Apteczka podróżna – prawda i mity

Inne środki do stosowania zewnętrznego

Tu zaliczam wszystkie kremy i maści. Pierwszy i najważniejszy to oczywiście krem z filtrem UV, który jest podstawą każdej wyprawy i nigdy, ale to nigdy, nie wolno zapomnieć go zabrać i używać. Filtr musi być jak największy. Nie dajcie się zwieść pokusie górskiej opalenizny. Już po jednym dniu na wysokości bez kremu możecie doznać poparzeń słonecznych, a konsekwencje są boleśnie odczuwalne przez następne tygodnie. To samo dotyczy pomadki ochronnej, również z filtrem UV.

Polecam zabranie kremu typu Bepanthen, który ochroni nas przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, wiatrem i chłodem. Zamiast tej maści można kupić dużo tańszy krem, polecam Nivea dla dzieci („Krem na każdą pogodę”), który nie zawiera wody i świetnie sprawdza się na dużym mrozie.

 

Wnętrze namiotu wyprawowego, apteczka zawsze pod ręką

fot. Ola Bielecka

Skoro już jesteśmy przy temacie maści, nie zaszkodzi, choć nie jest to niezbędne, zabrać Altacet na stłuczenia i obrzęki pourazowe. Dlaczego nie jest to niezbędne? Jeśli przydarzy nam się naprawdę poważny uraz, to stosowanie maści tego typu niewiele pomoże. Natomiast przy mniejszych obrażeniach zwykle wystarczy opaska lub bandaż elastyczny na czas, kiedy będziemy musieli poruszać się dalej pieszo. Wszystko zależy więc od okoliczności i tego na jaką wagę i objętość możemy sobie w naszej apteczce pozwolić.

Do tej kategorii zaliczę także repelenty przeciwko owadom, głównie komarom i meszkom. Jeśli udajemy się do miejsc, gdzie na nizinach powietrze jest wieczorami czarne od komarów, np. Alaska, warto zaopatrzyć się w taki środek. Przydatny będzie też w krajach gdzie komary roznoszą groźne choroby, np. malarię.

Środki opatrunkowe

Z tej kategorii warto mieć ze sobą gaziki jałowe (te pakowane osobno) i plastry z opatrunkiem w różnych rozmiarach. Nie zapomnijcie o małych nożyczkach lub scyzoryku do cięcia. Bardzo polecam zabranie żelowych plastrów typu Scholl na odciski. Są dosyć drogie i mogą wydawać się ekstrawagancją podczas wyprawy do dziczy, ale jeśli tylko na palcu pojawi się odcisk, który skutecznie uniemożliwia bezbolesne poruszanie się, te plastry są niezastąpione.

Można zabrać ze sobą plastry steri strip (swego czasu były trudno dostępne, nie wiem jak jest teraz, gdyż dawno ich nie kupowałam), za pomocą których można łączyć brzegi ran ciętych. Powszechnie uważa się, że powyżej 5000 m rany się nie goją lub proces ten przebiega bardzo powoli. Zdarza się, że Himalaiści sklejają rany klejem Super Glue. Działa, ale trzeba pamiętać o kilku zasadach. Kleju nie lejemy do środka rany, tylko po skórze, podczas gdy jej brzegi są ściśnięte. Ten sposób sprawdza się gdy mamy do czynienia z głęboką, ale niedużą powierzchniowo raną, która otwiera się w czasie ruchu. Jak widać, warto mieć przy sobie Super Glue i to z różnych powodów.

Materiały usztywniające

Warto wziąć ze sobą bandaż elastyczny, najlepiej zaopatrzyć się w dwie sztuki, a jeśli ktoś cierpiał w przeszłości na uraz stawu łokciowego czy kolanowego, zaleca się zabrać dodatkowo opaskę usztywniającą.

Leki przeciwbólowe

Polecam wyposażyć się w następujący zestaw: Aspiryna (zapalenie górnych dróg oddechowych, gorączka), Apap (słabsze bóle różnego pochodzenia), Ketonal (na receptę, silne bóle różnego pochodzenia), No Spa (bóle brzucha).

Ostry nieżyt żołądkowy i jelitowy

Zatrucia i biegunki to chyba najczęściej występujące dolegliwości. Zmiana flory bakteryjnej sprawia, że ponad połowa uczestników wypraw cierpi na kłopoty żołądkowe lub jelitowe. Warto zawczasu się na nie przygotować. I tu uwaga, zabierzcie spory zapas tych leków. Przyda się.
Warto mieć ze sobą Nifuroksazyd i Loperamid, a ze środków dostępnych na receptę Xifaxan i antybiotyk o szerokim spektrum działania. Polecam Cipronex, działa na zakażenia układu pokarmowego, moczowego i oddechowego.

Zapalenie dróg oddechowych

Druga, po zatruciach, przyczyna zachorowań. Szczególnie uprzykrza życie w Nepalu, w rejonie Everestu. Średnio na 10 osób choruje 7. To naprawdę wysoki wynik. Przynajmniej na tyle, by choroba układu oddechowego zyskała tu swoją własną nazwę, „kaszel Khumbu”. Warto mieć ze sobą antybiotyk, o którym wspominałam oraz tabletki do ssania, tu polecam stary dobry Chlorchinaldin oraz tabletki na kaszel, np. Thiocodin. Jeśli w bagażu mamy jeszcze trochę wolnego miejsca, możemy spakować krople do uszu Otinum oraz aerozol do nosa np. Xylometazolin.

 

Apteczka wyprawowa

fot. Ola Bielecka

Inne leki do stosowania wewnętrznego

Tutaj należy wymienić przede wszystkim zapas środków stosowanych przez daną osobę w chorobach przewlekłych oraz wszystkie inne leki, które zażywamy regularnie. Najlepiej zaopatrzyć się w zapas większy niż wyliczona na wyprawę ilość dni.

Wybierając się do krajów zagrożonych malarią należy pamiętać o profilaktyce antymalarycznej (Malarone lub Lariam), z popularnych destynacji górskich to przede wszystkim Tanzania i wspinaczka na Kilimanjaro. Słyszałam różne opinie, również takie, że tam zagrożenie nie występuję i że wspomniane tabletki to samo zło. Możecie wierzyć, że zagrożenie jest, a leczenie malarii to nieporównywalnie więcej zła i wielki problem na bardzo długi czas.

Przy okazji wspomnę o lekach specyficznych, jak Diuramid czyli Acetazolamid, lek wspomagający aklimatyzację. Jest dostępny na receptę. Wciąż krąży wiele obiegowych opinii i kontrowersji związanych z tym lekiem. Dlaczego? Ponieważ jeszcze do niedawna nie było wiadomo czy Diuramid rzeczywiście działa. Jakiś czas temu ukończone zostały badania naukowe nad skutecznością leku prowadzone między innymi w bazie po Everestem. Wykazały one jego skuteczność w profilaktyce ostrej choroby górskiej.

Ja sama zażywam go, gdy udaję się na wysokość powyżej 5000 metrów. Podczas stosowania Diuramidu pamiętać należy o uzupełnianiu w organizmie potasu (np. Kalipoz). Bardzo ważną rzeczą, o której nie wszyscy stosujący Diuramid wiedzą, jest fakt występowania efektu mrowienia dłoni i stóp oraz okolic ust. Nie należy się nim przejmować, objaw ten ustępuje natychmiast po odstawieniu leku.

Dwoma innymi specyfikami, które uznawane są za leki stosowane w chorobach związanych z wysokością są Nifedypina (Cordafen, Cordipin) stosowana przy rozpoznaniu obrzęku płuc oraz Deksametazon stosowany przy rozpoznaniu obrzęku mózgu. Oba leki wydawane są na receptę.

Udając się na trekking lub wspinaczkę można stosować w celu rozrzedzenia krwi, małe dawki Aspiryny, w postaci tabletek Acard. Tabletka zwykłej Aspiryny to zbyt duża dawka do profilaktyki, ale Acard (dostępny bez recepty) zawiera jej odpowiednią ilość. Stosuje się go raz dziennie. Rozrzedza krew (objaw pożądany na wysokości) i zmniejsza ryzyko pękania naczynek np. w gałce ocznej. Jeden z lekarzy wysokogórskich zalecił mi, że stosując Acard należy wykluczyć stosowanie Diuramidu i odwrotnie.

Inne apteczne gadżety

To folia NRC, rękawiczki z lateksu, scyzoryk lub nożyczki, pęseta do wyciągania ciała obcego, zapasowa para okularów przeciwsłonecznych i chusteczki nawilżające.

Jak spakować apteczkę?

Ja od zawsze pakuję leki do plastikowego pudełka z pokrywką, takiego jakie służy do przechowywania żywności. Jest to sprawdzony i bardzo dobry sposób. Wszystkie leki są wówczas dostępne w jednym miejscu, a sztywne pudełko chroni je przed zniszczeniem, np. przed wyciśnięciem tabletek z listków.

 

Mini podręczna apteczka z opisem leków

fot. Ola Bielecka

Żeby leki zajmowały mniej miejsca można pozbyć się tekturowych kartoników i zabrać same listki lekarstw uprzednio owijając je ulotką i spinając gumką recepturką. W miarę zużywania tabletek można odcinać puste miejsca z listka. Uwaga, trzeba pamiętać, że zużywamy tabletki i odcinamy z końca nie zawierającego daty ważności leku! W ten sposób nie pozbędziemy się informacji czy lek jest wciąż zdatny do stosowania.

Polecam zabranie ze sobą drugiego, małego pudełeczka i przechowywanie tam leków pierwszej potrzeby. Taką mini apteczkę można nosić zawsze ze sobą, podczas gdy duża apteczka będzie wędrować w plecaku wraz z tragarzem lub podczas wspinaczki zostanie w bazie.

Świetnym patentem, którego nauczyłam się od lekarzy wysokogórskich, jest pudełeczko z 4 przegródkami (na zdjęciu). W przegródkach znajdują się 4 ważne leki: środek przeciwbólowy, Diuramid, Nifedypina i Deksametazon. Na każdej przegródce z lekiem opisano markerem jakie ma zastosowanie dana tabletka (np. HACE, High Altitude Celebral Edema, czyli obrzęk mózgu, etc.), a po drugiej stronie dawkowanie (np. 4/6 h czyli 4 tabletki co 6 godzin). Dzięki takiemu opisowi każdy, kto będzie musiał użyć tego zestawu, będzie wiedział co ma podać i w jakich dawkach.

 

Mini podręczna apteczka z opisem dawkowania

fot. Ola Bielecka

Posiadanie apteczki wyjazdowej jest niezwykle ważne. Może uratować życie, a na pewno przyczynić się do poprawy jego jakości w razie choroby. Warto mieć ze sobą chociaż podstawowe leki i wyposażenie. Często po powrocie do domu kiedy wyciągamy z plecaka nietkniętą apteczkę, myślimy: „po co tyle tego brałem”? To jest najlepszy możliwy scenariusz górskich zdarzeń. Ale jeśli cokolwiek nieprzewidzianego wydarzy się z dala od cywilizacji, nasze myśli będą zupełnie inne: „jak dobrze, że miałem to ze sobą”!

Wiele z leków, o jakich wspomniałam jest dostępnych wyłącznie na receptę. Przed zastosowaniem każdego z nich należy się skontaktować z lekarzem. Warto także omówić z nim inne leki z naszej apteczki i dostosować jej skład do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia.
Życzę wszystkim wielu zdrowych wypraw i jak najrzadszego korzystania z apteczki wyprawowej!