Być tragarzem

Pomyśl, zanim wyruszysz

Ważną rzeczą, dla samego wspinacza jak i dla tragarza, jest ubezpieczenie na czas trwania wyprawy. Warto się o nie zatroszczyć. Dlaczego? Nie kosztuje wiele. A jeśli wydarzy się cokolwiek nieprzewidzianego będziemy w stanie zapewnić naszemu tragarzowi odpowiednią opiekę w punkcie medycznym, o ile takie funkcjonują na trasie, lub transport do najbliższego szpitala. Możecie mieć pewność, że ani oni sami, ani nawet agencja, przez którą ich wynajmiecie, nie zatroszczy się o to. Jeśli samemu nie zadba się o tę sprawę, wasi tragarze nie będą ubezpieczeni.

 

Tragarze po pokonaniu Breakfast Wall, Kilimandżaro

fot. Ola Bielecka

Ogromnym problemem w często bardzo ubogich górskich krajach jest praca nieletnich. Tragarzami nierzadko zostają jeszcze dzieci. Mają po czternaście, piętnaście lat i na pewno nie powinny dźwigać ciężarów. To bardzo ważne, by zwracać uwagę na wiek wynajmowanych tragarzy. Oczywiście niemożliwym jest sprawdzanie ich pełnoletniość na podstawie dokumentów, których często nawet nie mają, jednak uwierzcie, w oczy od razu rzucają się zbyt młode, chłopięce twarze. Nie gódźcie się, aby dzieci nosiły wasze bagaże.

Może zabrzmi to dziwnie, ale wynajmując do pracy tragarza trzeba koniecznie sprawdzić jego przygotowanie sprzętowe. Dlaczego? Na przykład w Himalajach trasa trekkingowa często biegnie przez proste techniczne rejony, ale zdarza się, że zbacza na lodowiec, który trzeba pokonać lub podczas trwającego kilkanaście dni trekkingu następuje nagłe załamanie pogody. Zaczyna robić się niebezpiecznie, gdy oto stoi przed wami targarz w klapkach lub rozlatujących się trampkach, który ma pokonać lodowiec lub brnąć przez kilka następnych godzin po kolana w śniegu. Ryzyko wypadku rośnie.

Choć tragarze dobrze znają trasę i wiedzą, jakich warunków mogą się na niej spodziewać, często nie dbają o porządny ubiór. Warto już na początku zakomunikować, że jeśli nie zabiorą butów i ubioru przystosowanych do warunków, jakie mogą was spotkać na trasie, zrezygnujecie z ich usług i poszukacie kogoś innego. Zwykle to działa i oszczędza wielu niepotrzebnych zmartwień.

Weź moją kurtkę

Czytałam kiedyś relację Martyny Wojciechowskiej z jednej z wypraw, bodajże na Everest. Opowiadała o tym, jak podarowała tragarzowi puchową ciepłą kurtkę, bo sam chodził w lichej, cienkiej i wiatrem podszytej, tak że żal było patrzeć. Następnego dnia tragarz przehandlował nowo nabytą kurtkę i resztę wyprawy spędził w starej i wysłużonej katanie. Mnie także zdarzyła się podobna historia.

 

Porter zmierzający do bazy pod Island Peak

fot. Ola Bielecka

Kiedyś w pewnej himalajskiej wiosce postanowiłam kupić jednemu z moich targarzy buty. Wybieraliśmy je dobre dwie godziny. Następnego dnia rano zobaczyłam mojego tragarza w starych trampkach, nowo zakupione buty zdążył sprzedać tego samego dnia, w którym je kupiliśmy. Gdy zapytałam, dlaczego to zrobił, odpowiedział, że bardziej potrzebował pieniędzy niż nowych butów. Nigdy nie wiemy, co się stanie, gdy będziemy chcieli uszczęśliwić tragarza podobnym podarunkiem i jaki będzie tego finał.

Warto jednak pamiętać, aby zadbać o strój i wyposażenie nie tylko własne, ale i tragarzy już przed wyprawą. Od tego zależy bezpieczeństwo i powodzenie wyprawy.

Bonusy

Napiwki są zwyczajowym elementem bonusowym wszędzie, gdzie wynajmuje się tragarzy. Trzeba się z tym liczyć i o tym pamiętać. W dobrym tonie jest zostawić na koniec wyprawy napiwek. Powiem to jeszcze raz, wynagrodzenie dla tragarza, nawet z końcowym napiwkiem, jest kwotą, na którą bez trudu możemy sobie pozwolić. Jeśli więc zdecydujecie się wynająć tragarza, nie żałujcie mu napiwku. Oczywiście pod warunkiem, że sprawował się dobrze i rzetelnie wykonywał swoją pracę. Warto przygotować pieniądze w lokalnej walucie. Tragarze zwykle pochodzą z górskich wiosek, gdzie trudno będzie im wymienić dolary czy euro.

 

Tragarze na szlaku do obozu drugiego, Kilimandżaro

fot. Ola Bielecka

Często tragarz pełni także funkcję przewodnika lub zbliżoną do przewodnika. Pomaga dogadać się z miejscowymi, znaleźć szlak, zarezerwować lodżę lub rozbić namiot. Jeśli któryś z tragarzy wyróżnia się wśród innych, jest wyjątkowo pomocny i przy tym miły, warto nagrodzić go dodatkowo. To buduje pozytywne relacje i pokazuje, że dobre wykonywanie pracy wiąże się z nagrodą.

Tragarzy możemy nagrodzić też w inny sposób. W wielu miejscach, zanim zostanie się przewodnikiem, najpierw pracuje się jako tragarz. Tak jest na Kilimandżaro lub w Himalajach. Nie traktujcie tragarzy z góry, często są to ludzie, którzy chcą z wami porozmawiać, dowiedzieć się czegoś o kraju, z którego pochodzicie i zdobyć wiedzę lub poćwiczyć język. To wszystko przyda im się w późniejszej pracy przewodnika. Możecie dać im coś bardzo wartościowego, co nie ma walorów materialnych.

Tragarz tragarzowi nierówny

Tragarze dzielą się na grupy, a ich praca bardzo się różni. Są ci, którzy noszą plecaki klientów i tacy, którzy dźwigają ciężary i ładunki. Ci pierwsi zarabiają więcej, noszą mniej i dostają napiwki. W Himalajach jeden tragarz nie może wziąć od wspinaczy więcej niż 30 kilogramów, czyli mniej więcej dwa plecaki. Natomiast ten, który dźwiga szklane butelki Coli, które potem można kupić w lodży lub olbrzymie pilśniowe płyty do budowy domów, często niesie 50 kilogramów i więcej.

Wielokrotnie byłam świadkiem sytuacji, w której trekkerzy zupełnie bez sensu obciążali tragarzy niepotrzebnym bagażem. Widziałam tragarzy niosących suszarki i prostownice do włosów w miejsca gdzie nie było nawet prądu, zapas kilkunastu butelek wody mineralnej, którą można było kupić wszędzie po drodze czy trylogię „Millenium” Stiega Larssona.

Zanim się spakujemy, warto pomyśleć o tym, co rzeczywiście będzie nam niezbędne i ograniczyć się z przedmiotami, zwłaszcza niepotrzebnymi. To, że ktoś dźwiga plecak za nas, nie zwalania nas z troski o jego wagę. Spakujmy go tak, jakbyśmy sami mieli go nieść. Zawsze byłam zdania, że jeśli chce się zabrać coś, co nie będzie niezbędne do przeżycia, np. książkę, dlaczego nie ponieść jej samemu w podręcznym plecaku.

Bunt na pokładzie

Czytając dawne historie o wyprawach w Himalaje, Andy czy inne góry, zauważałam stały element każdej przygody, był to bunt tragarzy. Powód buntu zawsze był ten sam, pieniądze. Zwykle w połowie trasy okazywało się, że wspinacze zapłacili za mało, albo że warunki na trasie są tak ciężkie, że tragarze uznawali, iż należy się im premia. Szantażowali uczestników wyprawy mówiąc, że jeśli natychmiast nie dostaną więcej gotówki, porzucą pracę i bagaże, a wspinacze marzenia o zdobyciu szczytu. Dziś już się to nie zdarza. Stawki są z góry ustalone, a turystów i tragarzy tak wielu, że na trasie szybko można znaleźć zastępstwo.

 

Tragarz niosący paszę dla krów, Annapurna

fot. Ola Bielecka

Tragarze mogą być niezadowoleni z wielu powodów, które mogą nawet nie przyjść nam do głowy. Warto z nimi rozmawiać i stale upewniać się, czy wszystko jest w porządku. W Himalajach trekkersi najczęściej nocują w lodżach, jednak nie wszystkie z nich zapewniają nocleg tragarzom. Bywa, że niektóre lodże oferują im miejsce w oborze dla jaków, gdzie nie ma łóżek ani ogrzewania. Tragarze na pewno będą wdzięczni, jeśli w czasie wędrówki będziemy zatrzymywać się w lodżach przyjaznych także im.

Dylemat wspinacza

A zatem, czy wynajmować tragarzy? Czy to etyczne? I czy możemy mianować się prawdziwymi wspinaczami lub trekkerami, jeśli korzystamy z ich pomocy?

Zawsze byłam przeciwniczką kategoryzacji. Osobiście nie należę do osób, które uważają się za lepsze i bardziej uprzywilejowane do przebywania w górach, za sprawą samodzielnego dźwigania sprzętu.

Są miejsca, dzikie i niedostępne, gdzie wciąż nie ma tragarzy i gdzie aby dotrzeć, trzeba się nieźle napocić. Nie widzę jednak potrzeby, aby tak miało być wszędzie. Cieszy mnie na szlaku widok osób, które nareszcie mogą zrealizować marzenie swojego życia, a bez tragarzy nigdy by im się to nie udało. Dlaczego więc nie? Nie chcę oceniać powodów, dla których ktoś wynajął tragarza. Nie ma znaczenia, czy jest zbyt słaby fizycznie, by dźwigać swój plecak, czy chce zwyczajnie delektować się widokami bez dodatkowych kilogramów na plecach. Według mnie nie to wyznacza standardy w górach. Ale to w jaki sposób zaznaczamy tam swoją obecność, jak traktujemy otaczającą nas przyrodę, siebie nawzajem i naszych tragarzy.