Co się gotuje w amerykańskim tyglu? (część 1)

 

Nowy Jork, Times Square

fot. Christian Schuster (CC BY)

Moją podróż zaczynam od Nowego Jorku. Dla rzeszy imigrantów była to pierwsza przystań w Ameryce. Wielu tak zachwyciło się „Wielkim Jabłkiem”, że nigdy nie pojechało dalej. – Chyba Żydzi po długich podróżach byli już zmęczeni, bo większość z nich po przyjeździe pozostała w Nowym Jorku – śmieje się A., której żydowscy przodkowie przybyli z Ukrainy. Dziś „Wielkie Jabłko” śmiało można nazwać stolicą żydowskiej diaspory. Żyje tutaj 1,5 miliona amerykańskich Żydów. W Willimsburgu spotkać można ortodoksów w kapotach i czapkach lisiurkach, ale większość Żydów jest zasymilowana do amerykańskiej kultury. Asymilacja przekłada się także na zwyczaje kulinarne. Peter Hochstein i Sandy Hoffman, tworząc satyrę na amerykanizację Żydów, posłużyli się jedzeniem (cyt. za: J. Telushkin, Humor żydowski, Warszawa 2010, s. 154):

Żydowskie ograniczenia dietetyczne

Pierwsze pokolenie: wykluczenie wszystkiego, co nie jest koszerne.
Drugie pokolenie: wykluczenie wszystkiego, co nie jest koszerne, z wyjątkiem chińszczyzny.
Trzecie pokolenie: wykluczenie wszystkiego, co zawiera cholesterol.
Czwarte pokolenie: wykluczenie wszystkiego, co zawiera mięso i nie jest zdrową żywnością.

Autorzy ironizowali także na temat żydowskich śniadań.

Pierwsze pokolenie: bajgiel i wędzony łosoś, szklanka herbaty.
Drugie pokolenie: bajgiel i wędzony łosoś, filiżanka kawy.
Trzecie pokolenie: bajgiel i łosoś z Nowej Szkocji, filiżanka kawy z ekspresu.
Czwarte pokolenie: dwa croissanty, omlet aux fines herbes, szklanka odtłuszczonego mleka.

N. należy wprawdzie do drugiego pokolenia żydowskich imigrantów, ale kulinarnie zwyczaje dzieli z pokoleniem trzecim i czwartym. – Wpadnij do mnie na lunch – zaprasza – Będą bajgle z łososiem z Nowej Szkocji. Ów bajgiel z łososiem to symbol żydowskiej kuchni w Ameryce. Nie znają go Żydzi z Europy czy Izraela. N. podaje na lunch bajgle z mąki jasnej i ciemnej, z sezamem i z makiem. Część z nich podgrzewa w piecyku, aby były ciepłe. Na stole czeka biały kremowy serek, którym obowiązkowo trzeba posmarować bajgla, szerokie płaty łososia z Nowej Szkocji oraz mnóstwo sałatek. Do picia jest kawa latte (N. uwielbia europejską kawę) i herbata, a na deser typowy amerykański muffin. – Następnym razem pójdziemy do Katza – mówi N., kiedy żegnamy się po sutym lunchu – Na pewno Ci się spodoba. Serwują jedzenie polskich Żydów.

 

Żydowska kuchnia made in America, czyli restauracja Katza w Nowym Jorku.

fot. Anna Kraus

Rzeczywiście, w restauracji u Katza można dostać naleśniki, placki ziemniaczane, kiszoną kapustę i kiszone ogórki. Proponuję A. wspólne wyjście, ale ona – jako przedstawicielka czwartego lub piątego pokolenia – unika tradycyjnej żydowskiej kuchni. Zamiast do Katza idziemy więc do meksykańskiej restauracji.

To moje pierwsze spotkanie z meksykańską kuchnią. W Polsce takie restauracje są rzadkie i na ogół dość drogie, w Stanach tanią i dobrą knajpkę meksykańską można znaleźć na każdym rogu. Na początek kelner serwuje nam nachos z różnymi rodzajami salsy, czyli pikantnego sosu. Mnie najbardziej smakuje guacamole, gęsty sos przyrządzony na bazie awokado z dodatkiem limonki, ponoć wynaleziony przez Azteków. Później wybieramy danie główne. Wahamy się między burrito (pszenna tortilla nadziewana ryżem, fasolą i mięsem), quesadilla (kukurydziana tortilla z roztopionym serem w środku) i enchiladas (tortilla nadziewana mięsem i warzywami, zapiekana z sosem w naczyniu żaroodpornym). W końcu wybieramy burrito. Porcja jest tak duża, że obie wychodzimy z restauracji z pełnymi brzuchami. Następnego dnia idziemy na piwo i quesadilla.

 

Quesadilla, meksykański i amerykański przysmak.

fot. Jon Sullivan/Wikipedia

Z Nowego Jorku udaję się do Bostonu. Znów trafiam do meksykańskiej restauracji. – Jak Ci się podoba amerykańskie jedzenie? – pyta kolega, kiedy zajadamy się enchiladas. – Jest całkiem niezłe, zwłaszcza z guacamole – odpowiadam z uśmiechem. Kolega marszczy brwi, kiedy dowiaduje się, że jeszcze nie próbowałam hamburgerów. – Słuchaj, to jest Boston, najbardziej amerykańskie z amerykańskich miast. Tutaj się dowiesz, jak smakuje Ameryka! – obiecuje stanowczo.

Następnego dnia rozpoczynam spotkanie z typową amerykańską kuchnią. Koleżanki zabierają mnie na brunch. Tradycja spożywania branchu narodziła się w Nowym Jorku. Amatorzy imprez zwykli odsypiać nocne szaleństwa w niedzielne poranki, a koło południa szli do knajpki na późne śniadanie, które zastępowało już lunch (breakfast + lunch = brunch). My idziemy do american diner. Rozpoznaję wnętrze znane z amerykańskich filmów: długi bar, a przy nim wysokie krzesła; czteroosobowe stoliki ciasno stojące obok siebie i przykryte kraciastą ceratą; jasne ściany obwieszone plakatami w ciemnych ramach. Kelnerki w fartuszkach kręcą się po sali z dzbankami czarnej, amerykańskiej kawy i co chwila proponują klientom dolewkę. Menu liczy kilka stron. Ja i K. decydujemy podzielić się omletem i porcją naleśników. Okazuje się jednak, że przeceniłyśmy swoje możliwości. Nawet we dwie nie jesteśmy w stanie pochłonąć talerza grubych pancakes. Na szczęście z pomocą przychodzi nam E. – Uwielbiam naleśniki z jagodami – mówi, obficie polewając swoją porcję syropem klonowym.

 

Najlepsze burgery są w Bostonie

fot. Anna Kraus

Wieczorem spotykamy się z naszym kolegą. Zgodnie z obietnicą idziemy do restauracji, w której serwują najlepsze hamburgery w Bostonie. Ze ściany zerka na nas plastikowa jelenia głowa i czarno-biały Elvis. Esencja Ameryki. Klientów jest dużo, a kelnerki uwijają się jak w ukropie. Jadłospis liczy kilkadziesiąt pozycji. Każdy burger ma inny skład i specyficzną nazwę. Waham się między Barakiem Obamą, Billem Clintonem i Moniką Lewinsky. W końcu wybieram cheeseburgera Bill Clinton. Po kilku minutach dostaję bułkę z cieniutkim plasterkiem topionego sera i wielkim jak pięść kotletem polanych ketchupem. Nie wiem, jak to ugryźć. Zdejmuję górną część bułki. Biorę do ręki nóż i widelec. Mam zamiar pokroić kotlet. – Stop! – woła z oburzeniem mój amerykański kolega – Tak się nie je burgerów. – Przecież to kanapka, musisz zjeść ją jak kanapkę! – doradza koleżanka. Otwieram szeroko buzię i biorę Billa do ust.

CDN.