Z Anatewki do Tel Avivu

Choć w „Anatewce” koszerna jest tylko śliwowica, restauracja przybliża gościom kulinarne zwyczaje Żydów polskich. Wpisuje się w nurt propagowania kultury żydowskiej przez ludzi, którzy Żydami nie są, ale interesuje ich żydowski folklor i potrafią go wypromować dla celów turystycznych. Ale czy sami Żydzi gotują jeszcze według przepisów Rebekki Wolf?

D., Izraelczyk mieszkający w Polsce, przyznaje: W Izraelu można znaleźć kuchnię polską czy środkowoeuropejską oferującą potrawy bardzo podobne do tych, które możemy znaleźć w Polsce. Różnice są tylko w nazwach, które zwykle pochodzą z języka jidysz. Na przykład, „latkes” to placki ziemniaczane, „krepalach” są podobne do pierogów, a „blinczes” to faktycznie naleśniki. Kuchnia ta zawiera też dania, które w Polsce można znaleźć pod hasłem „kuchnia żydowska”, m.in.: „gefilte fisz” (karp po żydowsku) lub cymes. O dziwo, „polskie jedzenie” nie jest popularne w Izraelu. Być może dlatego, że nie pasuje do śródziemnomorskiej czy środkowowschodniej atmosfery. Bardzo trudno jest je dostać.

Wygląda na to, że kiedy odwiedzą mnie znajomi z Izraela, będę ich musiała zabrać do „Anatewki”...

 

Cymes, żydowski deser z marchwi i miodu.

fot. Gilabrand/Wikipedia

O ile kuchnia żydowska w Polsce i kuchnia polska w Izraelu są podobne, to kuchnia izraelska w Izraelu i w Polsce to dwie różne historie.

Przede wszystkim, w Izraelu nie ma pojęcia kuchni izraelskiej – twierdzi D. – „Izraelskie restauracje” wykreowały je po to, aby przyciągać gości, którzy chcą być trendy. Podobnie jak wiele innych aspektów tzw. izraelskiej kultury, kuchnia jest mieszanką smaków i potraw przywiezionych przez Żydów z wielu różnych krajów. W Izraelu nie znajdziemy „izraelskiej restauracji”, ale restauracje różnych typów. Arabska serwuje humus, kebab i falafel, a północnoafrykańska – kuskus, hraime (rybę w pikantnym, pomidorowym sosie), mafrum (klopsiki na ziemniaczkach w pomidorowym sosie) i kanapki tunezyjskie (z tuńczykiem). Skosztujemy także kuchni jemeńskiej, serwującej ciasta jachnun i melawach; perskiego gondi; kaukaskich dań z ryżu i jagnięciny oraz kuchni bałkańskiej (bułgarskiej i greckiej), która przypomina „kuchnię śródziemnomorską” w Polsce i zawiera sery, oliwki, liście winogron i borek.

 

Pita wypiekana w Izraelu.

fot. Marzena Szugiero

Wiele potraw, m.in. humus czy falafel, zyskało tak dużą popularność, że Izrael wypowiedział Arabom „kulinarną wojnę”, próbując zdefiniować je jako potrawy izraelskie. Na przykład, grupa Izraelczyków bije rekord świata w przygotowaniu największego humusu. W następnym roku Libańczycy biją ten rekord, żeby pokazać, że humus to nie jest potrawa izraelska, ale arabska. Rok później rekord znów biją Izraelczycy, itd. To zabawne, ale to część rywalizacji. Ostatecznie, każdy wie, że humus to danie arabskie.

D. nie przepada za „izraelskimi restauracjami” w Polsce. Ja postanawiam osobiście sprawdzić ich jakość. W tym celu udaję się do „Tel-Avivu” w Warszawie. Jasne wnętrze. Ściany ozdobione hebrajskimi literami. Nad barem menu w dwóch językach. Główną pozycję w jadłospisie stanowi humus. Restauracja serwuje kilka rodzajów tej potrawy. Poza tym falafel, sałatki, baklawa. Zamawiam lafę, czyli bliskowschodnią kanapkę. Jest to chleb pita posmarowany humusem, z falafelem i warzywami w środku. Danie smaczne, ale mało oryginalne. Podobną potrawę można znaleźć w kebab barach. Bardzo arabski ten Tel-Aviv...

Nasz kucharz jest z Maroka – wyjaśnia kelnerka. – Czy jest Żydem? – pytam zaciekawiona. – Nie, skądże... Ale właścicielka jest Żydówką.