Winne Czechy

Istnieją oczywiste skojarzenia naród-trunek. Rosjanie piją wódkę, Francuzi sączą wino, Węgrzy słyną z tokaju, Turcy częstują rakiją. A dla Czechów wszystko świetnie komponuje się z piwem. Chociaż ich tradycje winiarskie sięgają średniowiecza, a na Morawach znajduje się ok. 11 tysięcy hektarów winnic, to bursztynowy trunek nadal dzierży palmę pierwszeństwa. Jednak wraz ze wzrostem zainteresowania enoturystyką, czyli turystyką winiarską, czeskie wina stają się godnym konkurentem dla piwa. A w niektórych regionach wygrywają w cugach. I w niczym nie ustępują winom zachodnich sąsiadów.

 

Winogrona z regionu Palava

fot. Huhulenik

Świętopełek, Bożywoj i Ludmiła, czyli jak to się zaczęło
Pierwsze wzmianki o uprawie winorośli w Czechach pochodzą z 937 roku, ale zakłada się, że tradycję sadzenia wina wprowadzili Rzymianie już w III wieku. Według legendy pierwsza winnica powstała pod koniec IX wieku za sprawą czeskiego księcia Bożywoja i jego żony Ludmiły. Książe morawski Świętopełek wysłał do pary książęcej beczkę wina z okazji urodzin syna. Kraj był wtedy dotknięty suszą i ofiara z owego wina, złożona przez Ludmiłę, uratowała zbiory. Dzisiaj jedno z najpopularniejszych win w Mělniku na północy kraju to właśnie Ludmiła.

W średniowieczu winiarstwo rozwijało się przede wszystkim dzięki klasztorom. Ogromne zasługi miał też cesarz Karol IV. W 1358 roku wydał edykt nakazujący utworzyć wokół Pragi strefę uprawy winorośli. W zamian za przekształcenie swoich ziem w winnice, właściciele byli zwalniani z podatków. W późniejszych latach winiarstwo przeżywało wzloty i upadki, w końcu większość winnic zniszczyła zaraza. Renesans przemysł winiarski przeżywa od lat 60. XX wieku. Odrodzenie wciąż trwa.

Czeskie specjały
Czesi specjalizują się w winach białych. Prócz popularnych również w innych częściach Europy odmian, mają też do zaoferowania wina już nie tak dobrze znane. Pod koniec lata pojawia się zwiastun winobrania – burčak. To nie tylko częściowo sfermentowany moszcz z winogron, w innych krajach często nazywany młodym winem, ale także zjawisko społeczno-kulturowe. Jego pojawienie się rozpoczyna zbiory i wszystko, co z nimi związane. Ludowa mądrość głosi, że przed zimą trzeba wypić tyle litrów burčaku, ile krwi krąży w żyłach.

 

Burcak

fot. Huhulenik

Chociaż nie jest pełnoprawnym winem, i tak został obwarowany normami. Można go sprzedawać tylko od sierpnia do listopada, a produkować z owoców zebranych na terenie kraju. Nie pozostaje nic innego, jak zaplątać się w tym młodym winie. I skosztować. Idealne połączenie cukru i kwaskowatości, owocowy zapach, pełno malutkich bąbelków. Robi się lekko, swobodnie, odrobinę frywolnie.

Najbardziej szlachetne są wytwarzane w niewielkich ilościach wina lodowe i słomowe. Te pierwsze z owoców wiszących na gałązkach aż do pierwszych przymrozków, które muszą zostać zebrane przy co najmniej 7 stopniowym mrozie. Ścina się woda, ale nie słodki sok. Bardzo dojrzałe owoce na wina słomowe suszy się przynajmniej trzy miesiące na słomie lub sitowiu. Obie te szlachetne odmiany mają niepowtarzalny, słodki smak. I zawrotne ceny.


Winnice na północy
W Republice Czeskiej są dwa regiony winiarskie – duży morawski i niewielki czeski. O ile ten morawski jest szeroko znany, o tyle mało kto wie o wysuniętym najbardziej na północ regionie winiarskim Europy. Dzieli się jeszcze na dwa mniejsze: mělnicki, z winnicami w okolicach Mělnika (Mielnika), Roudnicy, Pragi i Čáslavi, oraz litoměřicki, skupiony wokół Litomierzyc, które w średniowieczu były drugim po Pradze największym miastem winiarskim w Czechach.

Na chłodniejszej północy uprawia się wiele odmian winorośli, m.in. Rulandské šedé pachnące później pomarańczą czy Rulandské modré już jako dojrzałe wino kuszące aromatem suszonych śliwek. A przy okazji poznawania czeskiego wina nie sposób ominąć innych atrakcji okolicy, do których z winnic i piwniczek bardzo blisko, jak choćby mělnicki zamek czy Karlštejn.

Morawy, czyli wino
Ciepły klimat, urodzajne czarnoziemy, faliste nasłonecznione pagórki i sielskie, niespieszne życie wśród winorośli. To tu są najbardziej rozległe winnice, tu panują najlepsze warunki do uprawy, tu znajduje się 90% winnic w kraju. Mieszkańcy Moraw z powodu swojej miłości do wina są bardziej otwarci i towarzyscy, niż popijający w pubach piwo Czesi.

 

Winnica na Morawach

fot. A.Kozłowska

Jedno słońce, bardzo różne wina. Wyjątkowość Moraw wynika z ogromnej wielości odmian wina. Dominują białe o smaku przewyższającym oczekiwania. Za to wina czerwone od wieków były trunkiem właścicieli winnic. Region dzieli się dodatkowo na cztery podregiony: znojemski, mikulovski, velkopavlovicki i slovacki.

W narodowym parku Podyjí znajduje się jeden z najlepszych w Europie terenów do uprawy winorośli. Myśląc o okolicach Znojma, właściwie myśli się o odmianie Veltlínské zelené, z charakterystyczną żółtozieloną barwą i świeżym, pieprzowym aromatem. Za to rejon Dolních Kounic słynie z win czerwonych, zwłaszcza Frankovki o jeżynowym zapachu. W krajobrazie mikulovskim dominuje biały wapienny grzebień Pálavy. U jej podnóża powstaje słynna aromatyczna Pálava i lekko agrestowy Ryzlink vlašský.

Rejon velkopavlovicki to mekka win czerwonych, przede wszystkim Modrego Portugalu o kwiatowym aromacie. Najbardziej na wschód wysunięty jest slovácki podregion winiarski. Jego mieszkańcy mają korzenie zarówno czeskie, jak i słowackie, a wina są tu jak lokalny folklor – różnorodne. Warto wspomnieć choćby o powstałym właśnie tutaj Muškácie Moravskim.

 

Modry Portugal

fot. Dezidor

Szlakiem wina
Morawy przecina ponad tysiąc dwieście kilometrów oznakowanych tras zwanych morawskimi szlakami winiarskimi, wytyczonych i nadzorowanych przez Fundację Partnerstwo. Prowadzą przez kolorowe wsie, zabytkowe miasteczka, miejsca, gdzie praca w winnicach wciąż wyznacza rytm życia mieszkańców. Wszystkie mają wspólne logo – znak piwnicy winnej – ale każda trasa ma odrębny kolor i nazwę.

Najlepiej te różnorodne niczym czeskie i morawskie wina szlaki poznawać na rowerze. Trasy są świetnie oznakowane. Trzeba tylko uważać na prowadzenie pod wpływem. A pokus jest wiele, jadąc przez malownicze wzgórza pokryte winnicami czy też przeciskając się wąskimi uliczkami z piwnicami pełnymi trunków o równie bogatej historii, co smaku. Czesi nie tolerują jednak żadnej ilości alkoholu u kierujących, czyli także rowerzystów. Za niepodporządkowanie się przepisom grożą słone kary pieniężne, ale nie utrata prawa jazdy. Przepis godny skopiowania.

Co zobaczyć z winem w ręce
Enoturystyka to przede wszystkim poznawanie winnic, winnych piwnic, gospodarstw winiarskich i oczywiście degustacje. Będąc w Czechach, nie sposób ominąć kilku niezwykłych miejsc związanych z winem. Najlepiej na przełomie września i października, kiedy odbywa się wiele imprez związanych z winobraniem.

We wsi Petrov, wykopane w trawiastym wzgórzu, bieleją vinné sklepy. Te malownicze barokowe piwnice, a jest ich 78, wyglądają jak odrębna osada, jest i minirynek, i wąskie uliczki. Najlepiej przyjechać tu 1 września, na Dzień Winiarza. Zupełnie inne są piwnice w Niehorach. Ich całkiem spore skupisko wygląda jak wioska krasnoludków, mają nadbudowany parter, a nie rzadko też pięterko.

 

Winne piwnice w Niehorach

fot. Palickap

Zakochanych w zieleni uwiedzie ponoć najlepsza morawska winnica Šobes w meandrach rzeki Dyji. Rządnych tajemnic skuszą rozległe podziemia w Čejkovicach, wybudowane przez Templariuszy. Dla spragnionych wielu win w jednym miejscu idealny będzie Narodowy Salon Win we Valticach.

Morawy to nie tylko wino i okolice. To też baśniowe zamki na wzgórzach, prześliczne pałacyki ukryte w parkach, ponure klasztory...W Dolnich Kounicach, powoli kradziona przez zieleń, stoi najbardziej romantyczna czeska ruina – gotyckiego klasztoru Rosa coeli. Łukowe kamienne sklepienia, zaciszne zakamarki, ciepły letni wieczór, butelka schłodzonego białego wina...Czego jeszcze chcieć?

 

Rosa coeli

fot. Podzemnik

Chyba czas przestać się opierać i odkryć własne winne Czechy. Póki jeszcze nie ma tu tłumów.

Zdjęcia:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Burcak_%281%29.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Grapes_in_P%C3%A1lava_region_%281%29.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Modr%C3%BD_Portugal_%282%29.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pru%C5%A1%C3%A1nky-Nechory_6.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Doln%C3%AD_kounice,_Rosa_coeli_%2810%29.JPG
+własne