Saimaluu Tash, obrazki z gór

Gdy tylko przekroczyłam próg mojej kwatery, gospodyni oznajmiła mi, że był u niej taki jeden. Może mnie zawieźć. Najbliżej jak się da. Ale to będzie kosztować. Ile? Trzy razy więcej niż się spodziewałam i dwa razy tyle ile miałam na to przeznaczone. Zastanowię się.

Wieczór spędziłam na lekturze przewodnika, który zabrałam ze sobą. O Saimaluu Tash opowiadał dość lakonicznie. Płaskowyż w prowincji Jalal Abad, położony w paśmie Gór Fergańskich, na wysokości 3200 m n.p.m. Jedno z największych w Azji skupisk petroglifów, naskalnych rycin, których wiek sięgał czterech tysięcy lat wstecz. Przebyłam taki kawał drogi. Głupio byłoby zawrócić nawet nie próbując. Postanowiłam.

Następnego dnia, bladym świtem wyszłam na pustą kazarmańską ulicę i czekałam. Po kilku minutach podjechała wysłużona, czarna łada niwa. Za kierownicą siedział olbrzymi Kirgiz o rosyjskiej urodzie. Powiedział, że zabierze mnie za rzekę. Ale najpierw pieniądze. Zapłaciłam. Jechaliśmy krętą asfaltową drogą, która po pół godzinie przeszła w szutrową, a po następnych kilkunastu minutach w regularny off road. Nagle mój kierowca zatrzymał się i oznajmił, że dalej nie pojedzie. Stąd nad rzekę wiodła wąska ścieżynka. Wskazał mi miejsce gdzie obozowali pasterze, od których można było wynająć konia.

W drodze na płaskowyż

Przywitałam się z trzyosobową rodziną, która rozbiła obozowisko tuż nad rzeką. Nie mieli konia, ale inny pasterz, który stacjonował niedaleko mógł mi jednego pożyczyć. Wysłali po niego.

Ojciec, głowa rodziny utykał i podpierał się laską. Wypadek w kopalni, mówił. Wybuch, przygniotło mu nogę. Nie było już dla niego pracy. Od tamtego czasu ledwo wiązali koniec z końcem. Latem rozbijali jurtę i wypasali swoje dwie krowy, a zimą... Szkoda gadać. Trochę pomagała siostra żony z Biszkeku. Ale tu w Kazarman zimy są długie.

Zastanawiałam się jak to jest, żyć ich życiem. Nie mieć prawie nic, a jednak prawie wszystkim się dzielić. Na drogę dostałam kilka placków, kumys przelany do plastikowej butelki po bóg wie czym i kilka kulek białego, słonego sera. Serce podchodziło mi do gardła, kiedy odbierałam podarki z rąk gospodyni. Ale nie mogłam odmówić, a nie miałam co zaoferować w zamian. Pieniędzy nie chcieli. Ale widziałam tę iskierkę radości w oczach chłopaka, kiedy zrobiłam im wspólne zdjęcie i kiedy oglądali je potem na małym wyświetlaczu mojego aparatu. Chciałam obiecać, że po powrocie do Polski wyślę im to zdjęcie, jeśli tylko podadzą adres w Kazarman. Śmiali się, do Kazarman poczta nie dochodzi. Nie z tak daleka, nie z zagranicy. To zgubione miasto.

Mój przewodnik był stary, a może całkiem młody i tylko tak wyglądał? W dziąsłach tkwiło kilka zębów, a jedno oko pokrywało bielmo. Przyjechał na równie starym koniu i powiedział, że mam wsiadać i trzymać się mocno. Ruszyliśmy.

Po kilkunastu minutach dotarliśmy do właściwej odnogi rzeki, tej, która zniszczyła drogę. Patrząc na rwący nurt zwątpiłam w słuszność swojej decyzji, chciałam wracać i zapomnieć o całej sprawie. Pasterz uspokoił mnie jednak ruchem ręki i ruszyliśmy przed siebie, wprost w dziki nurt. Poczułam jak woda wlewa się do butów i obejmuje łydki lodowatym uściskiem. Koń ledwo trzymał się na nogach. Chwilami nurt był tak silny, że znosił nas i zwierzę płynęło odrywając się od kamienistego dna. Potem jednak znów stawało na nogi i walcząc z prądem uparcie parło do brzegu.

Jakimś cudem, a może to wcale nie musiał być cud, dotarliśmy na drugą stronę. Tutaj zaczynała się wspinaczka. Dwanaście kilometrów ostrego podejścia. Początkowo droga wiodła przez łąki pełne gigantycznych ostów i łopianów. Niekiedy podejścia były tak strome, że musieliśmy nadrabiać drogi, by móc wprowadzić konia. Biedaczysko ledwo dyszał.

Szliśmy tak, ja z jednej strony, Kirgiz z drugiej, a koń pośrodku. Po kilku godzinach wydostaliśmy się na otwartą przestrzeń, gdzie roślinność nie była już tak bujna. Powiało chłodem. Droga wiodła przez otwarte przestrzenie pokryte skromnymi krzewinkami. Raz z prawej, raz lewej omijaliśmy wielkie głazy i skały. Nigdzie nie było ani śladu szlaku, a niekiedy sama ścieżka niknęła wśród gruzu skalnego, tak że samotny wędrowiec miałby problemy z odnalezieniem trasy.

 

Saimaluu Tash i bazaltowe skały

fot. Ola Bielecka

Po kolejnych dwóch godzinach wspięliśmy się na wzniesienie, które wyraźnie górowało nad otoczeniem. Gdy stanęłam na szczycie i spojrzałam w dół moim oczom ukazał się płaskowyż, niczym dno wielkiej misy rozpostarte pomiędzy dwoma grzbietami górskimi. Stoki pokrywał śnieg, pomimo tego, że nie było go na całej dotychczasowej trasie. To nasz cel, powiedział Kirgiz.

Rozpoczęliśmy mozolne zejście po śliskich, zmrożonych płatach śniegu. Od samego dołu zawiewał zimny wiatr. Saimaluu Tash położony jest na 3200 m n.p.m., jednak ze względu na nieckowate ukształtowanie terenu zimne powietrze gromadzi się na dole powodując, że temperatura może być tu nawet o kilka stopni niższa.

Skalna galeria

Widok był niesamowity. Wszędzie wokół na mniejszych lub większych odłamkach bazaltów, widniały rysunki. Najstarsze sięgały epoki brązu. Rozpoznałam znaki solarne, zainscenizowane czynności rolnicze oraz tańce. I całe mnóstwo zwierząt, lwy, śnieżne pantery, słonie, byki, konie, wilki, psy, jaki, jelenie. Każdy, dosłownie każdy kamień, pokryty był naskalną sztuką.

 

Petroglify

fot. Ola Bielecka

Czarna zwykle powierzchnia bazaltu, tutaj nabrała srebrzystej, metalicznej barwy i lśniła w słońcu. W dwóch dolinach oddzielonych niewielkim grzbietem zidentyfikowano ponad 10 tysięcy naskalnych obrazków. Mój przewodnik powiedział, że to miejsce ofiarne dawnych nomadzkich plemion, które zamieszkiwały te tereny. Służyło też jako miejsce medytacyjne dla lokalnych szamanów i że w języku kirgiskim „saimaluu tash” znaczy „ozdobione kamienie”.

Przyznam, że nigdy wcześniej nie spotkałam w górach tak niezwykłego miejsca, w którym nie tylko krajobraz i dzika natura, ale tysiące lat ludzkiej kultury zapisane były w skale. Mój przewodnik powiedział, że prawdopodobnie jestem pierwszą osobą, która odwiedza to miejsce od ponad dwóch lat. Wcale mnie to nie zdziwiło, biorąc pod uwagę trudności z dostaniem się tu.

 

Obóz na płaskowyżu

fot. Ola Bielecka

Kiedy następnego dnia rano obudziłam się w swoim namiocie i przez rozchylone poły materiału obserwowałam wschód słońca nad grzbietem fergańskim pomyślałam, że jest ziarno prawdy w opowieściach o miejscu mocy i niezwykłej aurze tego miejsca.

Kilka informacji praktycznych

Aby dostać się do Saimaluu Tash najlepiej wyruszyć z Biszkeku osobową taksówką do Kazarman, a tam szukać kogoś, kto zawiezie nas w pobliże miejsca, skąd wyrusza się na szlak.

Warto wynająć przewodnika, który dysponuje końmi lub samochodem 4x4. Będą potrzebne do pokonania rwącej rzeki u podnóża gór.

Sam trekking nie jest trudny, dystans pokonać można w kilka godzin (6 do 7 h) na piechotę lub jeszcze krócej na grzbiecie konia (4 do 5 h).

Płaskowyż położony jest na wysokości 3200 m, co razem z usytuowaniem pomiędzy dwoma grzbietami górskimi powoduje, że jest tam dość zimno, znacznie zimniej niż można by się spodziewać, dlatego warto zabrać ciepłe ubrania.

Oczywiście można starać się zejść do doliny tego samego dnia, jednak ja polecam zabranie sprzętu biwakowego i nocleg na górze. Rzadko bowiem ma się okazję nocować w tak niezwykłym miejscu bez towarzystwa dzikich tłumów turystów.