m., co sprawia, że jest on najwyżej położonym schroniskiem w Tatrach. Schronisko zaopatrywane jest przez tragarzy, woda pochodzi ze strumienia bądź roztopionego śniegu, a niewielką ilość energii uzyskuje się dzięki bateriom słonecznym. Wśród odwiedzających Chatę pod Rysami po raz pierwszy, uwagę przykuwa tutejsza toaleta. Drewniana sławojka oddalona jest o 80 m od schroniska i ustawiona na podeście tuż przy stromym, skalistym zboczu góry. Uroku dodają kolorowe malunki na zewnętrznych ścianach toalety przedstawiające sielski krajobraz: łąkę, góry, uśmiechnięte słońce, motylki, kwiatki.

W podtatrzańskich miasteczkach

U południowego podnóża Tatr Wysokich leży szereg miejscowości posiadających bogate zaplecze turystyczne. Tatrzańska Łomnica, Stary Smokowiec i Szczyrbskie Jezioro to największe z nich. Pomiędzy kurortami kursuje kolejka elektryczna, popularnie zwana „elektriczką”, będąca wygodnym i tanim środkiem transportu. Miejscami trasa kolejki wiedzie przez tereny zniszczone podczas wichury, która w 2004 r. nawiedziła słowackie Podtatrze, całkowicie niszcząc znaczną część miejscowych lasów.

Tatrzańska Łomnica (słow. Tatranská Lomnica) zachwyca zabytkową zabudową, kościołami oraz parkami z ciekawymi gatunkami drzew i krzewów. Kurort posiada znakomite warunki do uprawiania sportów zimowych. Funkcjonuje tu kilka kompleksów narciarskich zlokalizowanych na stokach masywu łomnickiego. W Tatrzańskiej Łomnicy rozpoczyna się także część górskich szlaków turystycznych. W miasteczku nie sposób się nudzić, gdyż oferuje ono również szereg innych atrakcji – jazdę konną, baseny, odnowę biologiczną, kasyna, a także pola przygotowane specjalnie z myślą o organizacji pikników.

Początki Starego Smokowca (słow. Starý Smokovec), najstarszego uzdrowiska w tym regionie Słowacji, sięgają XVIII w. Historię miejscowości widać w architekturze budynków – warto zwrócić uwagę na kościół z XIX w., a także Hotel Grand z początku XX w. Obecnie Stary Smokowiec to centrum komunikacyjne, doskonała baza na piesze wyjścia w góry oraz centrum sportów zimowych (o dobrze rozwiniętej infrastrukturze świadczy fakt, że Stary Smokowiec zgłosił swoją kandydaturę do organizacji Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2006 r.). W osadzie znajduje się dolna stacja kolejki naziemnej na Hrebieniok (1285 m n.p.m.), będący sportowo-turystycznym ośrodkiem leżącym ponad Starym Smokowcem. Jedną z głównych atrakcji Hrebienioka jest tor saneczkowy.

Szczyrbskie Jezioro leży nad stawem o tej samej nazwie. Także i ta miejscowość może pochwalić się infrastrukturą do uprawiania sportów zimowych, dogodną lokalizacją na piesze wędrówki oraz malowniczym położeniem. Jednak sam kurort, ze względu na nieciekawą architekturę i układ przestrzenny budynków, nie posiada atmosfery panującej w Starym Smokowcu czy Tatrzańskiej Łomnicy.

Na terenach położonych pod Tatrami Wysokimi rozwija się ski-alpinizm i paralotniarstwo, a na miłośników obydwu sportów czekają tereny przeznaczone specjalnie do ich uprawiania. O swoich planach trzeba jednak z wyprzedzeniem poinformować dyrekcję TANAP. W ostatnich latach modne stało się także kolarstwo górskie – obecnie na Podtatrzu istnieje kilkanaście szlaków rowerowych, z których część prowadzi prostymi drogami, a część jest bardzo wymagająca.

Komu w drogę, temu poradnik!

• Dojazd

  Samochodem, autobusem z Zakopanego. W Popradzie funkcjonuje lotnisko, jednak loty do miasta są stosunkowo drogie, trzeba się także liczyć z przesiadkami.

• Przekraczanie granicy

  Na granicy nie ma kontroli dokumentów, jednak podczas podróży należy mieć przy sobie dowód osobisty bądź paszport. Granicę można przekraczać także na Rysach.

• Poruszanie się na miejscu

  Samochodem, kolejką elektryczną, miejscowymi autobusami. Z uwagi na rozbieżności w nazewnictwie szczytów, szlaków, miejscowości, etc., warto posiadać mapę, w której wszystkie zapisy podane są w języku słowackim, a nie polskim.

• Co warto zobaczyć

  Miejscowości: Keżmarok, Poprad, Stary Smokowiec, Szczyrbskie Jezioro, Tatrzańska Łomnica.

  W górach: cmentarz symboliczny, Dolina Mięguszowiecka, Dolina Staroleśna, Hrebieniok, Łomnicki Staw, Łomnicki Szczyt, Popradzki Staw, wodospad Kmet’ov, poszczególne szlaki górskie.

• Waluta

  Euro