Mięso dla Czyngis-chana

Aby tam dotrzeć, należy jednak przebyć długą i niełatwą drogę – ze stolicy prowincji, czyli spowitego smogiem i kurzem z pustyni Hohhotu (gdzie godziny szczytu trwają non stop, więc zdążenie na jakikolwiek autobus graniczy z cudem) do wybudowanego na środku pustyni miasta Ordos (które, żeby trochę utrudnić sprawę, nazywane jest również Dongshengiem, czyli „Zwycięstwem na Wschodzie” – czyżby jakieś odniesienie do legendarnego wodza?). Miasto Ordos jest tak ohydne, że skutecznie zniechęca do dalszej wędrówki. A tu czeka jeszcze batalia z paniami z informacji i kas, z których jedne twierdzą, że do mauzoleum Temudżyna można dojechać, a inne że nie, skąd. Chińska nazwa tegoż obiektu („chengling” – „Kopiec Czenga”) niewtajemniczonym w lingwistyczne zagwozdki onomastyki Państwa Środka nie pomaga. Autobus nie dojeżdża oczywiście pod bramę grobowca, ale na skrzyżowanie pięć kilometrów stamtąd – a na nich czyha już grupa przedsiębiorczych Chińczyków gotowych zawieźć do celu za rozsądną cenę. Gratis widok po drodze na pasące się wielbłądy.

 

Mauzoleum w pełnej krasie

fot. Aleksandra Woźniak

Droga wiodąca do mauzoleum jest urządzona w stylu tradycyjnie chińskim – to znaczy długa, szeroka, dużo schodów i płyt chodnikowych, a przede wszystkim zaczyna się okienkiem z biletami. Tradycyjnie próbuję oszukać system i kupić zniżkowy bilet na starą polską legitymację studencką (cóż za chytra białaska, której się nie chce płacić 100 juanów za „zabytek” pośrodku niczego!). Już na schodach, za konnym pomnikiem wodza, nawiązuję ciekawą znajomość. Moim przewodnikiem po tymże obiekcie jest od tej pory niewiele ode mnie starszy Mongoł z Dongbei’u (dosłownie „północny wschód” – region na tym właśnie krańcu Chin, obejmujący trzy prowincje – Heilongjiang, Liaoning i Jilin).

Przed głównym budynkiem kompleksu stoją obo (lub ovo) – rytualne kopce z kamieni, ozdobione błękitnym materiałem. Również są miejscem kultu – na stepie w Mongolii można znaleźć przy nich kości zwierząt. Te są jednak cywilizowane i pozbawione podobnych atrakcji. Wchodzimy do budynku, oglądamy siodło Czyngis-chana, broń oraz inne sprzęty, które rzekomo należały do Czyngis-chana. Ale to nie jest główny punkt programu. Otóż jest jeszcze jedna salka…

 

Cała aleja obo...

fot. Aleksandra Woźniak

A to, co się dzieje w środku przerasta najśmielsze oczekiwania. Na środku wyłożonej dywanami sali stoi wielki złoty posąg Czyngis-chana. Przed posągiem znajduje się imponujących rozmiarów naczynie wypełnione… ogromnymi kawałkami mięsa. A właściwie kawałami. Niestety nie znam się na oprawianiu świni ani krowy, ale faktura i wielkość tych ofiar dla wodza kojarzyły mi się z tym, co w literaturze historycznej i fantasy określa się jako „udziec”. Kilka dużych, chyba nie do końca oprawionych udźców. Na dywanie siedzi grupa mężczyzn ubranych w tradycyjne kolorowe stroje i nakrycia głowy, niskimi głosami inkantują pieśni. Mój towarzysz zachęca mnie do złożenia pokłonu wielkiemu wodzowi, jednak obecność śpiewających i modlących się mężczyzn sprawia, że czuję się wystarczająco nie na miejscu, by rzucać się w oczy jeszcze bardziej. Klęka więc sam przed posągiem, zapala kadzidło i kłania się trzykrotnie swojemu przodkowi.

Cały widok jest ogólnie rzecz biorąc niesamowity, ale robić zdjęcia tak jakoś głupio...

Kiedy wychodzimy z budynku, pomaga zejść ze schodów wiekowej Mongołce. Kobieta chodzi o kulach, z wysiłkiem ciągnąc za sobą nienaturalnie wykręconą lewą nogę. A jednak, ubrana w tradycyjny mongolski strój, pokonała dziesiątki schodów i metry chodnika, aby oddać cześć swojemu wielkiemu przodkowi.

 

Niebiańska platforma – miejsce, gdzie oddawano cześć niebiosom

fot. Aleksandra Woźniak

Na terenie mauzoleum znajduje się również „tiantan”, dosłownie „niebiańska platforma”. Tą nazwą określa się zazwyczaj Świątynię Nieba w Pekinie, oznacza jednak każde okrągłe podwyższenie (jedno znajduje się też w Xi’anie), na którym odmawia się modlitwy i odprawia się rytuały na cześć nieba. Trzeba ja obejść trzy razy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Po co? Nie wiadomo, ale po co kusić los… Zaciekawiły mnie również tablice przestrzegające przed karmieniem świętych koni. Mój nowy mongolski kolega poinformował mnie tylko, że konie gryzą, a na razie ich tu nie ma, będą dopiero późną wiosną, pomijając zupełnie intrygujący aspekt ich świętości. Ale jakie inne zwierzęta mogłyby paść się w okolicach mauzoleum wodza Mongołów – ludzi, o których mówi się, że rodzą się w siodle?

 

Błękitny materiał powiewa nad kopcem

fot. Aleksandra Woźniak

Wydaje się, że mauzoleum jest, delikatnie mówiąc, rzadko odwiedzane. Zarówno przez Chińczyków, jak i…. Co ja mówię. Ciekawe kiedy ostatni raz dotarł tam ktoś biały? Przebrnął przez dworzec w Hohhocie, Ordosie i tej dziurze na środku pustyni? Chińczycy zresztą też za niewygodami nie przepadają. I tym sposobem Czyngis-chan, jego wyznawcy i ich śpiewy, ich tradycyjne stroje, święte konie, mięso i w ogóle wszystko staje się jednak niezapomnianym doświadczeniem.