Maroko – w przedsionku Afryki

Fez

Po rozprostowaniu kości w Fez, dawnej stolicy Maroka, niegdysiejszym centrum religijnym i kulturalnym kraju, udaliśmy się czym prędzej do mediny. Każde szanujące się marokańskie miasteczko musi mieć swoją medinę – czyli tzw. stare miasto. Medina w Fez jest najstarsza i największa na świecie, dlatego koniecznie trzeba ją zwiedzić. By nie psuć sobie dobrego samopoczucia, warto też zapomnieć o nieprzyjemnym zapachu w niektórych jej okolicach i o śmigających robaczkach między stopami. Nie muszę nikogo nakłaniać do zachwytu nad bogactwem towarów i usług, jakie można tam nabyć. Biżuteria, dywany, kasety magnetofonowe, porcelana, poduszki – można tak wymieniać bez końca. A zaraz obok farbiarnie ze specyficznym zapachem zwierzęcych skór, szwalnie, stolarnie i kuźnie.

Targ jest olbrzymi i tak zróżnicowany, że nie sposób nie zatrzymać się co krok, by czegoś nie dotknąć, nie powąchać, nie skosztować. To istny raj dla fanów pchlich targów. Medyna aż trzęsie się od „bibelotów” różnej maści rodem z kredensu naszych babć, łatwo też zabłądzić. Co chwila słyszy się krzyki, przez wąskie uliczki pędzą obładowane osły, schować się przed nimi dokądkolwiek – nieosiągalne. I do tego wszystkiego lejący się żar z nieba (w październiku ponad 30 stopni), marokańskie krzyki, zapachy, uliczki często tak klaustrofobiczne, że trzeba chodzić gęsiego, a czasami nawet bokiem. Kilka godzin w takim chaosie potrafi zakręcić człowiekowi w głowie. Dlatego też po jakimś czasie, czując narastające zmęczenie, postanowiliśmy pojechać dalej, gdzie nasze oczy mogłyby odrobinę odpocząć. Jak się potem okazało, miały gdzie, bo już wkrótce dotarliśmy do baśniowej, biało-błękitnej medyny w Chefchauen.

Chefchauen

Labirynt uliczek bez nazw i numerów, krętych i podobnych do siebie, a gdyby jeszcze komuś było mało zagadek, to całe miasteczko jest w kolorze niebieskim: kamienice, okna, drzwi… Można się zgubić i na chwilę oderwać od rzeczywistości. Chefchauenowie okazali się bardzo życzliwymi ludźmi, często zapraszali nas na herbatę, która jest w Maroku napojem absolutnie nr 1, przyrządzana na kilka sposobów, najczęściej miętowa, na którą zawsze jest odpowiedni czas i miejsce. W Chefchauen udało nam się dostać skromny pokoik za 4 euro za osobę, jeśli miałabym to przełożyć na europejskie gwiazdki, dałabym mu 3,5 więc jak za taką cenę – byliśmy bardzo ukontentowani. Pokój skromny, ale czysty, z wyjątkiem jednej ubikacji cierpiącej na chwilową niedyspozycję, choć teraz się zastanawiam, czy to toaleta cierpiała na niedyspozycję, czy człowiek, który ostatni z niej korzystał…nie wnikajmy.

Miasteczko bardzo nam przypadło do gustu, czas płynął wolniej, ludzie byli bardziej wyluzowani, postrzegali turystów nie jak skarbonki, które trzeba opróżnić, póki jest okazja, ale jak zwykłych ludzi. Cały czas zagadywali nas, chcieli rozmawiać i oczywiście zapraszali na herbatę. Tam też spróbowaliśmy marokańskiego specjału, czyli tajina, które oznacza zarówno naczynie, jak i potrawę w nim przygotowaną. Tajin przyrządzany jest na kilka sposobów, najczęściej spotykane połączenie, to kurczak z warzywami, ale wyobraźnia Marokańczyków nie zna granic. Będąc przy kuchni warto wspomnieć, że spróbowanie owocu kaktusa, nie kosztuje wiele bo zaledwie dirhama, razem z przygotowaniem i podaniem przez sprzedawcę, a smakuje niesamowicie.

Merzouga

Kolejnym wyzwaniem była Merzouga. W tym miasteczku skorzystaliśmy z bardzo popularnej tam formy spędzania wolnego czasu – wycieczki na wielbłądach i sandboardzie. W cenie była przejażdżka na wielbłądzie (ok. dwóch godzin), choć jak się patrzyło na miny tych zwierząt, to człowiek mógłby przysiąc, że minęło już co najmniej osiem. Na sandboard wybraliśmy największą wydmę w okolicy, warto tu wspomnieć, że okulary do snowboardu, jak i duża butelka wody mineralnej są koniecznością. Wieczorem po integracji z autochtonami i konsumpcji tajina z kurczakiem, oddaliśmy się błogiemu odpoczynkowi na Saharze. Noc spędzona pod gołym, intensywnie czystym i rozgwieżdżonym niebem oraz cisza, jaką nigdy wcześniej nie dane mi było doświadczyć, były niezapomnianymi przeżyciami.

Georges du Todra

Najlepiej wspominamy nocleg w miejscowości Georges du Todra (miasteczko między Merzouga, a Marrakech), gdzie od razu po wjeździe poznaliśmy gospodarza – poliglotę, władającego 8 językami (w stopniu różnym jak podejrzewam), który zaprowadził nas na 5 piętro swojej kamiennicy. Kolejną noc spędziliśmy na ogromnym tarasie za jedyne 3 euro od osoby. Widok z tarasu zrekompensował nam wszystko: tysiące zielonych palm, a tuż za nimi czerwono-brązowe góry i nieograniczona, wydawałoby się, przestrzeń.

W Georges du Todra zdarzyło się coś, co jeszcze długo będziemy pamiętać. Od bratanka naszego gospodarza dostaliśmy propozycję wypicia herbaty z „lokalsami”, na co chętnie przystaliśmy. Po długiej przechadzce, dotarliśmy do ruin jakiegoś miasta u podnóża gór, po czym zaprowadzono nas do zupełnie ciemnej kamienicy. Choć wszyscy szliśmy w ciszy, czasem tylko przerywanej marokańskim dialektem, jestem niemal pewna, że każdy z moich współtowarzyszy miał w głowie takie same myśli, jak ja – „I tu mi Boże przyszło zginąć”. Trafiliśmy do rodziny, której członkowie wyglądali jak wyjęci z kadru filmu „Ojciec Chrzestny”. Czas spędzali głównie pędząc bimber z daktyli, paląc jointy i, prawdopodobnie, robiąc lewe interesy, w które nie mieliśmy zamiaru się zagłębiać. Jak się okazało, nasze obawy były raczej bezpodstawne.

O dziwo zostaliśmy przyjęci jak dawno niewidziani przyjaciele. Już po chwili wieczór „rozkręcił” się na dobre, a było w nim coś magicznego, bo przecież w każdej chwili ci „marokańscy Corelonowie” mogli przystawić nam nóż do gardła, po czym okraść nas i zostawić w kilku częściach… Zawarliśmy jakiś niewidzialny pakt przyjaźni z ludźmi, od których oddzielała nas bariera językowa, wydawałoby się, nie do przeskoczenia. A jednak. Jeszcze bardziej zdziwiliśmy się, gdy poczęstowali nas wszystkim tym, co mieli. Potem już tylko hulanki i śpiew: wspólnie śpiewaliśmy, najpierw trochę nieśmiało, potem już mniej, marokańskie piosenki, graliśmy na bębnach i klaskaliśmy w rytm tego, co nam podpowiadała chwila, aż w końcu zaczęliśmy wspólnie tańczyć. Właśnie tam poczuliśmy, że to człowiek wyznacza granice międzykulturowe. I człowiek może je też znieść.

Marrakesz

Obowiązkowym przystankiem był oczywiście Marrakesz i niestety, ale był on potwierdzeniem przysłowia, że nie ważny jest cel wyprawy, ważna jest podróż. Żeby dostać się do miasta, musieliśmy przejechać autokarem przez góry Atlas. Wysokie góry Atlas dla uściślenia. Ci bardziej wystraszeni woleliby jechać cały czas w tej niebiańskiej mgle, która rozpościerała się przed nami, aniżeli po jej rozwianiu spoglądać w dół na długie, wijące się serpentyny uliczek, które przejechaliśmy.

Natomiast sam Marrakesz to typowy, nie przebierając w słowach, turystyczny spęd. Owszem jest to Maroko, jego zapach, smak, jednak sprzedawany niczym Big Mac na wynos. Miasto skomercjonalizowane, pozbawione emocji, nastawione na zysk z turystów i agresywny marketing. Ciekawym miejscem okazał się plac Djemaa El Fna, za dnia wypełniony turystami, którzy leniwie zalegają na ławkach, czekając na podanie smażonej ryby i rozkoszując się przedstawieniami na żywo. Nocą niezapomniane wrażenie tworzy przejażdżka dorożką i zachwycenie się ulicznym życiem, grą świateł, magią kolorów. Marrakesz zdecydowanie lepiej prezentuje się wieczorową i nocną porą właśnie.

Essaouira

Ostatnią miejscowością, którą chcieliśmy zobaczyć przed powrotem do kraju była Essaouira – wyjątkowe miasteczko z własnym „klimatem”. Medyna w Essaouiri różniła się znacznie od pozostałych, które mieliśmy okazję zwiedzić: sprzedawcy byli nastawieni na zysk z turystów w sposób gdzie indziej nie spotykany, a ich agresywny marketing szybko odczuliśmy na własnej skórze.

Tutaj kolejny raz spotkaliśmy się z zaskakującą gościnnością Marokańczyków: zostaliśmy zaproszeni na herbatę, jointa i… rozmowę o piłce nożnej. O ile może wydać się to trochę nierealne – rozmowa o Zbigniewie Bońku w żydowskiej dzielnicy z marokańskim panem w sędziwym wieku, którego pokój zdobiła podobizna Boba Marleya, o tyle ogrom pozytywnych emocji, przekazanych nam podczas całego wyjazdu przez wszystkie spotkane osoby, były już nad wyraz realne.

Na nic się zda zakupiona szisza w jednym z marokańskich miasteczek i pamiątkowy tajin, który przywiozłam ze sobą do Polski. Nie są one w stanie wypełnić tej luki, która pozostała po opuszczeniu Maroka. Jedynym lekarstwem okazuje się być kolejny wyjazd w celu potwierdzenia, czy zauroczenie tym krajem to tylko przelotny romans, czy coś poważniejszego.