Dieta współczesnego Wikinga

Ahoj, Sidney!

 

Akvavit – alkohol po szwedzku

fot. Johann Andersson

Lokalny alkohol to Akvavit, w którego smakach można przebierać: zaczynając od gruszkowego, a kończąc na kminkowo-koperkowym. Ten dwukrotnie destylowany napój otrzymywany z najwyższej jakości spirytusu spożywany jest na terenie całej Skandynawii oraz w Danii i Niemczech. Na jego kuszący aromat składają się staranie dobrane i macerowane zioła oraz przyprawy takie jak koper włoski, nasiona: kminku, kolendry, anyżu, goździki, cynamon oraz skórki cytrynowe i pomarańczowe.

Szwedzką odmianę Akvavitu wyróżnia nietypowy sposób leżakowania: alkohol jest rozlewany do beczek po sherry i na specjalnym statku wyrusza w kilkumiesięczny rejs po starannie zaplanowanej trasie do Sydney i z powrotem. W trakcie tej niecodziennej wycieczki pokonuje kilka stref klimatycznych i dojrzewa. Potem nie pozostaje już nic innego jak rozlać go do butelek i skonsumować. Skĺl! Na zdrowie!

Istnieją dwie „szkoły” picia tego trunku: pierwsza głosi, że najlepszy jest mocno zmrożony, wstawiony do schłodzenia wraz kieliszkiem na 3 godziny przed wypiciem, natomiast według drugiej tylko podawany w temperaturze pokojowej najpełniej wydziela swój bogaty aromat i tylko wtedy można docenić jego prawdziwe walory. Cóż, jedynym wyjściem jest przekonać się o tym osobiście.

Śledź nie może latać

W szwedzkim markecie nikogo nie dziwi widok zaokrąglonych, pęczniejących puszek. Niektóre linie lotnicze zabroniły wnoszenia ich na pokład i przewożenia w bagażu. Co jest w środku? Wraz z początkiem jesieni w północnej Szwecji rozpoczyna się sezon na surströmming – kiszonego śledzia. Ryby poławia się tuż przed tarłem, ponieważ wtedy są w najlepszej kondycji. Potem przez około dwa miesiące najpierw fermentują w beczkach, potem zaś w puszkach. Mijają miesiące, śledzie leżakują na sklepowych półkach i bynajmniej nie próżnują (to właśnie dlatego linie lotnicze tak boją się zapuszkowanych śledzi – uznają je za pojemniki pod dużym ciśnieniem).

Procesy zachodzące wewnątrz puszki są tak silne, że opakowania wybrzuszają się i nabierają nieco okrąglejszego kształtu, a podczas otwierania strzelają, wydając charakterystyczny dźwięk i uwalniając… koszmarny zapach. Niewielu przyjezdnych decyduje się na spróbowanie tego rarytasu, nawet sami Szwedzi ciężko znoszą odór fermentacji, dlatego często kiszony śledź serwowany jest na zewnątrz w formie rodzinnego pikniku. Jako dodatek podawany jest cienki chleb tunnbröd, małe ziemniaczki, czerwona cebula a do popicia wódka lub mleko.

Szwedzi z południa zajadają się węgorzami, których spożycie osiąga apogeum podczas długich jesiennych nocy, nazywanych również „węgorzowymi ciemnościami”, ponieważ wtedy węgorze nie widzą sieci i stanowią łatwy łup dla amatorów ich zdrowego mięsa. Gotowane, pieczone, z rusztu, faszerowane… możliwości są niezliczone! Aby żołądek poradził sobie z trawieniem tłustej ryby, podaje się ją z chłodną wódką. Ta widocznie jest lekiem na wszystko.

Jak szwedzki stół skusił Janssona?

Słynny szwedzki stół (smörgåsbord) po raz pierwszy pojawił się w XVIII wieku, jako dodatek do wystawnych uczt, serwowano na nim masę zimnych i ciepłych przystawek oraz mrożoną wódkę. Goście sami wybierali odpowiednie do potraw talerze i komponowali swoje przekąski z podanych na stole składników: z jajek na twardo, pasztetów, sałatek, pulpecików, smażonych ziemniaków i oczywiście śledzi. Obyczaj ten stopniowo zaczął się zadamawiać, by w końcu przyjąć się jako forma podawania pełnego posiłku.

Pokusa Janssona. Fot. Erik Forsberg

Szwedzki stół nie byłby tym, czym jest bez Janssons frestelse, czyli „pokusy Janssona”. Co to takiego? Ta tajemnicza potrawa to pyszna zapiekanka, której bazą są pokrojone w cienkie słupki ziemniaki, przekładane cebulą i kawałkami ryb – filetami śledziowymi lub anchois, a wszystko z dodatkiem masła i śmietany. Nic dziwnego że Jansson nie mógł się oprzeć temu daniu. Kim był Jansson i dlaczego akurat to nazwisko występuje w nazwie potrawy? W tej kwestii nic nie wiadomo na pewno. Szwedzi szukali rozwiązania w osobie operowego śpiewaka A.P. Janzona lub w tytule filmu z 1928 roku „Frestelse Janssons”, jednak ta sprawa pozostaje do dziś nierozwiązana. Zresztą nie nazwa jest ważna, a smak tej potrawy. „God”, czyli dobry powiedziałby o niej zwykły Szwed.

Foto: Akvavit – alkohol po szwedzku – Johann Andersson